Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

23 lutego 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 23 lutego 2021 roku w Sieradzu

odwołania G. S.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...)
w Ł.

z 19 marca 2020 r. Nr (...)

w sprawie G. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł.

o świadczenie uzupełniające

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 367/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 19.03.2020r. wydaną z upoważnienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. odmówiono G. S. prawa do świadczenia uzupełniającego na podstawie przepisów ustawy z 31.07.2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. 2019.1622).

Nie podzielając powyższej decyzji, w/w złożył odwołanie, wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia. Odwołanie poparł pełnomocnik strony ustanowiony z urzędu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując się na orzeczenie KL 17.03.2020r., która nie stwierdziła u G. S. niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. S., ur. (...), mieszka z bratem i bratową, ukończył 2 klasy.

W dniu 26.11.2019r., złożył w KRUS wniosek o świadczenie uzupełniające (wniosek/akta ZUS).

Badaniem z 10.02.2020r., Lekarz Rzeczoznawca rozpoznał u wnioskodawcy upośledzenie umysłowe umiarkowane oraz jako współistniejące – zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa th-I-s z okresowym zespołem bólowym, nie stwierdzając niezdolności do samodzielnej egzystencji (orzeczenie k. 6-7/akta orzecznicze).

Komisja Lekarska rozpoznając sprzeciw od powyższego orzeczenia, rozpoznała u badanego upośledzenie umysłowe umiarkowane oraz jako współistniejące – zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym, nie uznając badanego za niezdolnego do samodzielnej egzystencji (orzeczenie/akta orzecznicze).

Na tej podstawie decyzją z 19.03.2020r. wydaną z upoważnienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. odmówiono G. S. prawa do świadczenia uzupełniającego na podstawie przepisów ustawy z 31.07.2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. 2019.1622) (decyzja k. 108/akta ZUS).

W postępowaniu odwoławczym dopuszczono dowód z opinii biegłych psychiatry, psychologa (k. 7/akta sprawy).

Biegła psycholog po przeprowadzonym badaniu stwierdziła, że u wnioskodawcy obecne są wykładniki zmian organicznych w OUN o charakterze uogólnionym. Badany prawidłowo nawiązywał kontakt słowno – logiczny, rozumiał treść prostych pytań, wypowiedzi zgodne z linią pytań. Orientacja w czasie, miejscu – zaburzona, co do własnej osoby – częściowo – zachowana. Wypowiedzi skąpe, jednowyrazowe, w formie zdań prostych, słownictwo ubogie. Mowa cicha, widoczne zahamowanie w kontakcie interpersonalnym. Podczas badania obserwowano napięce, skrępowanie. Z opinii psychologicznej z 2019r., okazanej przez bratową wnioskodawcy w trakcie badania wynika m.in., że odwołujący potrafi odgrzać przygotowany posiłek, motywowany potrafi wykonać proste czynności sprzątania, porusza się w towarzystwie osób drugich, porusza się samodzielnie po najbliższym sąsiedztwie. Wyniki testów psychoorganicznych wskazują na obecność wyznaczników organicznego uszkodzenia OUN o charakterze uogólnionym. W ocenie biegłej, wnioskodawca nie jest zdolny do samodzielnego pełnienia ról społecznych. Potwierdzają to również obserwowalne w czasie badania: ograniczony zdawkowy kontakt werbalny, wypowiedzi prowokowane pytaniami, bez spontanicznych uzupełnień, obojętny nastrój, spowolnienie psychoruchowe, bierność, znaczne ograniczenie kontaktów społecznych. Dodatkowo występujące deficyty poznawcze charakterystyczne dla upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym, pogłębiają deficyty w zakresie funkcji intelektualnych. Wyniki aktualnego badania psychologicznego wskazują, iż funkcje intelektualne opiniowanego mieszczą się w obszarze upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym. Stwierdza się obecność poważnych deficytów w zakresie funkcji myślenia abstrakcyjnego, logicznego, przyczynowo – skutkowego, znajomość norm i zasad funkcjonowania społecznego, tempo uczenia się nowego materiału (wszystkie te funkcje mieszczą się w obszarze upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym). Obniżone są funkcje pamięci świeżej, zasób słownictwa jest ubogi, bardzo niskie zdolności funkcjonowania w rzeczywistości społecznej (opinia k. 12 - 14 akt sprawy).

