Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2014 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa K. M., B. M., J. S. i I. M.

przeciwko (...) S.A. w K.

o zapłatę

1)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki I. M. kwotę 197.695,48 (sto dziewięćdziesiąt siedem tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt pięć złotych i czterdzieści osiem groszy) z ustawowymi odsetkami od 2 czerwca 2014 roku oraz kwotę 3.600zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda K. M. kwotę 52.602,25zł (pięćdziesiąt dwa tysiące sześćset dwa złote i dwadzieścia pięć groszy) z ustawowymi odsetkami od 2 czerwca 2014 roku oraz kwotę 3.600zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

3)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki B. M. kwotę 30.967,29zł (trzydzieści tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt siedem złotych i dwadzieścia dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami od 2 czerwca 2014 roku oraz kwotę 2.400zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

4)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki J. S. kwotę 21.634,96zł (dwadzieścia jeden tysięcy sześćset trzydzieści cztery złote i dziewięćdziesiąt sześć groszy) z ustawowymi odsetkami od 2 czerwca 2014 roku oraz kwotę 2.400zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

5)  w pozostałej części powództwo oddala,

6)  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 15.145zł (piętnaście tysięcy sto czterdzieści pięć złotych) tytułem opłaty od żądania pozwu oraz kwotę 281,24zł (dwieście osiemdziesiąt jeden złotych i dwadzieścia cztery grosze) tytułem niepokrytych zaliczkami kosztów opinii.

Sygn. akt I Cgg 19/13

UZASADNIENIE

Powodowie B. M. i K. M. oraz powódka I. M. wnieśli w pozwach z dnia 8 listopada 2013 roku o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. Oddział (...) solidarnie na rzecz B. M. i K. M. kwoty 90 000 zł , a na rzecz I. M. kwoty 170 000 zł - z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania.

Powódka I. M. wraz z powodami K. M. i J. S. wnieśli w pozwie z dnia 16 stycznia 2014roku o nakazanie pozwanej naprawy szkód górniczych w ich lokalu, pomieszczeniach przynależnych i części wspólnych przedmiotowego budynku przy ul (...), ewentualnie zasądzenie jednorazowego odszkodowania w kwocie 124 000 złotych. Wnieśli także o zasadzenie na ich rzecz kosztów postępowania.

Uzasadniając powodowie wskazali, że są właścicielami lokali mieszkalnych - wraz z pomieszczeniami przynależnymi i częściami wspólnymi w budynku wielorodzinnym przy ul. (...) w R.. Podali, że w wyniku ruchu zakładu górniczego w całym budynku, a także garażach, szambie, ogrodzeniu, podjeździe i chodniku pojawiły się uszkodzenia, w związku z czym wystąpili o naprawę szkód górniczych, pozwana zaproponowała ugodę przewidującą naprawę szkód w całym budynku we własnym zakresie przez właścicieli i wypłacenie im z tego tytułu łącznie 54 152,46 złotych. Zdaniem powodów była to kwota niewystarczająca, zwłaszcza że nie obejmuje kosztów pionowania budynku, w związku z czym ponownie wezwali pozwaną do zapłaty odszkodowań, czego pozwana nie uczyniła.

Pozwana wniosła o oddalenie powództw w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając podniosła, że w przypadku szkód górniczych w budynku powodów należy stosować ustawę z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze, która wskazuje że naprawienie szkód górniczych w budynku powodów powinno nastąpić w pierwszej kolejności poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego, chyba że jest to niemożliwe lub nieopłacalne. Skoro zatem szkody ujawniły się w 2011 roku, to powództwa o odszkodowania, a nie przywrócenie stanu poprzedniego, winny zostać oddalone. Zdaniem pozwanej restytucja naturalna poprzez wykonanie remontu i wypoziomowanie posadzek jest możliwa. Dodała, że jej zdaniem wychylenia budynku nie są uciążliwe dla powodów i są na tyle nieznaczne, iż nie wymagają jego rektyfikacji.

