V CZ 10/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-05-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CK 106/04 I CK 62/05 I CKN 57/97 I CSK 250/06 III CKN 152/97
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 10/10
POSTANOWIENIE
Dnia 18 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Danieli K.-L. i Dariusza L.
przeciwko Holdingowi Węglowemu S.A. w K.
o naprawienie szkody,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 18 marca 2010 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 listopada 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z 4 listopada 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
powodów Danieli K. – L. i Dariusza L. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30
kwietnia 2009 r., jako niedopuszczalną. Apelacją zaskarżono jedynie pkt 1 wyroku
nakazującego pozwanemu naprawienie szkody. Zdaniem Sądu Apelacyjnego
rozstrzygnięcie zawarte w wyroku jest zgodne z żądaniami powodów zgłoszonymi
przed sądem, a apelację może wnieść jedynie strona, która nie utrzymała się ze
swoimi żądaniami. Powodowie nie mają interesu więc prawnego w zaskarżeniu
wyroku zawierającego rozstrzygnięcie zgodne z zadaniem pozwu. Ponadto
powodowie nie składali wniosku o uzupełnienie wyroku, który w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego nie
zawiera części oddalającej.
W zażaleniu na to postanowienie powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powodowie w pozwie żądali naprawienia zaistniałej szkody spowodowanej
ruchem zakładu górniczego przez przywrócenie stanu poprzedniego.
Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w pkt 1 zobowiązał pozwanego
Holding Węglowy S.A. w K. do „naprawienia wyrządzonej ruchem zakładu
górniczego szkody w budynku mieszkalnym położonym przy ulicy K. nr [...] w K.
przez przywrócenie stanu poprzedniego w następujący sposób: wykonać roboty
przygotowawcze oraz rektyfikację właściwą budynku łącznie z budynkiem
mieszkalnym przy ulicy K. Nr [...], wiatrołap oddylatować od budynku a pęknięcie
na styku wiatrołąpu z budynkiem oczyścić, wypełnić ściśliwym materiałem
termoizolacyjnym i przykryć z zewnątrz i od wewnątrz osłonami zapewniającymi
możliwość swobodnych ruchów dylatacji, dylatację należy wykonać też w
posadzce, pęknięcia i zarysowania ścian poszerzyć i wypełnić zaprawą
cementową, zarysowania tynków w ścianach, sufitach i w fasetach wyżyłować
i uzupełnić gładzią gipsową z siatkowaniem, uszkodzone płytki ścienne i podłogowe
wymienić a w razie potrzeby wymienić całe uszkodzone okładziny ścienne z płytek
i całe uszkodzone fragmenty posadzek, wyregulować stolarkę okienną i drzwiową,
3
szczelinę pomiędzy budynkiem a schodami zewnętrznymi do ogrodu
oczyścić i wypełnić kitem trwale elastycznym, zmianę spadków przy kanalikach
kanalizacji sanitarnej powodującą zakłócenie odpływu ścieków naprawić
kompleksowo po przeprowadzeniu szczegółowej analizy dla wszystkich segmentów
na ulicy K.[...]”.
Twierdzenie Sądu Apelacyjnego, że powodowie nie mają interesu prawnego
w zaskarżeniu apelacją wyroku tego Sądu w części dotyczącej zobowiązania
Holdingu Węglowego S.A. do naprawienia szkody w budynku mieszkalnym przy
ulicy K. [...], należy uznać za nietrafne. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjmuje się, że konieczność istnienia interesu prawnego w zaskarżeniu
orzeczenia wynika z istoty apelacji jako środka odwoławczego. Interes ten zachodzi
w przypadku tzw. gravamen, to znaczy w sytuacji, gdy istnieje niezgodność
zaskarżonego orzeczenia z żądaniem zgłoszonym w procesie przez strony (zob.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1997 r., I CKN 57/97, OSNC
1997, nr 11, poz. 166, z dnia 5 września 1997 r., III CKN 152/97, niepubl., z dnia 28
kwietnia 2004 r., I CK 106/04, niepubl., z dnia 27 kwietnia 2005 r., I CK 62/05,
niepubl., z dnia 26 września 2006 r., I CSK 250/06, niepubl.). W okolicznościach
rozpoznawanej sprawy nie można ocenić czy zachodzi taka niezgodność oraz czy
żądanie powodów zostało uwzględnione w całości, czy też w części, ponieważ
pozew zawierał jedynie ogólnie określone żądanie naprawienia szkody, bez
uszczegółowienia zakresu i metody naprawienia szkody przez przywrócenie stanu
poprzedniego. Trzeba jednak podkreślić, że to obowiązkiem sądu jest szczegółowe
i precyzyjne określenie nakazanego pozwanemu zachowania i powinien on
zamieścić takie rozstrzygnięcie także w przypadku, gdy sformułowane przez
powodów w toku procesu żądania nie były wystarczająco precyzyjne czy
szczegółowe. Zgodnie z art. 187 par.1 k.p.c. powód powinien dokładnie określić
żądanie, granicami którego związany jest rozpoznający sprawę sąd. Związanie
granicami żądania nie oznacza jednak bezwzględnego związania samym
sformułowaniem żądania, Sąd na każdym etapie powinien dbać o prawidłowe i
dostatecznie szczegółowe i precyzyjne jego sformułowanie, a braki w tym zakresie
uzupełniane są na żądanie przewodniczącego, w przypadku pozwu, w trybie art.
130 k.p.c., a w toku procesu w trybie art. 212 k.p.c.
4
Roszczenie zgłoszone przez powodów zostało oparte o na podstawie
prawnej z art. 94 § 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(j.t: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.). Co do zasady przepis ten
dopuszcza jako jedyny sposób naprawienia szkody górniczej nakazanie
przywrócenia stanu sprzed jej dokonania. Wymóg dokładnego określenia żądania
przez powodów należało uznać za spełniony, ponieważ podali oni żądany sposób
naprawienia szkody: przywrócenie stanu poprzedniego poprzez dokonanie
rektyfikacji (wyprostowania) budynku mieszkalnego. Nie było przy tym przeszkód,
aby powodowie określili szczegółowo metodę oraz czynności, jakie ma wykonać
pozwany, nie było to jednak konieczne ponieważ wymagałoby to posiadania
szczegółowej wiedzy specjalistycznej. Jeżeli Sąd pierwszej instancji doszedł do
wniosku, że okolicznościach rozpoznawanej sprawy konieczne było bardziej
szczegółowe i precyzyjne określenie przez powodów metody przywrócenia stanu
poprzedniego lub dokonanie wyboru pomiędzy jedną z kilku możliwych metod,
powinien wezwać ich do odpowiedniego sprecyzowania roszczenia po dokonaniu
w toku procesu wszelkich potrzebnych w tym celu ustaleń. Ponieważ tego nie
uczynił i wskazał w sentencji orzeczenia przytoczoną wyżej metodę przywrócenia
stanu poprzedniego, to powodowie, jeżeli nie zgadzają się z takim
rozstrzygnięciem, mają interes prawny w jego zaskarżeniu. Choć bowiem nie
doszło do oddalenia powództwa w żadnej części, istnieje zarówno przedmiot
(substrat) zaskarżenia, którym jest wskazany w sentencji sposób zachowania
pozwanego, określony, zdaniem powodów, nie dość precyzyjnie oraz interes
prawny polegający na żądaniu jego doprecyzowania albo zastosowania innej
metody naprawienia szkody.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu na podstawie art. 39815
§ 1
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz co do kosztów postępowania zażaleniowego
na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 18 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Danieli K.-L. i Dariusza L.
przeciwko Holdingowi Węglowemu S.A. w K.
o naprawienie szkody,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 18 marca 2010 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 listopada 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z 4 listopada 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
powodów Danieli K. – L. i Dariusza L. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30
kwietnia 2009 r., jako niedopuszczalną. Apelacją zaskarżono jedynie pkt 1 wyroku
nakazującego pozwanemu naprawienie szkody. Zdaniem Sądu Apelacyjnego
rozstrzygnięcie zawarte w wyroku jest zgodne z żądaniami powodów zgłoszonymi
przed sądem, a apelację może wnieść jedynie strona, która nie utrzymała się ze
swoimi żądaniami. Powodowie nie mają interesu więc prawnego w zaskarżeniu
wyroku zawierającego rozstrzygnięcie zgodne z zadaniem pozwu. Ponadto
powodowie nie składali wniosku o uzupełnienie wyroku, który w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego nie
zawiera części oddalającej.
W zażaleniu na to postanowienie powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powodowie w pozwie żądali naprawienia zaistniałej szkody spowodowanej
ruchem zakładu górniczego przez przywrócenie stanu poprzedniego.
Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w pkt 1 zobowiązał pozwanego
Holding Węglowy S.A. w K. do „naprawienia wyrządzonej ruchem zakładu
górniczego szkody w budynku mieszkalnym położonym przy ulicy K. nr [...] w K.
przez przywrócenie stanu poprzedniego w następujący sposób: wykonać roboty
przygotowawcze oraz rektyfikację właściwą budynku łącznie z budynkiem
mieszkalnym przy ulicy K. Nr [...], wiatrołap oddylatować od budynku a pęknięcie
na styku wiatrołąpu z budynkiem oczyścić, wypełnić ściśliwym materiałem
termoizolacyjnym i przykryć z zewnątrz i od wewnątrz osłonami zapewniającymi
możliwość swobodnych ruchów dylatacji, dylatację należy wykonać też w
posadzce, pęknięcia i zarysowania ścian poszerzyć i wypełnić zaprawą
cementową, zarysowania tynków w ścianach, sufitach i w fasetach wyżyłować
i uzupełnić gładzią gipsową z siatkowaniem, uszkodzone płytki ścienne i podłogowe
wymienić a w razie potrzeby wymienić całe uszkodzone okładziny ścienne z płytek
i całe uszkodzone fragmenty posadzek, wyregulować stolarkę okienną i drzwiową,
3
szczelinę pomiędzy budynkiem a schodami zewnętrznymi do ogrodu
oczyścić i wypełnić kitem trwale elastycznym, zmianę spadków przy kanalikach
kanalizacji sanitarnej powodującą zakłócenie odpływu ścieków naprawić
kompleksowo po przeprowadzeniu szczegółowej analizy dla wszystkich segmentów
na ulicy K.[...]”.
Twierdzenie Sądu Apelacyjnego, że powodowie nie mają interesu prawnego
w zaskarżeniu apelacją wyroku tego Sądu w części dotyczącej zobowiązania
Holdingu Węglowego S.A. do naprawienia szkody w budynku mieszkalnym przy
ulicy K. [...], należy uznać za nietrafne. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjmuje się, że konieczność istnienia interesu prawnego w zaskarżeniu
orzeczenia wynika z istoty apelacji jako środka odwoławczego. Interes ten zachodzi
w przypadku tzw. gravamen, to znaczy w sytuacji, gdy istnieje niezgodność
zaskarżonego orzeczenia z żądaniem zgłoszonym w procesie przez strony (zob.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1997 r., I CKN 57/97, OSNC
1997, nr 11, poz. 166, z dnia 5 września 1997 r., III CKN 152/97, niepubl., z dnia 28
kwietnia 2004 r., I CK 106/04, niepubl., z dnia 27 kwietnia 2005 r., I CK 62/05,
niepubl., z dnia 26 września 2006 r., I CSK 250/06, niepubl.). W okolicznościach
rozpoznawanej sprawy nie można ocenić czy zachodzi taka niezgodność oraz czy
żądanie powodów zostało uwzględnione w całości, czy też w części, ponieważ
pozew zawierał jedynie ogólnie określone żądanie naprawienia szkody, bez
uszczegółowienia zakresu i metody naprawienia szkody przez przywrócenie stanu
poprzedniego. Trzeba jednak podkreślić, że to obowiązkiem sądu jest szczegółowe
i precyzyjne określenie nakazanego pozwanemu zachowania i powinien on
zamieścić takie rozstrzygnięcie także w przypadku, gdy sformułowane przez
powodów w toku procesu żądania nie były wystarczająco precyzyjne czy
szczegółowe. Zgodnie z art. 187 par.1 k.p.c. powód powinien dokładnie określić
żądanie, granicami którego związany jest rozpoznający sprawę sąd. Związanie
granicami żądania nie oznacza jednak bezwzględnego związania samym
sformułowaniem żądania, Sąd na każdym etapie powinien dbać o prawidłowe i
dostatecznie szczegółowe i precyzyjne jego sformułowanie, a braki w tym zakresie
uzupełniane są na żądanie przewodniczącego, w przypadku pozwu, w trybie art.
130 k.p.c., a w toku procesu w trybie art. 212 k.p.c.
4
Roszczenie zgłoszone przez powodów zostało oparte o na podstawie
prawnej z art. 94 § 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(j.t: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.). Co do zasady przepis ten
dopuszcza jako jedyny sposób naprawienia szkody górniczej nakazanie
przywrócenia stanu sprzed jej dokonania. Wymóg dokładnego określenia żądania
przez powodów należało uznać za spełniony, ponieważ podali oni żądany sposób
naprawienia szkody: przywrócenie stanu poprzedniego poprzez dokonanie
rektyfikacji (wyprostowania) budynku mieszkalnego. Nie było przy tym przeszkód,
aby powodowie określili szczegółowo metodę oraz czynności, jakie ma wykonać
pozwany, nie było to jednak konieczne ponieważ wymagałoby to posiadania
szczegółowej wiedzy specjalistycznej. Jeżeli Sąd pierwszej instancji doszedł do
wniosku, że okolicznościach rozpoznawanej sprawy konieczne było bardziej
szczegółowe i precyzyjne określenie przez powodów metody przywrócenia stanu
poprzedniego lub dokonanie wyboru pomiędzy jedną z kilku możliwych metod,
powinien wezwać ich do odpowiedniego sprecyzowania roszczenia po dokonaniu
w toku procesu wszelkich potrzebnych w tym celu ustaleń. Ponieważ tego nie
uczynił i wskazał w sentencji orzeczenia przytoczoną wyżej metodę przywrócenia
stanu poprzedniego, to powodowie, jeżeli nie zgadzają się z takim
rozstrzygnięciem, mają interes prawny w jego zaskarżeniu. Choć bowiem nie
doszło do oddalenia powództwa w żadnej części, istnieje zarówno przedmiot
(substrat) zaskarżenia, którym jest wskazany w sentencji sposób zachowania
pozwanego, określony, zdaniem powodów, nie dość precyzyjnie oraz interes
prawny polegający na żądaniu jego doprecyzowania albo zastosowania innej
metody naprawienia szkody.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu na podstawie art. 39815
§ 1
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz co do kosztów postępowania zażaleniowego
na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 3941
§ 3 k.p.c.