Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2022r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 maja 2022 r. w K.

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko D. T.

z udziałem Gminy K.

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

powództwo oddala.

Sygn. akt I C 60/21

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 12.01.2021 r. powódka K. K. wniosła o nakazanie pozwanej D. T. opuszczenia, opróżnienia oraz wydania powódce lokalu mieszkalnego położonego w O. (...) , gmina K. , dla którego Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano , że na mocy umowy darowizny zawartej w dniu 26 listopada 2010 r. przed notariuszem B. D. w K. Rep. A nr (...) r. A. H. darował swojej córce K. K. lokal mieszkalny położonego w O. nr(...) , gmina K. , dla którego Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą (...). Lokal ma powierzchnię 87,4 m ^{( 2)} i składa się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki i korytarza. W dacie udzielenia darowizny powódka zamieszkiwała wraz z mężem na terenie innej miejscowości. W lokalu zamieszkiwała matka powódki, pozwana D. T.. Pozwana nie przyczyniała się w jakikolwiek sposób do utrzymania nieruchomości, nie pokrywała kosztów związanych ze swoim zamieszkiwaniem, poza kosztami energii elektrycznej. Nie uiszczała czynszu do administratora , nie pokrywała kosztów rachunków za wodę czy za wywóz odpadów. Przez cały okres zamieszkiwania pozwanej w lokalu stanowiącym własność powódki, to wyłącznie na powódce spoczywał ciężar pokrywania kosztów utrzymania lokalu oraz opłat związanych z jego bieżącą eksploatacją. Strony nie utrzymują ze sobą kontaktu , od wielu lat pozostają w konflikcie. Sytuacja materialna powódki uległa znacznemu pogorszeniu wskutek rozwodu. Powódka, która jest osobą z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, częściowo niezdolną do pracy , pozostała bez mieszkania , a utrzymuje się jedynie z niewielkiej renty oraz zasiłku pielęgnacyjnego. Obecna sytuacja powódki jest na tyle ciężka, iż nie stać jej na pokrywanie kosztów utrzymania nieruchomości, w której nie zamieszkuje. Ze względu na bardzo trudną sytuację i brak możliwości dalszego utrzymywania matki, która posiada własne dochody, powódka zmuszona była rozwiązać umowę użyczenia lokalu mieszkalnego i wezwać pozwaną D. T. do opuszczenia lokalu. W dniu 26 października 2020 r. powódka działając przez swego pełnomocnika wezwała pozwaną do opuszczenia lokalu do dnia 31 grudnia 2020 r. W piśmie pełnomocnik zaproponował , by o terminie wydania lokalu pozwana poinformowała na piśmie lub przez pocztę elektroniczną. Do dnia wniesienia pozwu , pozwana nie skontaktowała się z pełnomocnikiem powódki ani z powódką . Nie opuściła również lokalu mieszkalnego. Pozwana nadal nie poczuwa się do ponoszenia kosztów utrzymania mieszkania, w którym zamieszkuje w jakiejkolwiek części.

Interwenient uboczny Gmina K. zgłaszając interwencję uboczną po stronie powodowej wniósł o orzeczenie braku uprawnienia do lokalu socjalnego , z uwagi na fakt, iż lokal objęty wnioskiem nie należy do publicznego zasobu , wobec czego nie istnieje obowiązek orzeczenia o istnieniu prawa do lokalu socjalnego oraz o zasądzenie na rzecz interwenienta ubocznego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwana D. T. na rozprawie w dniu 14 lipca 2021 r. nie zgodziła się z żądaniem pozwu . Podała , iż uiszcza wszystkie opłaty związane z mieszkaniem. W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa . Podała, iż znajduje się w trudnej sytuacji , utrzymuje się z renty w wysokości 1200 zł, z której musi dokonać wszelkich opłat związanych z utrzymaniem mieszkania , zapewnieniem sobie żywności oraz leków. Nie ma innego miejsca , w którym mogłaby zamieszkać. W przedmiotowym lokalu zamieszkuje 50 lat.

Sąd ustalił co następuje :

Powódka K. K. jest właścicielką lokalu mieszkalnego położonego w O. nr 11 m3, gmina K. , dla którego Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą (...). Własność nabyła na podstawie umowy darowizny zawartej w dniu 26.11.2010 r. przed notariuszem B. R.. A nr (...) od swojego ojca A. H..

( dowód: odpis zwykły z księgi wieczystej (...) k. 7 , bezsporne)

D. T. zamieszkuje w przedmiotowym lokalu od około 50 lat. Także po dokonaniu przez A. H. darowizny lokalu na rzecz córki D. T. zamieszkiwała w tym lokalu wraz z konkubentem A. H. . Po śmierci A. H. w 2013r. D. T. w dalszym ciągu zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu za zgodą córki K. K. .

