Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Ewa Rudkowska – Ząbczyk

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa we W.

przeciwko Zakładowi (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od strony powodowej (...) sp. z o.o. sp. k. we W. na rzecz strony pozwanej Zakładu (...) sp. z o.o. w S. kwotę 7 217,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygnatura akt I C 1687/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W. pozwem skierowanym przeciwko pozwanym Zakładowi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. i (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w P. domagała się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakaże się pozwanym, aby zapłacili stronie powodowej solidarnie kwotę 218 616,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa prawnego.

W uzasadnieniu powyższego żądania strona powodowa podniosła, że w dniu 18 lutego 2011 r. zawarła z pozwanym (...) Sp. z o.o. umowę, w ramach której pozwany ten zlecił stronie powodowej wykonanie naprawy awaryjnej kanalizacji przy ul. (...) w S.. Prace były zlecone w ramach robót budowlanych w których jako inwestor występował pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. W dniu 19 lutego 2011 r. po wykonaniu, zgodnie z umową, wykopu na długości 5 mb ukazały się kolejne miejsca awaryjne dlatego wobec niemożności stwierdzenia zakresu awarii strony zawarły trójporozumienie obejmujące wykonanie przez stronę powodową dodatkowych robót budowlanych oraz ustaliły, że rozliczenie wynagrodzenia należnego stronie powodowej za roboty dodatkowe (powyżej 5 mb) nastąpi na podstawie kosztorysu powykonawczego w oparciu o ceny (...). Ponadto w dniu 21 lutego 2011 r. działając w trybie art. 647 ¹ k.c. pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. na piśmie zaakceptował zawartą przez stronę powodową z pozwanym (...) Sp. z o.o. umowę z dnia 18 lutego 2011 r. oraz ponownie potwierdził i wyraził zgodę na zlecenie stronie powodowej wykonania robót dodatkowych zgodnie z porozumieniem z dnia 19 lutego 2011 r. Strona powodowa wykonała roboty dodatkowe w całości, sporządziła kosztorys powykonawczy na kwotę 183 865,39 zł netto, przy czym ostatecznie wartość kosztorysowa wyniosła 177 736,80 zł netto. Tak zweryfikowany kosztorys powykonawczy strona powodowa doręczyła pozwanemu (...) Sp. z o.o., ten ostatni następnie doręczył ją pozwanemu Zakładowi (...) Sp. z o.o. W związku z powyższym strona powodowa w dniu 8 sierpnia 2011 r. wystawiła fakturę VAT na kwotę 218 616,69 zł brutto, pozwany (...) Sp. z o.o. fakturę przyjął jednakże, pomimo wielokrotnych wezwań, nie zapłacił stronie powodowej należnego wynagrodzenia. Także pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. odmówił zapłaty wynagrodzenia, podniósł że nie powstała solidarna odpowiedzialność wykonawcy i inwestora. Pozwany (...) Sp. z o.o. dodatkowo zaprzeczył istnieniu dochodzonej wierzytelności w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Poznania – Stare Miasto XI Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych. W treści dokumentu zatytułowanego „zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowle z podwykonawcą” z dnia 21 lutego 2011 r., podpisanego przez K. K. – prezesa zarządu pozwanego Zakładu (...) Sp. z o.o. – wskazano że pozwany ten wyraził na piśmie zgodę na wykonanie przez stronę powodową w ramach umowy łączącej go z pozwanym (...) Sp. z o.o. robót dodatkowych określonych w notatce z dnia 19 lutego 2011 r. Strona powodowa stanowczo podkreśliła, że ochroną solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy objęte są zarówno umowy o roboty budowlane, jak również podmioty spełniające swoje usługi na podstawie umowy o dzieło. Jedynym wymogiem jest to, aby rezultat świadczenia podwykonawcy spełnionego na podstawie umowy z generalnym wykonawcą składał się na obiekt stanowiący przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy zawartej z inwestorem.