Biegły psychiatra w badaniu z 26.09.2020r. i po zapoznaniu się z opinią psychologiczną, rozpoznał u wnioskodawcy upośledzenie umysłowe umiarkowane bez objawów wymagających leczenia. Stan psychiczny: kontakt logiczny, orientacja prawidłowa, nastrój obniżony, napęd osłabiony, afekt adekwatny do wypowiadanych treści, bez objawów psychotycznych, bez myślenia suicydalnego, intelekt poniżej normy, wada wymowy. Z uwagi na upośledzenie umysłowe wnioskodawca wymaga pomocy innych osób w niektórych sprawach życia codziennego, w jednych bardziej, w innych mniej, chodzi o takie sprawy, jak możliwość poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, robienie zakupów, załatwianie spraw urzędowych, składanie wizyt u lekarza. W ocenie biegłego, pomoc innych osób w egzystencji wnioskodawcy nie obejmuje konieczności stałej czy długotrwałej opieki – w pełnym zakresie codziennych spraw. Pełnienie ról społecznych jest elementem, częścią zdolności do samodzielnej egzystencji, a nie jej synonimem. Brak zdolności pełnienia ról społecznych nie wyklucza zdolności do samodzielnej egzystencji, ogranicza ją, ale nie znosi. Od strony psychiatrycznej, badany nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji (opinia k. 28 – 29, opinia uzupełniająca k. 50 akt sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął opinie biegłych – psychologa i psychiatry, które zostały oparte na bezpośrednim badaniu wnioskodawcy oraz załączonej dokumentacji medycznej. Zdaniem Sądu przedmiotowe opinie są fachowe i miarodajne. Zaznaczyć należy, że niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza całkowite uzależnienie chorego od osób trzecich, które się nim opiekują. To nie tylko brak możliwości pójścia do pracy, czy zrobienia zakupów lub załatwiania spraw urzędowych, ale przede wszystkim to niemożliwość wykonywania najprostrzych czynności życiowych bez pomocy opiekuna, tj. przygotowanie posiłku, spożycie go, załatwienie spraw fizjologicznych, higiena osobista, samodzielne poruszanie się po mieszkaniu, kontakt z otoczeniem, pospąrztanie mieszkania, itp. Wnioskodawca nie wpisuje się w definicję osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Upośledzenie psychiczne G. S. w stopniu umiarkowanym, bez objawów wymagających leczenia, nie kwalifikuje go do uznania za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji. Zaznaczyć należy, że niezdolność do samodzielnego pełnienia przez wnioskodawcę ról społecznych, deficyty w zakresie funkcjonowania społecznego oraz trudności emocjonalne, powodujące że realne możliwości poruszania się w rzeczywistości społecznej pozostają u wnioskodawcy poważnie obniżone, co podkreśliła biegła psycholog, jednakże nie są synonimem niezdolności do samodzielnej egzystencji. G. S. wymaga pomocy innych osób w niektórych sprawach życia codziennego, w jednych bardziej, w innych mniej, tj. możliwość poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, robienie zakupów, załatwianie spraw urzędowych, wizyty u lekarza. Jednakże pomoc innych osób w egzystencji wnioskodawcy nie obejmuje konieczności stałej czy długotrwałej opieki w pełnym zakresie codziennych spraw.

Z uwagi na wyjaśnienie okoliczności sprawy związane ze stanem zdrowia ubezpieczonego, Sąd nie uwzględnił wniosków dowodowych pełnomocnika odwołującego o dopuszczenie dowodu z zeznań wskazanych świadków oraz dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry. Zgodnie z treścią art. 217§3 k.p.c. sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione. W judykaturze powszechnie przyjmowany jest pogląd, że granice obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy. Sąd nie jest obowiązany do uwzględnienia kolejnych wniosków dowodowych, tak długo, aż strona udowodni korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (por. wyroki SN z 19.01.2005r., II UKN 103/04, z 2.07.2009r. I UK 37/09, z 8.07.1999r., II UKN 37/99).

Sąd Okręgowy zważył:

Stosownie do art. 15zzs pkt 2 ustawy z 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID -19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695), w brzmieniu, określonym ustawą z dnia 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U.2020.875), z uwagi na okoliczność, że postępowanie dowodowe w całości zostało przeprowadzone w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego, aktach sprawy, w tym opinii biegłych sądowych, zaistniały przesłanki do wydania w sprawie wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 31.07.2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. 2019.1622), świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej "osobami uprawnionymi".

Termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany został w art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - stan, który oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba bowiem odróżnić opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego. Wszystkie zaś powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu "niezdolność do samodzielnej egzystencji" (vide wyrok SA w Katowicach z 21.02.2002r. III AUa 1333/01).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca nie spełnił spornej przesłanki niezdolności do samodzielnej egzystencji. Stanowisko takie wynika z opinii biegłych, które Sąd w całości podzielił.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji