Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2023 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, X Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Radosław Ochał

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2023 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo T. w Z.

przeciwko G. M.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt X GC 373/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 26 kwietnia 2022 r. powód Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo T. wniósł o zasądzenie od pozwanego G. M. kwoty 1.129,65 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 lutego 2021 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że zawarł z pozwanym umowę sprzedaży drewna, zgodnie z którą pozwany zobowiązał się odebrać od powoda zakontraktowane drewno. W dni 14 stycznia 2020 r. powód przesłał pozwanemu odpis umowy wygenerowanej z systemu portalu sprzedażowego i zwrócił się o przesłanie wskazanych w piśmie dokumentów. W odpowiedzi pozwany wskazał, że nie zawarł z powodem umowy i odwołał się od przyznania mu przypisu drewna na rok 2020. Odmowa zawarcia umowy skutkowała nałożeniem na niego kary umownej w wysokości 1.129,65 zł na podstawie noty księgowej nr (...).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, że nie zawierał z powodem umowy sprzedaży drewna, ponieważ nie przyjął przyznanego mu przypisu na rok 2020. Regulamin portalu sprzedażowego przewidywał, iż brak akceptacji w terminie określonym w komunikacie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych przypisu na 2020 r. uzyskanym na podstawie wyników procedury sprzedaży traktowany będzie jako rezygnacja z uprawnienia do przypisu drewna, umożliwiając udział w sprzedaży ofertowej na 2020 r. Pozwany wielokrotnie informował powoda o odmowie zawarcia umowy sprzedaży i przyjęcia oferty przedstawionej mu w portalu sprzedażowym. Wynikało to z tego, że wybuch pandemii C. wywołał załamanie w branży surowca drzewnego. Pozwany podniósł, że skoro – według powoda – umowa sprzedaży obowiązywała, to powód winien był się z niej wywiązać, tj. powinien przedstawić pozwanemu pisemną ofertę odbioru surowca. Tak bowiem odbywało się to we wcześniejszym okresie współpracy stron. Dopiero potem pozwany udawał się na miejsce składowania drewna. Tam, w obecności leśniczego, dokonywał jego kontroli jakościowej i metrycznej kupującym surowca. Następnie opłacał transakcję. Tymczasem, w roku 2020, powód nie przedstawił mu żadnej oferty odbioru drewna.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany co najmniej od roku 2014 r. kupował drewno od Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe, w tym poprzez internetowy Portal L.-Drzewny (powoływany w dalszej części uzasadnienia jako (...)). Po zakontraktowaniu drewna na dany rok pozwany otrzymywał z właściwego nadleśnictwa wiadomość informującą go o tym, iż przygotowano określony umową rodzaj drewna i odpowiednią jego ilość. W wiadomości tej informowano go również o numerze rachunku bankowego, na który ma dokonać przedpłaty uprawiającej do odbioru drewna.

Dowód:

- pismo z 09.02.15 r. k. 60

- wydruk wiadomości k. 61

Pozwany wziął udział także w sprzedaży ofertowej drewna zaplanowanej na rok 2020 r. ze wskazaniem, że surowiec ma pochodzić w ilości 46 metrów sześciennych z Nadleśnictwa G.. Wykorzystał do tego internetowy PL-D pozwanego.

Zgodnie z regulaminem tego portalu niezbędnymi warunkami uprawniającymi do uczestnictwa w sprzedaży ofertowej są:

- rejestracja przedsiębiorcy w PL-Drzewnym,

- akceptacja „Regulaminu sprzedaży w Portalu L.-Drzewnym na rok 2020”,

- brak należności przeterminowanych w stosunku do jednostek Lasów Państwowych,

- brak blokad za niepodpisanie umowy na zakup drewna.