W dniu 16 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanym Zakładowi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w P., aby zapłacili stronie powodowej solidarnie kwotę 218 616,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 9 950,00 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 7 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w terminie 2 tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wnieśli w tymże terminie do sądu sprzeciw.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana Zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenia od strony powodowej na jej rzecz kosztów postępowania wedle norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7 200,00 zł i kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Spółka (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w P. nakazu zapłaty nie zaskarżyła, orzeczenie uprawomocniło się w stosunku do niej w dniu 10 maja 2013 r.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. w uzasadnieniu przyznał, że zawarł z pozwanym (...) Sp. z o.o. w dniu 7 lutego 2011 r. umowę na remont kanału sanitarnego w związku z usunięciem awarii kanalizacyjnej w S. za wynagrodzeniem ryczałtowym w kwocie 670 440,00 zł netto oraz umowę na wykonanie robót dodatkowych w dniu 31 sierpnia 2011 r. za wynagrodzeniem ryczałtowym 170 000,00 zł netto. Roboty zostały wykonane i odebrane przez pozwany Zakład (...) Sp. z o.o., a należności wynikające z umów zostały zapłacone. Jak wynika z załączonej do pozwu umowy z dnia 18 lutego 2011 r. strona powodowa i pozwany (...) Sp. z o.o. zawarły umowę na wykonanie części robót za wynagrodzeniem 190 520,00 zł netto, na kwotę taką strona powodowa wystawiła pozwanemu (...) Sp. z o.o. fakturę VAT. Z kolei jak wynika z wezwania do zapłaty skierowanego przez stronę powodową do pozwanego (...) Sp. z o.o. w dniu 27 grudnia 2011 r. z powodu niezapłacenia powyższej kwoty strona powodowa wystąpiła na drogę postępowania sądowego i uzyskała nakaz zapłaty, a należność ta została zgłoszona w postępowaniu upadłościowym prowadzonym wobec pozwanego (...) Sp. z o.o., co potwierdza wypis z listy wierzytelności wedle stanu na dzień 6 lipca 2012 r. W tym samym postępowaniu zgłoszona także została wierzytelność na kwotę objętą niniejszym postępowaniem, jednak nie została uznana bowiem strona powodowa nie przedstawiła wiarygodnego dowodu na jej istnienie. Umowa zawarta przez stronę powodową i pozwanego (...) Sp. z o.o. w dniu 18 lutego 2011 r. dotyczy wykonania wyłącznie robót dodatkowych, gdyż nie ma żadnego logicznego uzasadnienia, aby strony tej umowy zawierały już następnego dnia kolejną umowę na wykonanie robót dodatkowych skoro nie mogły być już wykonane w tym czasie roboty określone umową z dnia 18 lutego 2011 r., dla których termin realizacji był wyznaczony na dzień 31 marca 2011 r. Zgodnie z oświadczeniem inwestora zawartym w piśmie z dnia 20 lutego 2011 r. pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. wyraził zgodę na zawarcie umowy podwykonawczej pomiędzy stroną powodową, a pozwanym (...) Sp. z o.o. oraz wykonanie robót w ramach tej umowy, w której wynagrodzenie ustalono ryczałtem. Strona powodowa żadnych robót, poza robotami opisanymi w kosztorysie numer 2 nie wykonywała, zatem zapisy notatki służbowej należy rozumieć jako określenie sposobu rozliczenia między stronami, które jednak nie może przekroczyć kwoty określonej w umowie z dnia 18 lutego 2011 r. Przedmiotowej notatki nie sposób uznać za odrębną umowę, gdyż nie ma w niej żadnego zlecenia wykonania określonych robót. Ponadto ustaleń notatki nie można również uwzględniać ze względów formalnych – notatkę bowiem podpisała osoba nieuprawniona do reprezentacji pozwanego (...) Sp. z o.o., ponadto stroną występującą nie była strona powodowa, a (...) reprezentowany przez prezesa zarządu S. Z. – na notatce nie ma adnotacji, że dotyczy to spółki komandytowej i że S. Z. działa w imieniu spółki powodowej. Istotnym jest również, że strona powodowa błędnie odczytała zapisy z przedmiotowej notatki i zamiast prawidłowo 5 mb wskazała 50 mb i w ten sposób twierdząc w pozwie, że wynagrodzenie ryczałtowe określone w umowie z dnia 18 lutego 2011 r., dotyczy zapłaty za wykonanie wykopu o długości 50 mb natomiast wynagrodzenie za wykonanie wykopu powyżej tej długości, to jest zgodnie z kosztorysem powykonawczym numer 2 o długości 22 mb, żądane jest w niniejszym pozwie. Prostując ten błąd pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. podniósł, że absurdalne byłoby, aby za wykop o długości 5 mb strona powodowa miała otrzymać wynagrodzenie na poziomie kwoty 190 520,00 zł. Ze względu na powyższe zasadnym jest twierdzenie, że strona powodowa domaga się od strony pozwanej dwukrotnie zapłaty za te same roboty. Z ostrożności podniósł, że umowy zawarte pomiędzy pozwanymi nie miały charakteru umów o roboty budowlane, gdyż dotyczyły jedynie usunięcia awarii i naprawy instalacji kanalizacyjnej, co wyłącza zastosowanie w tym przypadku solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W związku z awarią instalacji sanitarnej w S. w miejscu przebiegu drogi krajowej numer (...) przy rondzie w dniu 7 lutego 2011 r. Zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. reprezentowany przez prezesa zarządu K. K. i (...) Sp. z .o.o. z siedzibą w P. reprezentowany przez prezesa zarządu S. C. zawarły umowę, której przedmiotem było bezwykopowe wykonanie remontu kanału sanitarnego o przekroju jajowym 260/380 mm na długości łącznej 785 mb metodą rękawa poliestrowego utwardzonego gorącą wodą wraz z usunięciem awarii kanalizacyjnej w ul. (...), Pl. (...) i ul. (...) w S.. Strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe na kwotę 670 440,00 zł netto. Na przedmiotowe roboty składały się dwa elementy – bezwykopowa renowacja kanału oraz naprawa kanału sanitarnego metodą tradycyjną, otwartą. Termin zakończenia robót ustalono na dzień 7 kwietnia 2011 r.

