Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 125/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2021 r., sygn. akt VIII Ko 105/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do innego rozstrzygnięcia albo ustalenia co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść przez niezasadne uznanie, iż kwota 15 tys. zł za zatrzymanie przez okres 11 godzin zasądzona tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne pozbawienie wolności we wskazanym okresie jest adekwatna do okoliczności i skutków tego pozbawienia wolności sprawiedliwie rekompensując doznane krzywdy i cierpienie moralne, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego dowodzi, iż sąd meriti ustalił nadmiernie wygórowaną wysokość rekompensaty pieniężnej.

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. i 424 § 1 k.p.k. na skutek dowolnej oceny materiału dowodowego dokonanej z pominięciem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, co doprowadziło do błędnego przekonania, iż jedynie kwota 15 tys. zł w sytuacji wnioskodawczyni będzie miała charakter kompensacyjny o odczuwalnej wartości odpowiadającej aktualnym warunkom ekonomicznym i poziomowi życia wnioskodawczyni i będzie odpowiednia do okoliczności sprawy i poniesionej krzywdy, przy braku wskazania i wyjaśnienia w uzasadnieniu wyroku sposobu miarkowania tak określonej wysokości zadośćuczynienia, tj. zasad i kryteriów ustalenia jej na tym właśnie poziomie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty podniesione w apelacji okazały się nietrafne.

Wbrew twierdzeniom skarżącego poczynione w sprawie ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę wyroku należy uznać za prawidłowe, gdyż wynikają one z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, którego ocena nie nasuwa żadnych zastrzeżeń. Przyznając wnioskodawczyni odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia Sąd I instancji opierał się na czytelnych i zindywidualizowanych kryteriach, znajdujących oparcie w przeprowadzonych dowodach. Ocena tych dowodów respektuje dyrektywę określoną w art. 7 k.p.k. i została dokonana z uwzględnieniem zasad, o których mowa w tym przepisie. Prokurator nie wykazał, aby ocena ta była dowolna, dokonana z pominięciem wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania. W szczególności brak jest podstaw do podważenia wiarygodności twierdzeń wnioskodawczyni co do rozmiaru cierpień psychicznych doznanych w związku z zatrzymaniem (k. 56v-59 i 137v). Twierdzenia te nie budzą zastrzeżeń co do ich prawdziwości, gdyż są spójne, logiczne i konsekwentne, a przy tym znajdują potwierdzenie w pozostałych zgromadzonych w sprawie dowodach uznanych za wiarygodne (vide prawomocne rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście w Warszawie wydane w sprawie II Kp 2366/20 z dnia 2 lutego 2021 r. – k. 43-49 i w sprawie II Kp 2508/20 z dnia 11 stycznia 2021 r. – k. 42, 44-50, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie w sprawie III Kp 436/21 z dnia 21 kwietnia 2021 r. -k. 84-85 tychże akt, dokumentacja medyczna wskazująca na pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawczyni w związku z zatrzymaniem – k. 66-136).

Apelacja nie zawiera rzeczowej argumentacji, która przemawiałaby za uwzględnieniem podniesionych w niej zarzutów. Należy zatem uznać, iż stanowi w istocie polemikę z ustaleniami poczynionymi w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji, których prawidłowość nie została skutecznie podważona. Kwestionując rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie wysokości zadośćuczynienia skarżący sam przyznaje w środku odwoławczym, że sposób traktowania wnioskodawczyni podczas zatrzymania odbiegał od sytuacji standardowych wskazując, że upokarzające kontrole osobiste, słownictwo kierowane pod adresem zatrzymanej, wulgarne uwagi i naśmiewanie się w pełni uzasadniają ukształtowanie wysokości zadośćuczynienia na poziomie wyższym niż w okolicznościach typowych.

Te indywidualne okoliczności zostały przez Sąd Okręgowy dostrzeżone i trafnie uwzględnione w toku wyrokowania. W ocenie Sądu Apelacyjnego rekompensata pieniężna w wysokości 15 000 zł, przyznana wnioskodawczyni tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w okresie 24-25 sierpnia 2020 r. w sprawie PR 3 Ds. 1319.2020.VI Prokuratury Rejonowej Warszawa Śródmieście-Północ jest adekwatna do okoliczności i skutków tego zatrzymania sprawiedliwie rekompensując doznaną krzywdę.