Pismem wniesionym w dniu 3 września 2014 roku powodowie ostatecznie sprecyzowali żądania, wnosząc o zasądzenie od pozwanej na rzecz:

- B. M. 30 967,29 zł

- K. M. kwoty 30 967,29 zł oraz kwoty 21 634,96 zł

- I. M. kwoty 111 155,64 zł oraz kwoty 86 539,84 zł

- J. S. kwoty 21 634,96 zł

wraz z odsetkami ustawowymi od ww. wskazanych kwot liczonymi od dnia 2 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na rzecz każdego z powodów kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadnili, że z opinii biegłej sądowej wynika, że zasadne jest zasądzenie na ich rzecz jednorazowych odszkodowań w zakresie budynku, gdyż nie nadaje się on do naprawy ze względów technicznych, a naprawa garażu, ogrodzenia i nawierzchni jest nieopłacalna. Wskazali, że odsetki dochodzone są od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu opinii biegłego, w której ustalono wysokość szkody.

Ustosunkowując się do stanowiska powodów, pozwana wniosła o oddalenie powództw w całości jako niezasadnego.

Sąd ustalił:

Powodowie są właścicielami budynku mieszkalnego wielorodzinnego z wyodrębnionymi trzema lokalami mieszkalnymi oraz pomieszczeniami przynależnymi i obiektami przynależnymi, tj. garaże, ogrodzenie, podjazd, chodnik, zlokalizowanymi w R. przy ul. (...).

Powódka I. M. jest właścicielką lokalu nr (...), znajdującego się na parterze o powierzchni użytkowej 66,08m ^{( 2)} oraz garażu (...) (KW (...) i KW (...)).

Powodowie I. M., K. M. i J. S. są współwłaścicielami lokalu nr (...), znajdującego się na I piętrze, o powierzchni użytkowej 67,11 m ^{( 2)} oraz garażu (...) w częściach odpowiednio: 4/6 , 1/6 i 1/6 (KW (...) i KW (...)).

Powodowie B. M. i K. M. są współwłaścicielami lokalu nr (...), znajdującego się na II piętrze, o powierzchni użytkowej 36,82 m ² w częściach odpowiednio: 1/2 i 1/2 (KW (...) i KW (...)).

Częściami wspólnymi są piwnice z korytarzami w piwnicy, cała klatka schodowa, strych, mury, rynny, dach, ogrodzenie, wszelkie instalacje, podwórze.

Powierzchnia użytkowa wszystkich lokali mieszkalnych wynosi 170,01m ². Udziały procentowe w częściach wspólnych przypadające na poszczególne lokale wynoszą:

- lokal nr (...) – 38,87%,

- lokal nr (...) – 39,47 %,

- lokal nr (...) – 21,66%.

Nieruchomość podlegała wpływom eksploatacji górniczej pozwanej.

Między stronami toczyło się postępowanie ugodowe w sprawie naprawienia szkód górniczych. Pozwana zaproponowała naprawę szkód poprzez wykonanie prac remontowych w całym budynku, garażu, ogrodzeniu i nawierzchniach. Do zawarcia ugody nie doszło, gdyż zdaniem powodów z uwagi na pochylenie budynku zaproponowane przez pozwaną poziomowanie podłóg i posadzek nie przywróci stanu poprzedniego.

Aktualnie szkody pochodzenia górniczego w budynku, związane z działalnością pozwanej, to: wychylenie budynku 30‰, w lokalu nr (...) wychylenie wypadkowe 25‰w lokalu nr (...) - 26‰, w lokalu nr (...) - 29‰ , skutkujące brakiem poziomu podłóg, samoczynnym zamykaniem lub otwieraniem się drzwi i niestabilnością mebli, pęknięcia i zarysowania tynków na ścianach i sufitach, fasetach, nadprożach w całym budynku, spękana posadzka lastrykowa na klatce schodowe, wybrzuszona posadzka ceglana i betonowa w piwnicy, pęknięty próg betonowy przy wejściu. Garaż (...) został wyremontowany w 2011 roku, aktualnie nie wymaga napraw związanych ze szkodami górniczymi. W garażu (...) stwierdza się: duże obustronne pękniecie ściany tylnej, liczne pęknięcia wielokierunkowe na ścianach i stropie, silne spękania posadzki betonowej, zdeformowanie ścian kanału, spękanie wjazdu do bramy, deformacja bramy, uszkodzenie zadaszenia i przechył 22‰ o dużej uciążliwości. W ogrodzeniu (tj. bramie stalowej dwuskrzydłowej, zamocowanej na cokolikach i ogrodzeniu bocznym z siatki stalowej zamocowanej na słupkach stalowych obetonowanych w cokole betonowym) stwierdza się deformacje bramy, blokowanie jej skrzydeł z powodu naporu wychylonego naroża budynku na słupek bramy, deformację słupków ogrodzeniu siatkowym, obwisy siatki, spękanie cokołu betonowego. Nawierzchnia z kostki brukowej betonowej jest zdeformowana.

Wychylenie budynku powodów powoduje dużą uciążliwość, jest niedopuszczalne z uwagi na bezpieczeństwo użyłkowania. Zabudowa styczna powoduje, iż brak jest technicznej możliwości wykonania rektyfikacji przedmiotowego budynku. Naprawa polegająca na poziomowaniu podłóg i przywróceniu właściwego spadku posadzek jest możliwa, ale z uwagi na wysokość wychylenia budynku powodów nie zniweluje jego skutków. Nie ma możliwości przywrócenia stanu poprzedniego. Uzasadniona jest wypłata jednorazowego odszkodowania.

Wartość odtworzeniowa całego budynku mieszkalnego to 488 211,33 zł, pomniejszona o stopień naturalnego zużycia wynoszący 47,71 % to 255 285,70 złotych, przy czym z 8% podatkiem VAT wartość techniczna to 275 708,56 złotych.

Wartość odtworzeniowa pomniejszona o naturalne zużycie i uwzględniająca podatek VAT w odniesieniu do lokalu nr (...) 107 167,92 zł, lokalu (...) – 108 822,17 zł, lokalu nr (...) – 59 718,48 złotych.

Koszt naprawy szkód pochodzenia górniczego w garażu nr (...) – który przynależy w całości do lokalu nr (...) - , wraz z likwidacją uciążliwości związanych z wychyleniem, wynosi 16 523,96 zł brutto. Wartość odtworzeniowa pomniejszona o stopień naturalnego zużycia wynosi 16 938,32 zł brutto. Koszty naprawy garażu (...) to 97,55% jego wartości odtworzeniowej.

Wysoki koszt naprawy szkód w stosunku do wartości odtworzeniowej garażu (...) pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia uzasadnia wypłatę odszkodowania w wysokości wskazanej wartości odtworzeniowej.

Ogrodzenie oraz nawierzchnia przynależą do lokalu nr (...) w 38,87%, do lokalu nr (...) w 39,47% i do lokalu nr (...) w 21,66%.

Koszt naprawy szkód pochodzenia górniczego w ogrodzeniu wynosi 12 917,31 zł brutto. Jego wartość odtworzeniowa pomniejszona o stopień naturalnego zużycia wynosi 6 901,93 zł brutto. Koszty naprawy ogrodzenia stanowi 187,15% jego wartości odtworzeniowej.

Naprawa nawierzchni z kostki, poprzez jej rozebranie i ułożenie na nowo, to koszt 2 619,15 zł brutto, co stanowi 78% wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia, a wynoszącej 3 357,20 złotych.

Koszt naprawy szkód w ogrodzeniu i nawierzchni - w stosunku do ich wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia - przemawia za wykonaniem prac remontowych albo za wypłatą odszkodowania.

Naprawa szkód powinna nastąpić poprzez wypłatę odszkodowania w wysokości ich aktualnej wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia, gdyż koszty naprawy poprzez prace remontowe garażu (...), ogrodzeniu i nawierzchni przekraczają 70% aktualnej ich wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia, co jest granicą opłacalności wykonywania prac remontowych w obiektach budowlanych. Remont tych obiektów nie jest opłacalny.