(dowód: odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego numer (...) z dnia 4 lutego 2013 r., k. 17- 20; odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego numer (...) z dnia 4 lutego 2013 r., k. 21 – 24; umowa z dnia 7 lutego 2011 r. zawarta pomiędzy Zakładem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. i (...) Sp. z .o.o. z siedzibą w P., k. 103 – 106; zeznania świadka K. K., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:09:33 do 00:42:43, k. 153)

Przed zawarciem umowy i zleceniem wykonanie prac spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. pracownicy pozwanego Zakładu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wykonali w miejscu awarii system prowizoryczny polegający na odprowadzaniu ścieków z pominięciem fragmentu uszkodzonego. Było to rozwiązanie tymczasowe, mające na celu usprawnienie komunikacji w mieście. Prace zlecone pozwanemu (...) Sp. z o.o. z siedziba w P. miały polegać częściowo na zastosowaniu nowoczesnej technologii polegającej na zamontowaniu rękawa poliestrowego i wykonaniu naprawy w systemie bezwykopowym. W niewielkiej części wykonawca zobowiązał się, w związku ze skalą uszkodzeń rur sanitarnych, do wykonania naprawy przy użyciu metody tradycyjnej, odkrywkowej.

(dowód: umowa z dnia 7 lutego 2011 r. zawarta pomiędzy Zakładem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. i (...) Sp. z .o.o. z siedzibą w P., k. 103 – 106, zeznania świadka K. K., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:09:33 do 00:42:43, k. 153; zeznania świadka R. S., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:42:43 do 00:52:46, k. 153; zeznania świadka M. M. (2), e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:52:46 do 01:22:39, k. 153; zeznania świadka M. M. (3), e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:22:39 do 01:26:43, k. 153; zeznania świadka P. Z., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:26:43 do 01:30:21, k. 153; zeznania świadka J. L., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:30:21 do 01:34:59, k. 153; przesłuchanie w charakterze strony powodowej S. Z., e-protokół z dnia 4 kwietnia 2014 r. od 00:15:28 do 00:31:09, k. 162)

W związku z trudną sytuacją finansową spółki (...) sp. z o.o. oraz wąską specjalizacją jej działalności spółka ta jako generalny wykonawca część robót zlecił stronie powodowej. Powodowa spółka miała wykonać między innymi roboty w systemie tradycyjnym, odkrywkowym na powierzchni około 5 mb, nadto miała pomóc spółce (...) sp. z o.o. z realizacją całego przedsięwzięcia. W szczególności strona powodowa miała dostarczyć ludzi, sprzęt oraz materiały budowlane. Efektem powyższego było zawarcie w dniu 18 lutego 2011 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. reprezentowaną przez prezesa zarządu S. C. i (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W. reprezentowaną przez prokurenta L. S. umowy, której przedmiot określono jako naprawa awaryjna kanalizacji w ul. (...) w S.. Strona powodowa miała samodzielnie wykonać prace w zakresie robót odkrywkowych polegających na wykonaniu prac wykopowych wraz z odtworzeniem nawierzchni. Prace, zgodnie z umową, miały zostać zakończone do dnia 31 marca 2011 r. W § 3 pkt 3.1 strony postanowiły, że podstawą wynagrodzenia strony powodowej będzie cena ryczałtowa 190 520,00 zł netto.

(dowód: umowa z dnia 18 lutego 2011 r. zawarta pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. i (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W.. k. 6 – 7; odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego numer (...) z dnia 4 lutego 2013 r., k. 10 – 12; odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego numer (...) dnia 4 lutego 2013 r., k. 13 – 16; kosztorys powykonawczy, k. 26 – 29; zeznania świadka K. K., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:09:33 do 00:42:43, k. 153; zeznania świadka R. S., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:42:43 do 00:52:46, k. 153; zeznania świadka M. M. (3), e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:22:39 do 01:26:43, k. 153; zeznania świadka P. Z., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:26:43 do 01:30:21, k. 153; przesłuchanie w charakterze strony powodowej S. Z., e-protokół z dnia 4 kwietnia 2014 r. od 00:15:28 do 00:31:09, k. 162)

W dniu 19 lutego 2011 r., w trakcie wykonywania przez stronę powodową prac remontowych, okazało się że zakres robót wymaga poszerzenia. Pierwotnie strona powodowa i pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. umówiły się, że strona powodowa wykona prace odkrywkowe na powierzchni około 5 mb, jednak następnego dnia po zawarciu umowy okazało się, że pod powierzchnią skrzyżowania jest wolna przestrzeń, a znacznie większa – niż przypuszczano – część rur sanitarnych uległa poważnemu uszkodzeniu. W konsekwencji droga groziła zawaleniem, co oznaczało, że niemożliwym okazało się zastosowanie bezwykopowej metody naprawy. O powyższym zawiadomiono prezesa pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. K. K., który przybył na plac budowy i wraz z S. Z. ze strony powodowej i R. S. – kierownikiem robót z ramienia pozwanego (...) Sp. z o.o. sporządzili odręczną notatkę służbową. W notatce tej wskazano, że na miejscu awarii sanitarnej pod rondem przy ul. (...) spotkały się powyższe osoby i stwierdziły, że po wykonaniu zgodnie z umową wykopu na długości ok. 5 mb w miejscu awarii powyżej i poniżej wykopu ukazują się dalsze awarie, a w związku z niemożnością stwierdzenia zakresu awarii uzgodniono, że rozliczenie kosztów awarii powyżej 5 mb zostanie rozliczone kosztorysem powykonawczym. Pod powyższym oświadczeniem podpisali się przedstawiciele inwestora, generalnego wykonawcy oraz podwykonawcy.

(dowód: notatka służbowa z dnia 19 lutego 2011 r., k. 8; zeznania świadka K. K., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:09:33 do 00:42:43, k. 153; zeznania świadka R. S., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:42:43 do 00:52:46, k. 153; zeznania świadka M. M. (3), e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:22:39 do 01:26:43, k. 153; zeznania świadka P. Z. e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:26:43 do 01:30:21. k. 153; przesłuchanie w charakterze strony powodowej S. Z., e-protokół z dnia 4 kwietnia 2014 r. od 00:15:28 do 00:31:09, k. 162)

Oświadczeniem z dnia 20 lutego 2011 r. prezes pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. K. K. wyraził zgodę na zawarcie umowy z dnia 18 lutego 2011 r. pomiędzy generalnym wykonawcą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. a stroną powodową, w ramach której podwykonawca zobowiązał się do wykonania naprawy awaryjnej kanalizacji przy ul. (...) w S., a nadto wyraził zgodę na wykonanie w ramach łączącej strony umowy z dnia 18 lutego 2011 r. dodatkowych robót budowlanych określonych w notatce służbowej z dnia 19 lutego 2011 r.

(dowód: zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą z dnia 20 lutego 2011 r. k. 25)

Po wykonaniu prac zleconych w oparciu o umowę z dnia 18 lutego 2011 r. pozwany (...) Sp. z o.o. pismem z dnia 4 kwietnia 2011 r., w związku z zakończeniem robót wykonywanych przez stronę powodową, zwrócił się o dostarczenie kompletu dokumentacji powykonawczej, odbiorowej związanej z usunięciem awarii oraz odtworzeniem nawierzchni. W dniu 11 kwietnia 2011 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Generalnej Dyrekcji (...), Zakładu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., w którym uczestniczyli J. L., M. M. (2) oraz R. S., w trakcie którego przekazano przedstawicielce Generalnej Dyrekcji (...) komplet dokumentacji powykonawczej, w tym operat kolaudacyjny remontu sieci kanalizacyjnej. Jednocześnie zobowiązano wykonawcę do poprawienia oznakowania poziomego, oczyszczenia nawierzchni z zaległego gruzu oraz dosypania ziemi na trawniku i wysianiu traw. W piśmie z dnia 20 kwietnia 2011 r. skierowanym do pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. strona powodowa poinformowała o wykonaniu zadań wynikających z zaleceń przedstawiciela (...).

(dowód: kosztorys powykonawczy, k. 26 – 28; operat kolaudacyjny, k. 41 – 73; pismo pozwanego (...) Sp. z o.o. z dnia 4 kwietnia 2011 r., k. 80; notatka służbowa z dnia 11 kwietnia 2011 r., k. 82; pismo strony powodowej z dnia 20 kwietna 2011 r., k. 83; zeznania świadka K. K., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:09:33 do 00:42:43, k. 153; zeznania świadka R. S., e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 00:42:43 do 00:52:46, k. 153; zeznania świadka M. M. (3), e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:22:39 do 01:26:43, k. 153; zeznania świadka P. Z. e-protokół z dnia 27 stycznia 2014 r. od 01:26:43 do 01:30:21. k. 153; przesłuchanie w charakterze strony powodowej S. Z., e-protokół z dnia 4 kwietnia 2014 r. od 00:15:28 do 00:31:09, k. 162)

W dniu 31 sierpnia 2011 r. pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarł z pozwanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. umowę numer (...), w której wskazano, że w związku z koniecznością wykonania robót dodatkowych związanych ze stwierdzoną awarią kanalizacji podczas realizacji przedmiotu umowy z dnia 7 lutego 2011 r. strony potwierdziły zasadność wykonania robót dodatkowych, których zakres określono w sposób szczegółowy w kosztorysie powykonawczym numer 2 sporządzonym przez wykonawcę w dniu 27 czerwca 2011 r., stanowiącym załącznik numer 1 do umowy. Pozwani potwierdzili także, że przedmiot umowy został wykonany i odebrany zgodnie z protokołem odbioru z dnia 6 maja 2011 r. Za wykonanie tych robót pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. zobowiązał się zapłacić całkowite wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 170 000,00 zł netto. Za wszystkie prace wykonane przez pozwanego (...) sp. z o.o., to jest prace wykonywane w oparciu o umowę z dnia 7 lutego 2011 r. i z dnia 31 sierpnia 2011 r., pozwany ten wystawił w dniu 6 maja 2011 r. fakturę VAT na kwotę 412 320,60 zł, a w dniu 31 sierpnia 2011 r. na kwotę 209 100,00 zł brutto. Za wykonane prace pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. w całości rozliczył się z pozwanym (...) sp. z o.o.