( dowód : zeznania pozwanej D. T. k. 197-198, zeznania powódki K. K. k. 241)

Do 2017 r. podatek od nieruchomości od powyższego lokalu był uiszczany przez małżonków K. K. i D. K. ( łącznie z podatkiem od ich wspólnych nieruchomości położonych w Gminie K.). Od 2018 r. podatek od nieruchomości związany z przedmiotowym lokalem uiszczał D. K. za wyjątkiem podatku za 2019 r. , który został uiszczony przez powódkę .

(dowód : zeznania świadka D. K. k.197)

W budynku położonym w miejscowości (...) gmina K. nie została utworzona Wspólnota Mieszkaniowa, nie ma zarządcy i nie są pobierane żadne opłaty związane z zarządzaniem nieruchomością wspólną .

( dowód : pismo Urzędu Miejskiego w K. z dnia 29 czerwca 2021 r. k. 66, zeznania świadka E. K. k. 196-197 )

Pozwana D. T. uiszcza wszystkie opłaty związane z korzystaniem z przedmiotowego lokalu – opłaty za wodę , za prąd i wywóz odpadów. Od około roku opłaty te dokonywane są za pośrednictwem sąsiadki E. K., której pozwana przekazuje pieniądze na opłaty. Pozwana nie zalega z żadnymi opłatami z tytułu korzystania z mieszkania. Powódka nie zwracała się do pozwanej, aby ta uiszczała także podatek od nieruchomości należny od przedmiotowego lokalu.

( dowód : oświadczenie M. K. z dnia 30 czerwca 2021 r. k. 67, dowody wpłat k. 81-86, 89-153, zeznania E. K. k. 196-197 , zeznania pozwanej D. T. k. 197- 198 )

Pozwana D. T. ma obecnie 77 lat . Utrzymuje się z emerytury w wysokości około 1 200 zł miesięcznie. Leczy się z powodu nadciśnienia , choroby wieńcowej , niedoczynności tarczycy i zaburzeń lipidowych , w związku z czym na stałe przyjmuje odpowiednie leki. Korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. w postaci paczek żywnościowych , nie otrzymuje żadnych świadczeń pieniężnych z ośrodka. Pozwana ma siedmioro dorosłych dzieci , w tym pięcioro ze związku z A. H. . Jest osobą schorowaną, niedomaga, z uwagi na wiek nie jest w stanie wykonywać wszystkich czynności domowych . Pomagają jej w tym sąsiadka E. K. oraz były zięć D. K.. E. K. od ponad roku pomaga pozwanej w robieniu opłat za prąd, wodę i śmieci, pieniądze na opłaty dostaje od pozwanej , reguluje opłaty w K. co miesiąc. E. K. pomaga także pozwanej robiąc jej zakupy i wykupując leki, zaprasza ją na obiady , pierze firanki , myje okna. Syn świadka pomaga pozwanej piłując drewno na opał. Pozwaną wspiera jeszcze były zięć D. K., który pomaga w zakupie opału, robi zakupy żywnościowe, wozi do lekarza. D. K. uiszcza też podatek od nieruchomości należny od przedmiotowego lokalu , za wyjątkiem podatku za 2019 r. , który opłaciła powódka. Powódka z pozwaną nie utrzymuje kontaktów od 8 lat. Wcześniej pozwana pomagała powódce w opiece nad jej małoletnią córką P. . Gdy powódka przebywała w szpitalu pozwana opiekowała się jej córką , prała i gotowała jej. Pozwana nie ma żadnych oszczędności , nie ma też innego lokalu , w którym mogłaby zamieszkać .

( dowód : decyzja ZUS k. 80 , pismo ZUS k. 57, 220, zaświadczenie lekarskie k. 87, pismo MOPS z dnia 07.06.2021 r. k. 44, zeznania świadka E. K. k. 196-197, zeznania świadka D. K. 197 , zeznania pozwanej D. T. k. 197- 198)

Powódka K. K. ma 42 lata, utrzymuje się z renty chorobowej w wysokości około 900 zł, dostaje też zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 250 zł. Obecnie mieszka z aktualnym partnerem u jego rodziców w P.. Wspólnie z byłym mężem D. K. powódka była właścicielką dwóch mieszkań . W wyniku dokonanego w listopadzie ubiegłego roku podziału majątku oba mieszkania przypadły D. K. . Powódka z tego tytułu otrzymała kwotę 80 000 zł .