Uczestnictwo w procedurze sprzedaży ofertowej możliwe jest po zidentyfikowaniu użytkownika na podstawie loginu i hasła. Użytkownik korzysta z portalu logując się na swoje konto. Do zawarcia umowy kupna-sprzedaży w sprzedaży ofertowej drewna dochodzi z chwilą ogłoszenia przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych ostatecznych jej wyników. W sprzedaży ofertowej przedsiębiorca jest związany ostateczną, zatwierdzoną przez siebie ofertą w każdym etapie albo zaakceptowanym za pośrednictwem PL-D przypisem drewna na 2020 rok, uzyskanym na podstawie wyników procedury sprzedaży w PL-D na 2019 rok – przez okres 3 miesięcy od daty jej złożenia. Brak akceptacji przez przedsiębiorcę, w terminie określonym w komunikacie Dyrektora Generalnego LP na stronie internetowej PL-D, przypisu drewna na 2020 rok, uzyskanym na podstawie wyników procedury sprzedaży w PL-D na 2019 rok, będzie traktowany jako rezygnacja z uprawnienia przypisu drewna, umożliwiając udział w sprzedaży ofertowej na 2020 r. Wyniki sprzedaży ofertowej albo zaakceptowany przypis drewna na 2020 r. uzyskany na podstawie wyników procedury sprzedaży w PL-D na 2019 r., tworzą umowę kupna-sprzedaży. Łączenie wyników poszczególnych etapów sprzedaży ofertowej lub zaakceptowanego przypisu drewna na 2020 r. następuje oddzielnie w każdej jednostce LP, w której przedsiębiorca zakupił drewno lub nabył uprawnienie przypisu. Po zawarciu kupna-sprzedaży strony zobowiązane są potwierdzić ten fakt na piśmie. Potwierdzenie w formie dwustronnie podpisanej umowy kupna-sprzedaży (między kierownikiem jednostki LP, w której przedsiębiorca otrzymał przypis drewna lub jego pełnomocnikiem ustanowionym zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego a przedsiębiorcą) winno nastąpić w terminie do 30 dni liczonych od dnia następnego po komunikacie Dyrektora Generalnego LP na stronie internetowej PL-D, przypisu drewna na 2020 r. Po uzgodnieniu z kierownikiem jednostki LP pisemnego potwierdzenia zawarcia urnowy kupna-sprzedaży w drodze korespondencyjnej, przedsiębiorca zobowiązany jest do skutecznego dostarczenia podpisanej przez siebie umowy kupna-sprzedaży w terminie do 30 dni liczonych od dnia następnego po komunikacie, o którym mowa powyżej. Niedotrzymanie przez przedsiębiorcę powyższego terminu oznacza, że zawarcie umowy kupna-sprzedaży nie zostało potwierdzone na piśmie. Brak pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy kupna-sprzedaży uprawnia kierownika jednostki LP do odstąpienia od umowy kupna-sprzedaży i założenia blokady na okres 360 dni na udział w sprzedaży w PL-D i w e-drewno.

Dnia 20 grudnia 2019 r. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych ogłosił ostateczne wyniki sprzedaży ofertowej drewna w PL-D na rok 2020.

W dniu 20 grudnia 2019 r. pozwany wygenerował projekt umowy sprzedaży nr (...). W jego treści wskazał, że jako sprzedawca przeniesie na pozwanego jako kupującego i wyda mu drewno w ilości całkowitej 46 metrów sześciennych o łącznej wartości wynoszącej 11.891 zł, a pozwany zobowiązał się odebrać drewno w terminie zgodnym z harmonogramem oraz zapłacić powodowi cenę za każdą odebraną część sortymentów drewna. Realizacja sprzedaży miała nastąpić między 1 stycznia 2020 r. i 31 grudnia 2020 r. Powód nadto zobowiązał się dokonać zrywki i przygotować drewno do wydania pozwanemu przy leśnej drodze wywozowej. O przygotowaniu drewna do wydania miał poinformować pozwanego środkami komunikacji elektronicznej. W treści umowy przewidziano, że nieodebranie przygotowanego do wydania drewna stanowi niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy. Podobnie jej niewykonanie stanowi nieprzygotowanie drewna do wydania przez powoda. W razie odebrania przez kupującego w całym okresie obowiązywania umowy mniej niż 95% umówionej na ten okres ilości drewna kupujący będzie zobowiązany zapłacić sprzedającemu karę umowną w kwocie stanowiącą 10% wartości netto drewna nieodebranego w tym okresie. Maksymalna wysokość kary umownej wyliczona w przypadku braku realizacji umowy wynosiła 1.129,65 zł.

Harmonogram załączony do umowy przewidywał, iż całość zakontraktowanego drewna zostanie przygotowana i odebrana do końca pierwszego kwartału roku 2020.

Dowód:

- regulamin k. 18-21

- umowa sprzedaży z załącznikiem i harmonogramem k. 7-10v

- wyniki sprzedaży ofertowej k. 11

Pismem z dnia 14 stycznia 2020 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa T. przesłał pozwanemu projekt umowy nr (...) celem zaparafowania wszystkich stron, łożenia podpisów, wystawienia upoważnienia dla przewoźnika i odesłania kompletu dokumentów na adres nadleśnictwa.

Pozwany odpowiedział na to najpierw wiadomością elektroniczną z 31 stycznia 2020 r., a następnie pismem z 25 lutego 2020 r., w których odwołał się od przyznania mu przypisu na rok 2020. Wskazał, że w ramach PL-D wyraził zgodę na przypis z Nadleśnictwa G.. Informację o otrzymaniu przypisu drewna w Nadleśnictwie T. powziął dopiero w styczniu 2020 r., po otrzymaniu korespondencji pocztowej od powoda.

Powód tego odwołania nie uwzględnił wskazując, że Nadleśnictwo T. zabezpieczyło w ofercie sprzedaży odpowiednią ilość surowca. Zaproponował zawarcie porozumienia z Nadleśnictwem G. przekazującego mu realizację umowy.

Pismem z 27 maja 2020 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa T. odstąpił od umowy (...). Również pozwany, pismem złożonym powodowi w dniu 1 czerwca 2020 r., oświadczył, że odstępuje od w/w umowy. Powołał się przy tym na komunikat Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych z 22 maja 2020 r. w sprawie ubiegania się o pomoc publiczną przewidzianą w art. 50 Tarczy 3.0.