( dowód: postanowienie i odpisy ksiąg wieczystych k. 6-25, wniosek o naprawienie szkód, pomiar pochyleń, kosztorys inwestorski, korespondencja stron wraz z propozycją ugody k. 26-39, opinia biegłej sądowej k. 100-218)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody. Dowodów z dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała. Ustalając stan faktyczny, Sąd wziął pod uwagę opinię biegłej sądowej M. L., sporządzoną na okoliczność ustalenia zakresu szkód pochodzenia górniczego w nieruchomościach lokalowych i nieruchomości wspólnej powodów, sposobu i kosztów ich usunięcia, w szczególności czy wychylenie budynku i poszczególnych lokali kwalifikuje te lokale/budynek do wykonania jego rektyfikacji czy też wystarczającym do przywrócenia stanu poprzedniego jest wykonanie remontu oraz w razie ustalenia, że naprawienie ewentualnej szkody poprzez przywrócenie stanu poprzedniego jest niemożliwe lub nieopłacalne ustalić należy wysokość odszkodowania w wysokości wartości odtworzeniowej uszkodzonych składników budowlanych pomniejszonej o stopień ich zużycia naturalnego- w odniesieniu do poszczególnych lokali i nieruchomości wspólnej oraz wyliczenia rzeczywistej wartości poszczególnych nieruchomości lokalowych i nieruchomości wspólnej na podstawie ich stanu technicznego wraz z określeniem procentowym i kwotowym utraty wartości poszczególnych lokali wraz z przynależnościami oraz nieruchomości wspólnej ze względu na szkody górnicze. Opinia została uznana za rzetelną, spójną, logiczną, wnioski zostały poparte stosownymi wyliczeniami. Opinia została wykonana zgodnie ze zleceniem Sądu. Żadna ze stron nie zakwestionowała opinii, jej treść oraz jej wniosku nie budziły zastrzeżeń ani żadnych wątpliwości.

Sąd zważył:

Ze względu na okres powstania szkód, jak i datę wniesienia pozwu (tj. przed wejściem w życie ustawy prawo geologiczne i górnicze z 9.06.2011r.) podstawę żądania pozwu stanowi art. 91 ust.1 w zw. z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze (t. jedn. Dz. U. Z 2005 r. Nr 228 poz. 1974 z późn. zm. )

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ww. ustawy właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jeżeli ruch ten odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Może żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody zgodnie z przepisami tej ustawy. Artykuł 94 ustawy stanowi, że naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego. W myśl art. 95 ust. 1, jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.

Przesłankami odpowiedzialności przedsiębiorcy górniczego za szkody górnicze są wystąpienie szkody oraz związek przyczynowy miedzy szkodą a ruchem zakładu.

Poza sporem w niniejszej sprawie był fakt podlegania nieruchomości powodów wpływom górniczym oraz powstania w związku z nimi szkód w budynkach i obiektach przynależnych, zaistniały zatem przesłanki odpowiedzialności pozwanej na podstawie powyższych przepisów.

Sporny między stronami został zatem sposób naprawy szkód, w szczególności czy naprawa ma polegać na restytucji naturalnej, czy też poprzez wypłatę odszkodowania.

Pozwana podnosiła, że naprawienie szkód górniczych w budynku powodów powinno nastąpić w poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego, gdyż restytucja naturalna poprzez wykonanie remontu i wypoziomowanie posadzek jest możliwa, a wychylenia budynku jako nieznaczne nie są uciążliwe i nie wymagają jego rektyfikacji.

Jednakże z niekwestionowanej opinii biegłej, której wnioski Sąd w pełni podziela, wynika że wychylenie budynku wynosi 30‰ (w lokalu nr (...) wychylenie wypadkowe 25‰, w lokalu nr (...) - 26‰, w lokalu nr (...) - 29‰), co jest wychyleniem powodującym dużą uciążliwość i niedopuszczalnym z uwagi na bezpieczeństwo użytkowania. Natomiast zabudowa styczna powoduje, iż brak jest technicznej możliwości wykonania rektyfikacji budynku. Ewentualna naprawa polegająca na poziomowaniu podłóg i przywróceniu właściwego spadku posadzek z uwagi na wysokość wychylenia budynku nie zniweluje jego skutków.

Ponieważ nie ma możliwości przywrócenia stanu poprzedniego, uzasadniona jest zatem wypłata jednorazowego odszkodowania. Zachodzą więc przesłanki z art. 95 pr. geol. i górn. do przyznania powodom odszkodowania, ograniczającego się do wartości technicznej budynku, powiększonej o należny podatek VAT.

W opinie biegła wyliczyła wszelkie wskaźniki wpływające na ustalenie wysokości wartości odtworzeniowej pomniejszonej o zużycie naturalne, koszty naprawy oraz udziały biorąc pod uwagę wartość poszczególnych składników majątkowych w stosunku do części wspólnych (udziały procentowe w częściach wspólnych wynoszą dla lokalu nr (...) – 38,87%, nr (...) – 39,47 %, nr (...) – 21,66%). Te wyliczenia nie zostały zakwestionowane przez strony w żadnym zakresie, w związku z czym to na nich Sąd ostatecznie się oparł orzekając o wysokości odszkodowania dla każdego z powodów.

Wartość odtworzeniowa całego budynku mieszkalnego to 488 211,33 zł, pomniejszona o stopień naturalnego zużycia wynoszący 47,71 % daje 255 285,70 złotych, przy czym z uwzględnieniem 8-procentowego podatku VAT wartość techniczna to 275 708,56 złotych. Wartość odtworzeniowa pomniejszona o naturalne zużycie i uwzględniająca 8-procentowy podatek VAT w odniesieniu do lokalu nr 107 167,92 zł, lokalu (...) – 108 822,17 zł, lokalu nr (...) – 59 718,48 złotych.

Biorąc pod uwagę wartość techniczną obiektów – garażu (...), ogrodzenia i nawierzchni - w porównaniu z kosztami przywrócenia do stanu poprzedniego, Sąd przychylił się do stanowiska strony powodowej i opierając się na opinii biegłej i jej niepodważonych, niezakwestionowanych wyliczeniach, uznał że naprawa jest nieopłacalna, gdyż jej koszty przekraczają 70% wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień naturalnego zużycia, co powoduje remont bezcelowym tym bardziej ze obiekty te stanowią jedynie infrastrukturę uzupełniającą do budynku mieszkalnego, którego naprawa i bezpieczne wykorzystanie nie są możliwe. Zachodzą zatem zachodzą przesłanki z art. 95 pr. geol. i górn. do przyznania powodom odszkodowania. W związku z tym Sąd uwzględnił żądanie w całości w zakresie zapłaty odszkodowań.

Sąd zasądził odpowiednie odszkodowania na rzecz każdego z powodów, a poszczególne kwoty uwzględniają udziały powodów w odrębnej walności lokali i zostały zsumowane z odszkodowaniami należnymi z tytułu szkód w częściach wspólnych nieruchomości oraz w pozostałych obiektach przynależnych, co daje na rzecz powódki I. M. 197 695, 48 zł , na rzecz K. M. 52 602,25 zł , dla B. M. 30 967,29 zł oraz na rzecz J. S. 21 634,96 złotych.

W pozostałej części Sąd oddalił powództwo, ponieważ pierwotna wartość zgłaszana w pozwie była wyższa aniżeli ostatecznie żądana, a powództwo nie zostało cofnięte w tej części, tylko zostało sprecyzowane żądanie.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 kpc zgodnie z ostatecznym żądaniem, tj. od 2 czerwca 2014 roku, mając na uwadze fakt, że roszczenia o zapłatę odszkodowania były zgłaszane już przed wytoczeniem powództwa, natomiast w toku postępowania odpis opinii - która nie została podważona i z której zasadzone kwoty wynikały - strona pozwana otrzymała jeszcze.

Koszty zastępstwa procesowego Sąd, biorąc pod uwagę że powodowie utrzymali się przy zdecydowanej części swych roszczeń, zasądził zgodnie z art. 98 kpc na rzecz każdego z powodów w kwocie odpowiadającej stawkom adwokackim w odniesieniu do wysokości roszczeń. Sąd obciążył pozwaną jako stronę przegrywającą kosztami sądowymi , w tym kwota 15 145 zł tytułem opłaty stosunkowej od uwzględnionych żądań pozwu oraz 281,24 zł tytułem niepokrytych wcześniej kosztów opinii biegłej.