( dowód : zeznania powódki K. K. k. 241)

Pismem z dnia 26 października 2020 r. powódka wypowiedziała pozwanej umowę użyczenia lokalu mieszkalnego położonego w O. nr 11 lokal nr (...) wskazując , iż pozwana nie uiszcza żadnych opłat związanych z utrzymaniem lokalu poza opłatami za energie elektryczną. Wezwała pozwaną do wydania lokalu do dnia 31 grudnia 2020 r. Pozwana otrzymała to pismo w październiku 2020 r.

( dowód : pismo z dnia 26.10.2020 r. wraz z dowodem nadania k. 14-15, zeznania pozwanej D. T. k. 197-198)

Pozwana dotychczas nie opuściła lokalu mieszkalnego powódki położonego w (...)/3 i nie wydała go powódce.

( bezsporne)

Sąd zważył co następuje :

Ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie opierają się na dokumentach prywatnych przedłożonych przez strony oraz uzyskanych przez Sąd z urzędu , które nie były wzajemnie kwestionowane. Sąd niekwestionowanym przez strony dokumentom dał wiarę, albowiem nie budziły one także wątpliwości Sądu. Sąd dokonując ustaleń faktycznych uwzględnił także okoliczności wynikające z zeznań obu stron oraz zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, którym Sąd generalnie dał wiarę.

W szczególności Sąd dał wiarę zeznaniom świadków E. K. i D. K. a także zbieżnym z nimi zeznaniami pozwanej D. T. , zeznania tych osób w sposób spójny , konsekwentny , zbieżny przedstawiają sytuację majątkową i osobistą pozwanej , kwestię uiszczania opłat za mieszkanie, a także wzajemne relacje stron , brak jest podstaw do kwestionowania tych zeznań. Zeznania te co do uiszczania opłat za mieszkanie znajdują potwierdzenie w przedłożonych przez pozwaną dokumentach.

Sąd dał w znacznej mierze wiarę także zeznaniom powódki K. K. , zeznania te w części – co do relacji z pozwaną są zbieżne z twierdzeniami pozwanej i przesłuchanych świadków , powódka też nie zaprzeczała, iż pozwana udzielała jej pomocy w opiece nad małoletnią córką. Na wiarę zasługują też zeznania powódki co do jej sytuacji materialnej , brak jest podstaw do kwestionowania podawanych przez nią okoliczności . Sąd jedynie nie dał wiary zeznaniom powódki w części , w jakiej twierdziła, iż dużo wcześniej uiszczała opłaty za mieszkanie , w tym za wodę , powódka nie potwierdziła tych twierdzeń odpowiednimi dowodami wpłaty , zaś z wiarygodnych zeznań pozwanej i przesłuchanych w sprawie świadków wynika, iż opłaty związane z korzystaniem z mieszkania ( za wodę , prąd i wywóz odpadów) uiszczała pozwana.

W niniejszej sprawie należy przyjąć , iż strony łączyła umowa użyczenia na czas nieoznaczony . Do zawarcia umowy użyczenia nie jest wymagane zachowanie szczególnej formy, może być ona zawarta również w sposób dorozumiany. Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy - pozwana zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu od około 50 lat , przy czym od czasu kiedy powódka stała się właścicielką mieszkania tj. od 2010 r. za zgodą powódki nieodpłatnie , pozwana wiedziała , że prawo własności lokalu przysługuje powódce, uiszczała opłaty związane z korzystaniem z mieszkania , powódka do czasu wypowiedzenia z dnia 26 października 2020 r. akceptowała taki stan rzeczy - wskazują , iż pomiędzy stronami istniał stosunek użyczenia.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości , że umowa użyczenia nie została zawarta na czas określony. W doktrynie przyjmuje się , że w braku oznaczenia w sposób wyraźny lub dorozumiany czasu trwania umowy użyczenia uznać należy , że umowa ta , z uwagi na ciągły charakter zobowiązania , wygasa , ilekroć stosunek ten zostanie wypowiedziany przez użyczającego. Strony mogą zastrzec, że umowa użyczenia wygasa w każdym wypadku , o ile z takim żądaniem wystąpi użyczający (Z. Gawlik, Komentarz do art. 715 kodeksu cywilnego , Lex 2010) . W sytuacji , gdy umowa zawarta na czas nieoznaczony nie określa celu użyczenia ( takie określenie nie należy do essentialia negotii umowy użyczenia) wówczas możliwe jest wypowiedzenie w terminie uwzględniającym interesy obu stron z uwzględnieniem art. 365 ¹ kc, który stanowi, że zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych , a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu ( Z. Radwański , w: System, t.III, cz.2 , s.383; J.Gudowski , w : Komentarz 2011, I, s.497). Wskazać należy , iż wypowiadając umowę użyczenia nie ma obowiązku podawania przyczyn jego wypowiedzenia.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości , że umowa użyczenia została zawarta przez strony na czas nieokreślony i że strony nie określiły celu użyczenia. Zatem dla rozwiązania łączącej strony umowy wystarczające było złożenie przez powódkę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Skoro powódka mogła wypowiedzieć umowę bez istnienia przyczyny wypowiedzenia – bez znaczenia dla skuteczności wypowiedzenia pozostaje, iż podana w piśmie z dnia 26.10.2020 r. przyczyna wypowiedzenia jest nieprawdziwa.