(dowód: umowa numer (...) z dnia 31 sierpnia 2011 r., k. 107 – 108; faktura VAT numer (...) z dna 31 sierpnia 2011 r., k. 110; faktura VAT numer (...) z dnia 6 maja 2011 r., k. 111)

Pismem z dnia 27 grudnia 2011 r. skierowanym do pozwanego Zakładu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. strona powodowa wezwała do zapłaty kwoty 234 339,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty tytułem niezapłaconej przez pozwanego (...) Sp. z o.o. faktury VAT z dnia 23 maja 2011 r., a wystawionej w związku z wykonaną naprawą awaryjną kanalizacji w ul. (...) w S.. Wskazano, że kwota ma zostać uiszczona w terminie do dnia 31 grudnia 2011 r. z zastrzeżeniem, że brak zapłaty spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Nadto strona powodowa wskazała, że do rozliczenia pozostaje również kwota 218 616,89 zł w związku z wykonanymi robotami dodatkowymi. Pismem z dnia 28 grudnia 2011 r. skierowanym do pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. strona powodowa wezwała do zapłaty solidarnie z pozwanym Zakładem (...) Sp. z o.o. kwoty 218 616,89 zł wraz z odsetkami od dnia 17 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty w związku z wykonaną naprawą awaryjną kanalizacji w ul. (...) w S. w ramach zleconych przez zamawiającego robót dodatkowych. Wskazano, że zapłaty należy dokonać do dnia 31 grudnia 2011 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

(dowód: pismo strony powodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. wraz z dowodem nadania, k. 34; pismo strony powodowej z dnia 28 grudnia 2011 r., k. 32 – 33)

Pismem z dnia 12 stycznia 2012 r. pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. poinformował stronę powodową, że żądania kierowane wobec niego jako inwestora są całkowicie bezzasadne, wskazując że zgodnie z art. 647 ¹ k.c. § 4 k.c., z którego strona powodowa wywodzi swoje roszczenia, umowa pomiędzy wykonawcą, a podwykonawcą musi być sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności i wyłącznie w takiej formie zaaprobowana przez inwestora. Zaprzeczono, aby pozwana spółka (...) sp. z o.o. kiedykolwiek przekazywała, czy też przedstawiała do aprobaty taką umowę, co oznacza, że nie powstała solidarna odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy.

(dowód: pismo pozwanego Zakładu (...) Sp. z o.o. z dnia 12 stycznia 2012 r., k. 35)

W stosunku do pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu. Strona powodowa pismem z dnia 24 kwietnia 2012 r. zgłosiła do masy upadłości wierzytelności posiadane wobec pozwanego (...)’ Sp. z o.o., a wynikające z realizacji robót przy rondzie w S., w łącznej kwocie 498 444,29 zł. Wierzytelność ta wynikała z wydanego przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazu zapłaty wydanego w dniu 12 września 2011 r. i powstała w związku z realizacją umowy z dnia 18 lutego 2011 r. Wierzytelność II wynikała z kolei z wykonanych na zlecenie (...) Sp. z o.o. robót dodatkowych i sporządzonego w oparciu o wykonane prace kosztorysu powykonawczego. Wierzytelność I została wciągnięta na listę wierzytelności, wierzytelność II została przez pozwanego (...) Sp. z o.o. w toku postępowania upadłościowego zakwestionowana.

(dowód: zgłoszenie wierzytelności z dnia 24 kwietnia 2012 r., k. 36 – 40; przesłuchanie w charakterze strony powodowej S. Z., e-protokół z dnia 4 kwietnia 2014 r. od 00:15:28 do 00:31:09, k. 162)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie strona powodowa (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W. domagała się zasądzenia od pozwanych Zakładu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. i (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej z siedzibą w P. solidarnie kwoty 218 616,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty w związku z wykonanymi na rzecz pozwanego (...) Sp. z o.o. robotami związanymi z usunięciem awarii instalacji sanitarnej przy ul. (...) w S.. Jako podstawę prawną swojego żądania strona powodowa wskazywała przepis art. 647 ¹ k.c. twierdząc, że pozwani ponoszą względem niego solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia, bowiem strona powodowa zawarła z pozwanym (...) Sp. z o.o. umowę na wykonanie przedmiotowych robót, a pozwany Zakład (...) sp. z o.o. w S. jako inwestor roboty wykonane przez stronę powodową akceptował.