W realiach niniejszej sprawy zadośćuczynienie w wysokości 15 000 zł jest adekwatne do całokształtu okoliczności towarzyszących zatrzymaniu i dolegliwości z tym związanych właściwie kompensując doznaną krzywdę. I tak, krzywda, jakiej doznała wnioskodawczyni, związana była z zatrzymaniem, którego oczywistym skutkiem było pozbawienie wolności przez okres 11 godzin. Jak wynika z poczynionych ustaleń opartych m. in. na zeznaniach T. (dawniej M.) C. wnioskodawczyni doznała krzywdy w postaci przeżycia sytuacji stresowej związanej z zatrzymaniem oraz jej traktowaniem podczas czynności. W trakcie zatrzymania funkcjonariusze Policji kierowali w stosunku do niej słowa obraźliwe ze względu na jej orientację, jak również aktywność w ramach ruchu LGBT, ponadto nie otrzymała leków, które powinna przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Sposób traktowania wnioskodawczyni odbiegał od sytuacji standardowych. Poza rygorami wynikającymi ze stanu zatrzymania wnioskodawczyni doświadczyła dodatkowych dolegliwości, które potęgują poczucie krzywdy, upokorzenia i niesprawiedliwości. Jak wynika z akt sprawy w trakcie zatrzymania wnioskodawczyni została dwukrotnie poddana kontroli osobistej, a czynności te zostały uznane przez Sąd za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowe ( kopie orzeczeń – k. 19-23, 24-24v, akta spraw II Kp 2508/20, III Kp 436/21). Skoro kontrole osobiste miały miejsce w toku zatrzymania, to czynności te również wpływają na ocenę zatrzymania jako całości. Zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne, gdyż nie dowiedziono zasadności zarzutu stawianego wnioskodawczyni. Jak wynika z niekwestionowanych ustaleń dochodzenie przeciwko T. (dawniej M.) C. w sprawie PR 3 Ds. 1319.2020.VI zostało umorzone. Zatrzymanie zostało poddane kontroli Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście w Warszawie, który prawomocnym postanowieniem z dnia 2 lutego 2021 r. w sprawie II Kp 2366/20 stwierdził, iż było ono niezasadne, nielegalne i nieprawidłowe ( kopia orzeczenia - k. 14-18 oraz akta sprawy II Kp 2366/20).

W tych okolicznościach kwota 15 000 zł przyznana wnioskodawczyni tytułem zadośćuczynienia stanowi odpowiednią rekompensatę za doznaną krzywdę. Jest adekwatna do okoliczności towarzyszących zatrzymaniu i skutków pozbawienia wolności sprawiedliwie rekompensując cierpienia moralne. Stopień negatywnych doznań doświadczonych w związku z zatrzymaniem był niewątpliwie wysoki. Dla oceny adekwatności przyznanego zadośćuczynienia istotnego znaczenia nabiera również okoliczność, że zatrzymanie wnioskodawczyni miało niekorzystny wpływ na stan jej zdrowia, w tym psychicznego, oraz zdolność kontynuowania aktywności zawodowej ( zeznania wnioskodawczyni – k. 58v-59, 137v, zaświadczenia lekarskie ZUS ZLA - k. 69-83, zaświadczenie z Kliniki (...) - k. 84).

Trafnie Sąd Okręgowy podkreślił w uzasadnieniu wyroku, że niesłuszne zatrzymanie było dla wnioskodawczyni traumatyczne. Uwzględniając całokształt okoliczności towarzyszących zatrzymaniu, w tym okres jego stosowania, wiek wnioskodawczyni, jej właściwości osobiste (osoba młoda, dotychczas niekarana) odpowiednią funkcję kompensacyjną spełni wnioskowana kwota 15 000 zł. Nie można również zgodzić się z twierdzeniem, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jawi się jako wygórowana uwzględniając warunki społeczno-ekonomiczne, jak też poziom życia wnioskodawczyni. Wbrew twierdzeniom skarżącego sytuacja majątkowa wnioskodawczyni i wielkość osiąganych przez nią dochodów nie ma decydującego wpływu na ustalenie należnej sumy zadośćuczynienia. Te okoliczności stanowią jedynie pewien element miarkowania sumy zadośćuczynienia. Sąd I instancji odniósł się w uzasadnieniu wyroku również do tej kwestii wskazując, iż przyznana kwota nie jest nadmiernie wygórowana i przystaje do obecnych realiów społecznych (k. 153v).