Umowa użyczenia została przez powódkę wypowiedziana pismem z dnia 26 października 2020 r. ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2020 r. Pozwana otrzymała wypowiedzenie na koniec października 2020 r. W konsekwencji pozwana utraciła tytuł prawny do zajmowania lokalu.

W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy żądanie powódki należy ocenić jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z treścią art. 5 kc nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Jak wskazuje się w orzecznictwie klauzula generalna ujęta w art. 5 k.c. ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób schematyczny, prowadzący do skutków niemoralnych lub mijających się z celem, dla którego dane prawo zostało ustanowione. Przepis art. 5 k.c. ma wprawdzie charakter wyjątkowy. Możliwość odmowy udzielenia ochrony prawnej musi być uzasadniona istnieniem i wykazaniem okoliczności szczególnych, rażących i nieakceptowalnych w świecie powszechnie uznanych w społeczeństwie w danym miejscu i czasie wartości ( wyrok SA w Warszawie z dnia 27.06.2019 r. w sprawie I Ca 233/2018).

Klauzule generalne odsyłające do zasad współżycia społecznego postrzegać należy jako odwołanie się do idei słuszności w prawie i do wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie jako obowiązujące w stosunkach interpersonalnych. Poprzez zasady współżycia społecznego należy rozumieć zatem podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania ( wyrok SA w Szczecinie z dnia 26.04.2019 r. w sprawie I Aca 12/2019)

Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Wykonywanie prawa podmiotowego w sposób sprzeczny z tymi kryteriami jest bezprawne i z tego względu nie korzysta z ochrony jurysdykcyjnej. Norma zawarta w tym przepisie ma charakter wyjątkowy i może być stosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności w sytuacji, gdy w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego przez inną osobę oraz w tych szczególnych przypadkach, w których wykorzystywanie uprawnień wynikających z przepisów prawa prowadziłoby do skutku nie aprobowanego w społeczeństwie ze względu na przyjętą w tym społeczeństwie zasadę współżycia społecznego ( wyrok SN z dnia 27.02.2019 r. w sprawie II CSK 29/2018 )

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności, w których wykonywanie przez powódkę uprawnień właściciela do żądania wydania mu jego rzeczy stanowi nadużycie prawa i wywołuje ujemną ocenę etyczną. W niniejszej sprawie bezspornym jest , iż pozwana zamieszkuje w przedmiotowym lokalu od około 50 lat, ponosi też opłaty związane z korzystaniem z mieszkania. Powódka nigdy nie wzywała pozwanej , aby ta opłacała podatek od nieruchomości związany z przedmiotowym lokalem. Stąd podane przez powódkę przyczyny wypowiedzenia umowy użyczenia lokalu są nieprawdziwe. Pozwana jest matką powódki , obecnie z uwagi na wiek i choroby niedomaga, funkcjonuje dzięki życzliwej pomocy innych osób. Powódka do ośmiu lat wstecz korzystała z pomocy pozwanej , która opiekowała się małoletnią córką powódki , w szczególności gdy ta przebywała w szpitalu. Pozwana jako osoba w podeszłym wieku, schorowana i niedomagająca, ma prawo liczyć na pomoc i wsparcie siedmiorga dzieci, które wychowała, w tym powódki , pomoc nie tylko finansową , ale także pomoc w czynnościach życia codziennego, robieniu zakupów, utrzymania porządku w mieszkaniu , zapewnieniu opału, a także w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych . Tymczasem powódka , choć dużo bardziej zaradna, pomocy tej nie udziela, nie podejmuje też wraz z rodzeństwem żadnych czynności w celu rozwiązania problemu zamieszkania matki . Dodać przy tym należy, iż powódka w listopadzie ubiegłego roku otrzymała od byłego męża kwotę 80 000 zł z tytułu podziału majątku wspólnego , miała zatem możliwość kupna lokalu mieszkalnego dla siebie. W tej sytuacji domaganie się przez powódkę wydania jej lokalu przez pozwaną jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego , czyli z zasadami uczciwego i etycznego postępowania .

W konsekwencji żądanie powódki ze wskazanych wyżej przyczyn nie zasługuje na uwzględnienie, wobec czego powództwo należało oddalić jako niezasadne .