Zgodnie z art. 647 ¹ § 1 k.c. w umowie o roboty budowlane zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy (§ 2). Umowa, o której mowa w § 2, powinna być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności (§ 4). Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę (§ 5). Z powyższego wynika, że powołany przepis reguluje kwestie związane z korzystaniem przez generalnego wykonawcę z podwykonawców przy realizacji robót budowlanych i wprowadza określone wymogi dla powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy względem podwykonawców, w tym chociażby wymóg formy pisemnej dla umów zawieranych przez generalnego wykonawcę z podwykonawcami, czy podwykonawcy z dalszym podwykonawcą.

W niniejszej sprawie bezsporne było to, że na przełomie stycznia i lutego 2011 r. doszło do awarii instalacji sanitarnej przy rondzie położonym na drodze krajowej numer (...) na terenie miasta S.. W celu usunięcia awarii pozwany Zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarł z pozwanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. umowę, przedmiotem której było zobowiązanie do usunięcia awarii instalacji sanitarnej, przy czym usunięcie to nastąpić miało dwutorowo: naprawa polegać bowiem miała częściowo na zastosowaniu nowoczesnej technologii i naprawie bezwykopowej przy użyciu rękawa poliestrowego, a część robót – z uwagi na poziom uszkodzeń – miała zostać wykonana metodą tradycyjną, odkrywkową. W zakresie robót wykonywanych metodą tradycyjną pozwany (...) sp. z o.o. zawarł ze stroną powodową w dniu 18 lutego 2011 r. umowę, której przedmiot określono szeroko jako naprawa awaryjna kanalizacji w ul. (...) w S.. Jak wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie faktycznie przedmiot umowy ograniczał się do wykonania wykopów na powierzchni około 5 mb, a ponadto wsparcie generalnego wykonawcy w całości robót w tym dostarczenie ludzi, sprzętu i materiału. W umowie tej strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe na kwotę 190 520,00 zł.

Kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia rozmiaru wykonanych przez stronę powodową robót, ich kwalifikacji jako robót dodatkowych, wartości tych robót oraz przesłanek ewentualnej solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia przez pozwanych. Przypomnieć w tym miejscu należy, że w stosunku do pozwanego (...) sp. z o.o. w upadłości układowej nakaz zapłaty z dnia 16 kwietnia 2013 r. uprawomocnił się z dniem 10 maja 2013 r.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił zarówno w oparciu o dowody z dokumentów, a to umowę z dnia 7 lutego 2011 r., umowę z dnia 18 lutego 2011 r., notatkę służbową z dnia 19 lutego 2011 r., odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego dotyczące strony powodowej oraz pozwanych z okresu zawierania powyższych umów, korespondencję stron, kosztorys powykonawczy sporządzony przez stronę powodową, operat kolaudacyjny, zgłoszenie wierzytelności z dnia 24 kwietnia 2012 r., zgodę inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą z dnia 20 lutego 2011 r., notatkę służbową z dnia 11 kwietnia 2011 r., umowę numer (...) z dnia 31 sierpnia 2011 r., faktury VAT z dnia 6 maja 2011 r. i z dnia 31 sierpnia 2011 r. wystawione przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., a nadto w oparciu o wiarygodne zeznania świadka K. K., R. S., M. M. (2), M. M. (3), P. Z., J. L. oraz prezesa strony powodowej S. Z..

W ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe potwierdziło, że strona powodowa wykonywała na rzecz pozwanego (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej roboty budowlane polegające na remoncie instalacji sanitarnej przy rondzie w S.. Potwierdzają to zarówno dołączone do akt sprawy dokumenty, w tym umowa z dnia 18 lutego 2011 r. zawarta pomiędzy stroną powodową, a pozwanym (...) Sp. z o.o. oraz umowa z dnia 7 lutego zawarta pomiędzy pozwanymi, a nadto wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz przesłuchania w charakterze strony powodowej S. Z.. Postępowanie dowodowe wykazało, że w związku z awarią instalacji sanitarnej przy jednym z głównych skrzyżowań w S. konieczne było dokonanie renowacji fragmentu instalacji sanitarnej, przy czym część robót miała zostać wykonana technologią nowoczesną przy użyciu rękawa poliestrowego, a część robót miała zostać wykonana metodą tradycyjną, odkrywkową. Prace w zakresie odkrywkowym pozwany (...) Sp. z o.o. zlecił stronie powodowej, przy czym poza wykonaniem fragmentu robót metodą odkrywkową (na poziomie 5 mb) strona powodowa miała również wspomóc pozwanego (...) Sp. z o.o. przy wykonywaniu całości robót. Wskazywał na to prezes strony powodowej, który twierdził, że spółka (...) Sp. z o.o. była w trudnej sytuacji finansowej i nie posiadała środków finansowych na przeprowadzenie całości robót własnymi siłami. Powyższe znajduje potwierdzenie także w fakcie braku zapłaty stronie powodowej za wykonane prace, a ponadto stosunkowo szybkie ogłoszenie upadłości pozwanego (...) Sp. z o.o. Zatem wynagrodzenie, o którym mowa w umowie z dnia 18 lutego 2011 r. w ocenie Sądu obejmowało całość robót wykonywanych przez stronę powodową, a nie tylko – jak twierdził pozwany Zakład (...) sp. z o.o. – wykopu na odcinku 5 mb. Dodać w tym miejscu wypada, że zarówno prezes strony powodowej, jak również świadkowie obecni na budowie potwierdzili, że w chwili zawierania umowy dokładne ustalenie zakresu prac nie było możliwe, stąd też w umowie znalazł się ogólnikowy zapis dotyczący usunięcia awarii instalacji sanitarnej. Postępowanie dowodowe nadto wykazało, że w trakcie wykonywania robót, w dniu 19 lutego 2011 r. okazało się, że zaistniała konieczność poszerzenia prac wykonywanych metodą odkrywkową. Okazało się bowiem, że pod skrzyżowaniem istnieje pusta przestrzeń, a całość nawierzchni przytrzymywana jest przez krawężniki. Pracownicy strony powodowej i pozwanego (...) Sp. z o.o. ustalili wówczas, że uszkodzeniu uległa znaczne większa, aniżeli pierwotnie zakładano, część rur sanitarnych. Ostatecznie strona powodowa podjęła się wykonania znacznie szerszego zakresu robót aniżeli przy zastosowaniu metody odkrywkowej, a co za tym idzie koniecznością odtworzenia nawierzchni. Powyższe, poza wiarygodnymi twierdzeniami prezesa strony powodowej S. Z., potwierdzają także wiarygodne zeznania byłego prezesa strony pozwanej K. K. (świadek brał bezpośredni udział w robotach), świadka R. S. (pełniącego funkcję kierownika robót z ramienia pozwanego (...) sp. z o.o.), a nadto M. M. (3) oraz P. Z.. Wszyscy wymienieni świadkowie potwierdzili, że w trakcie wykonywania prac budowanych (które pierwotnie obejmowały zakres 5 mb) w związku z ujawnieniem zakresu uszkodzeń rur zaistniała konieczność poszerzenie robót i wykonania większej, niż zakładano, ilości robot metodą odkrywkową. Poza dowodami osobowymi świadczą o tym również dokumenty powykonawcze, przede wszystkim operat kolaudacyjny przedłożony Generalnej Dyrekcji (...), notatka służbowa z dnia 19 lutego 2011 r., oświadczenie prezesa pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. z dnia 20 lutego 2011 r., a nadto treść umowy zawartej kilka miesięcy po zakończeniu robót z dnia 31 sierpnia 2011 r., w której pozwany Zakład (...) sp. z o.o. zlecił pozwanemu (...) sp. z o.o. wykonanie robót dodatkowych. Fakt prowadzenia robót przez stronę powodową, a nadto ich zakres, potwierdza również operat kolaudacyjny, a zwłaszcza dokumenty w postaci orzeczeń o jakości i deklaracji zgodności wydanych na wniosek strony powodowej. W tych okolicznościach oraz przy uwzględnieniu dołączonych przez stronę powodową dokumentów, a nadto w świetle wiarygodnych zeznań świadków fakt wykonywania oraz zakres robót wykonanych przez stronę powodową, zdaniem Sądu, nie budzą wątpliwości.

Skoro zatem strona powodowa wykonała na rzecz swojego kontrahenta (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. zarówno prace zlecone w ramach umowy z dnia 18 lutego 2011 r. polegające na wykonaniu wykopu na długości 5 mb, a ponadto – wobec ujawnienia się dalszych uszkodzeń instalacji sanitarnej – przyjęła na siebie zobowiązanie wykonania dalszych, dodatkowych robót polegających na odkopaniu znacznie większego fragmentu nawierzchni, naprawie instalacji i odtworzeniu nawierzchni, aktualizowała się konieczność poczynienia ustaleń w zakresie spełnienia przesłanek, o jakich mowa w art. 647 ¹ k.c. i ewentualnej solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy. W świetle rozważań poczynionych wyżej fakt wykonania i zakres prac wykonanych przez stronę powodową nie budzą wątpliwości. Wobec powyższego, przy uwzględnieniu zapisów umowy z dnia 18 lutego 2011 r. i dalszych prac wykonanych przez stronę powodową pozwany (...) Sp. z o.o. niewątpliwie był zobowiązany do zapłaty stronie powodowej uzgodnionego wynagrodzenia. Dodatkowo postępowanie dowodowe wykazało, że za prace wykonane po ujawnieniu się dalszych uszkodzeń, już po zawarciu umowy z dnia 18 lutego 2011 r., strony miały rozliczyć się metodą kosztorysu powykonawczego. Pomimo, że strona powodowa przedmiotowy kosztorys sporządziła i przedłożyła go do weryfikacji, pozwany (...) Sp. z o.o. z zapłaty wynagrodzenia się nie wywiązał. Co więcej pozwany (...) Sp. z o.o. nie rozliczył się ze stroną powodową również z prac objętych umową z dnia 18 lutego 2011 r. Ostatecznie wierzytelność wynikająca z umowy z dnia 18 lutego 2011 r., wobec upadłości pozwanego (...) Sp. z o.o., znalazła się na liście wierzytelności, a dalszą wierzytelność – potwierdzona kosztorysem powykonawczym i objęta żądaniem w niniejszej sprawie – pozwany (...) Sp. z o.o. w postępowaniu upadłościowym zakwestionował. Aktualnie jednak, wobec braku zaskarżenia nakazu zapłaty wydanego w dniu 16 kwietnia 2013 r., zobowiązanie pozwanego (...) Sp. z o.o. pozostaje bezsporne.

Inaczej jednak wygląda sytuacja, gdy chodzi o pozwany Zakład (...) sp. z o.o. w S.. Jak wspomniano wyżej, przepis art. 647 ¹ k.c. dla powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora i generalnego wykonawcy wymaga, aby umowa pomiędzy generalnym wykonawcą, a podwykonawcą była zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Uzasadniając istnienie takowego dokumentu strona powodowa przedłożyła notatkę służbową z dnia 19 lutego 2011 r. podpisaną z ramienia strony powodowej przez S. Z. (prezesa zarządu), z ramienia pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. w S. przez K. K. (ówczesnego prezesa zarządu), a z ramienia (...) Sp. z o.o. przez kierownika budowy – pracownika strony – R. S.. Zdaniem strony powodowej dokument ten wraz ze zgodą inwestora z dnia 21 lutego 2011 r. miał stanowić podstawę do ustalenia odpowiedzialności pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. za zapłatę wynagrodzenia za prace wykonane przez stronę powodową w S.. Zważyć jednak po pierwsze należy, że dokument ten z przyczyn formalnych nie wyrażał zgodnych oświadczeń strony powodowej i pozwanego (...) sp. z o.o., a tym samym nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 647 ¹ k.c. Ponadto dokument ten w imieniu pozwanej spółki (...) sp. z o.o. podpisała osoba nieuprawniona do działania w imieniu spółki. Powyższe potwierdza zarówno odpis z Krajowego Rejestru Sądowego (z daty sporządzenia notatki), jak również zeznania świadka R. S., który przyznał, że nie posiadał umocowania do zawarcia w imieniu pozwanej spółki (...) sp. z o.o. umowy, nie pełnił przy tym funkcji prezesa zarządu, prokurenta, ani pełnomocnika mogącego działać w jej imieniu i na jej rzecz. Z tych względów brak było podstaw do uznania, że dokument ten, z ramienia pozwanej spółki (...) sp. z o.o., podpisała osoba uprawniona do działania w jej imieniu, a zatem że dokument ten spełnia wymogi warunkujące powstanie odpowiedzialności solidarnej inwestora.

Niezależnie od powyższego zdaniem Sądu nie sposób notatce tej nadać walor umowy i uznać w oparciu o jej treść, że strony dochowały wymogów, o których mowa w art. 647 ¹ k.c. Zważyć należy, że w treści notatki trudno doszukać się chociażby przedmiotu umowy, czy zakresu zleconych stronie powodowej do wykonania dalszych prac. Wprawdzie postępowanie dowodowe, w szczególności wiarygodne zeznania świadka K. K., potwierdziło, że intencją stron, było zlecenie stronie powodowej realizacji dalszych prac na skutek ujawnionych, nowych uszkodzeń, to jednak ten sam świadek przyznał, że sporna notatka służbowa miała być „początkiem” umowy obejmującej prace zlecone ustnie w dniu 19 lutego 2011 r. Żadna jednak umowa w późniejszym terminie nie została zawarta, przy czym należy pamiętać, że dla powstania odpowiedzialności pozwanego Zakładu (...) sp. z o.o. musiałaby to być umowa zawarta pomiędzy stronę powodową a pozwanym (...) sp. z o.o. Wprawdzie w dniu 31 sierpnia 2011 r. została zawarta umowa obejmująca swoim zakresem właśnie roboty odkrywkowe wykonane przez stronę powodową w ramach robót dodatkowych, jednak jej stronami byli pozwani.

Mając powyższe na uwadze zdaniem Sądu brak jest podstaw do uznania, że sporządzając notatkę z dnia 19 lutego 2011 r. strona powodowa i pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. zawarły umowę w formie pisemnej, a tym samym że doszło do powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy. Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, powództwo podlegało oddaleniu, co orzeczono w sentencji.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Biorąc pod uwagę wynik procesu, a to przegraną strony powodowej, Sąd zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego Zakładu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. kwotę 7 217,00 zł kosztów zastępstwa prawnego (§ 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu; t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 462) wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.