Dowód:

- pismo z 14.01.20 r. k. 37

- pismo z 25.02.20 r. k. 38

- pismo z 11.03.20 r. k. 39

- pismo z 27.05.20 r. k. 41

- pismo z 29.05.20 r. k. 42

W dniu 3 lutego 2021 r. powód wystawił pozwanemu notę księgową nr (...) na kwotę 1.129,65 zł tytułem kary umownej za nieodebranie drewna.

Dowód:

- nota księgowa k. 43

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez strony. Ich walor dowodowy nie był kwestionowany przez strony. Także Sąd nie dopatrzył się okoliczności podważających ich wartość dowodową.

Powód domagał się od pozwanego zapłaty kary umownej przewidzianej w umowie (...). Wprawdzie pozwany podnosił, że umowy z powodem nie zawarł, ale Sąd uznał ten zarzut za nieuzasadniony w świetle tego, że pozwany w ramach PL-D przystąpił do zakupu drewna, co sam przyznał. Miało ono jednak pochodzić z terenu Nadleśnictwa G., a nie Nadleśnictwa T.. W końcu też złożył powodowi oświadczenie o odstąpieniu od tejże umowy. Gdyby w istocie jej nie zawarł, w oparciu o warunki uczestnictwa w PL-D, byłby konsekwentny i nie odstępował od niej.

Podstawę prawną żądania powoda stanowił zatem art. 483 k.c., zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Umowa zawarta przez strony przewidywała, że powód przeniesie na pozwanego jako kupującego i wyda mu drewno w ilości całkowitej 46 metrów sześciennych o łącznej wartości wynoszącej 11.891 zł, a pozwany zobowiązał się odebrać drewno w terminie zgodnym z harmonogramem oraz zapłacić powodowi cenę za każdą odebraną część sortymentów drewna. To powód miał dokonać zrywki i przygotować drewno do wydania pozwanemu przy leśnej drodze wywozowej. O przygotowaniu drewna do wydania miał poinformować pozwanego środkami komunikacji elektronicznej. W treści umowy przewidziano, że nieodebranie przygotowanego do wydania drewna stanowi niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy. Podobnie jej niewykonanie stanowi nieprzygotowanie drewna do wydania przez powoda. W razie odebrania przez kupującego w całym okresie obowiązywania umowy mniej niż 95% umówionej na ten okres ilości drewna kupujący będzie zobowiązany zapłacić sprzedającemu karę umowną w kwocie stanowiącą 10% wartości netto drewna nieodebranego w tym okresie. Maksymalna wysokość kary umownej wyliczona w przypadku braku realizacji umowy wynosiła 1.129,65 zł. Harmonogram załączony do umowy przewidywał, iż całość zakontraktowanego drewna zostanie przygotowana i odebrana do końca pierwszego kwartału roku 2020.

Kwestionując żądanie pozwu pozwany podniósł, że nie otrzymał od powoda informacji o przygotowaniu drewna do odbioru w ustalonym przez strony terminie.

Tytułem wstępu wskazać należy, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązania niepieniężnego. Zatem w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Dlatego też, chociaż odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie jest uwarunkowana poniesieniem przez wierzyciela szkody, to jest ona zależna od pozostałych przesłanek statuujących odpowiedzialność kontraktową przewidzianą w art. 471 k.c. Oznacza to tym samym, że kara umowna stanowi odszkodowanie umowne i przysługuje wierzycielowi jedynie wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Przy czym obowiązek wykazania braku odpowiedzialności za nierealizowanie prac w zakreślonym przez strony terminie, spoczywa na obowiązanym do zapłaty kar umownej.

Odnosząc się do argumentacji pozwanego sprowadzającej się do twierdzenia, iż niewykonanie umowy było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, Sąd uznał je za wykazane. To powód winien był, jako pierwszy, podjąć aktywność w zakresie realizacji umowy. W szczególności winien był przygotować do odbioru zakontraktowane drewno i zawiadomić pozwanego, że z może je on odebrać na terenie nadleśnictwa przy drodze wyjazdowej z lasu. Z dokumentów załączonych do odpowiedzi na pozew wynika, że w okresie wcześniejszej współpracy stron taka praktyka miała miejsce. Po wtóre, potwierdza to zapis § 2 ust. 3 umowy (...). Z materiału dowodowego nie wynika, by między 1 stycznia i 31 marca 2020 r. powód zaoferował pozwanemu odbiór drewna z terenu Nadleśnictwa T., jak i Nadleśnictwa G..

Z uwagi na powyższe, należało przyjąć, że to najpierw powód nie wywiązał się z zawartej umowy, a wskutek jego zaniechania pozwany nie mógł wykonać swojego zobowiązania. Przez to powód nie był uprawiony do obciążenia pozwanego karą umowną za nieodebranie drewna, którego mu nie udostępnił.

Mając na uwadze poczynione dotychczas rozważania, powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.