Nie ma zatem racji Prokurator twierdząc, że rekompensata pieniężna na poziomie 15 000 zł przewyższa rozmiar doznanej przez wnioskodawczynię krzywdy oraz przyjmowane dotychczas stawki zadośćuczynienia zasądzane za niesłuszne pozbawienie wolności. Badając podniesione zarzuty Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że skarżący nie przedstawił w apelacji rzeczowej i przekonującej argumentacji na uzasadnienie swoich twierdzeń. Natomiast całokształt okoliczności towarzyszących zatrzymaniu, które Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, przemawia za trafnością wyroku w zaskarżonej części.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w wyroku z dnia 30 listopada 2017 r. (sygn. akt III KK 181/17, Legalis) zadośćuczynienie ma charakter świadczenia kompensacyjnego i aby mogło uchodzić za odpowiednie, jego wysokość musi być przede wszystkim adekwatną rekompensatą doznanej krzywdy. Zadośćuczynienie ma celu przede wszystkim wyrównanie, złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych, tj. negatywnych doznań, których doświadczyła osoba występująca z roszczeniem.

O rozmiarze należnego zadośćuczynienia powinien decydować stopień negatywnych doznań osoby zatrzymanej, wiek pokrzywdzonego, czas trwania dolegliwości i konsekwencje, jakie powodują dla jej funkcjonowania tak w dziedzinie jej życia osobistego, jak i społecznego. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Z drugiej strony przyjmuje się, że wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia. W związku z tym, że nie istnieją weryfikowalne kryteria w ustalaniu kwoty zadośćuczynienia, koniecznym jest indywidualne rozważenie w każdej sprawie, na ile okoliczności uzasadniają przyznanie takiej, a nie innej sumy zadośćuczynienia ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2022 r., sygn. akt II AKa 25/21, Legalis).

Ustalenia poczynione w sprawie są w pełni prawidłowe, wynikają bowiem z zebranych dowodów trafnie ocenionych przez Sąd I instancji i znajdują w nich rzeczywiste oparcie. W tym stanie rzeczy wobec bezzasadności podniesionych zarzutów nie było podstaw do uwzględnienia apelacji Prokuratora.

Te same względy, o których wyżej mowa, przemawiały za nieuwzględnieniem apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa - Komendanta Rejonowego Policji Warszawa I, jednakże - z uwagi na brak wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku pochodzącego od skarżącego - Sąd odwoławczy był zwolniony z obowiązku szczegółowego ustosunkowania się do zarzutów podniesionych w apelacji.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zmniejszenie zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz wnioskodawczyni do kwoty 1 500 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek uznano za niezasadny wobec nietrafności zarzutów podniesionych w apelacji (argumentacja, jak w pkt 3.1 uzasadnienia).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie w punkcie I i III wyroku – zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz T. (dawniej M.) C. kwoty 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną z powodu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w okresie od 24-25 sierpnia 2020 r. w sprawie Prokuratury Rejonowej Warszawa Śródmieście-Północ sygn. akt PR 3 Ds. 1319.2020.VI wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do uwzględnienia wniesionych apelacji (argumentacja jak w pkt 3.1 uzasadnienia). Prawidłowa podstawa prawna rozstrzygnięcia (art. 552 § 4 k.p.k.).

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

--------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.4.1.

--------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt II

Pkt III

Zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni 240 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym.

Zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. postępowanie w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest wolne od opłat, w związku z tym kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPISY

SSA Katarzyna Capałowska SSA Anna Zdziarska SSO del. Anna Grodzicka

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie VIII Ko 105/21 - rozstrzygnięcie w pkt I

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do innego rozstrzygnięcia albo ustalenia co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana