Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 sierpnia 1996 r.
I PRN 62/96
Pracownik nabywa prawo do nagrody jubleuszowej w dacie wejścia w
życie przepisów przewidujących korzystniejsze dla niego warunki jej nabycia,
jeżeli ma w tym dniu wymagany staż pracy ustalony według nowych przepisów.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Józef Iwulski, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 1996 r. sprawy z powództwa
Krzysztofa S. przeciwko Zakładom Chemicznym "P." w P. o wypłatę nagrody
jubileuszowej, na skutek rewizji nadzwyczajnej Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
[...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Szczecinie z dnia 1 grudnia 1995 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Szczecinie z dnia 11 sierpnia 1995 r. [...] i przekazał sprawę do po-
nownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Szczecinie.
U z a s a d n i e n i e
Krzysztof S. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Zakładów Chemicznych "P." w
P. kwoty 624,80 zł tytułem nagrody jubileuszowej za 15 lat pracy. Zakład pracy nie
uznał powództwa podnosząc, że od 30 września 1994 r. obowiązuje w nim
porozumienie płacowe, w myśl którego do okresów pracy uprawniających do wypłaty
nagrody jubileuszowej zalicza się również okresy pracy w nie uspołecznionych zakła-
dach pracy. Zgodnie z obowiązującymi poprzednio przepisami płacowymi nie było to
możliwe. Prawo do nagrody według nowych zasad nabywali pracownicy, którym okres
uprawniający do nagrody mijał po 30 września 1994 r. Pozwany odmówił powodowi
wypłaty nagrody, ponieważ prawo do niej (wobec zaliczenia okresu pracy w zakładzie
nie uspołecznionym) powód nabył przed tym dniem.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Szczecinie wyrokiem z dnia 11 sierpnia 1995 r.
oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powód jest pracownikiem pozwanych Zakładów
od 4 listopada 1985 r. Powód udokumentował świadectwami pracy poprzednie
zatrudnienie w Zakładach Metalowych "F." w S. (5 lat, 11 miesięcy i 18 dni) oraz w
Rzemieślniczym Zakładzie Stolarskim J.W.M. w S. (5 miesięcy i 13 dni) i w Wytwórni
Artykułów Gospodarstwa Domowego i Galanterii Metalowej w P. (6 miesięcy i 21 dni).
Dnia 10 listopada 1994 r. powód zwrócił się o wypłatę nagrody jubileuszowej za 15 lat
pracy. Okres ten - przy uwzględnieniu tylko zatrudnienia w uspołecznionych zakładach
pracy upłynął 3 listopada 1994 r., a przy uwzględnieniu również pracy w nie
uspołecznionych zakładach - 30 października 1993 r. W pozwanych Zakładach w
okresie pracy powoda obowiązywały kolejno dwa porozumienia płacowe: z 1 sierpnia
1984 r. i z 30 września 1994 r. Zgodnie z pierwszym z nich, do ustalania okresów
zatrudnienia uprawniających do nagrody jubileuszowej stosowało się przepisy pow-
szechnie obowiązujące. Zgodnie z przepisami drugiego porozumienia, do okresów
zatrudnienia uprawniających do nabycia nagrody jubileuszowej zalicza się okresy
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę potwierdzone świadectwem pracy, przy czym
prawo do nagrody według powyższych zasad nabywają pracownicy, którym okres
uprawniający do nagrody mija po 30 września 1994 r. Sąd Rejonowy uznał, że wobec
powyższego powód nie ma prawa do nagrody za 15 lat pracy, ponieważ okres
uprawniający do nagrody upłynął 12 grudnia 1993 r.
Rewizja powoda od omówionego wyroku została oddalona przez Sąd Woje-
wódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyrokiem z dnia 1 grudnia
1995 r. [...] Zdaniem Sądu Wojewódzkiego nie może mieć w sprawie zastosowanie
przepis już nie obowiązującego porozumienia, natomiast oczywista jest treść art. 21
nowego porozumienia, w którym ustalono okresy zatrudnienia uprawniające do nabycia
prawa do nagrody oraz przewidziano nabycie prawa do nagrody według tych zasad
przez pracowników, którym okres uprawniający do nagrody mija po 30 września 1994 r.
Powód nie nabył zatem prawa do nagrody za 15 lat pracy, nabędzie ewentualnie w
przyszłości prawo do nagrody za 20 lat pracy.
Od omówionego wyroku (poprzedzonego wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Szczecinie) rewizję nadzwyczajną wniósł Niezależny Samorządny Związek
Zawodowy "Solidarność". Zarzucił naruszenie prawa materialnego i interesu Rzeczy-
pospolitej Polskiej i wniósł o zmianę zaskarżonych wyroków i zasądzenie na rzecz
Krzysztofa S. kwoty 624,80 zł, względnie o ich uchylenie i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania przez Sąd niższej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Istotnie, efekt wykładni przepisów płacowych obowiązujących w pozwanym
zakładzie pracy dokonanej przez Sądy orzekające w niniejszej sprawie nie jest możliwy
do zaakceptowania. Zarówno pod rządami poprzednio obowiązującego porozumienia
płacowego z dnia 1 sierpnia 1984 r., jak i zgodnie z treścią porozumienia z 30 września
1994 r. (które przekształciło się w zakładowy układ zbiorowy pracy - art. 5 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie
niektórych ustaw - Dz. U. Nr 113, poz. 547 ze zm.), pracownikom pozwanego zakładu
pracy przysługiwała nagroda jubileuszowa za 15 lat pracy. Fakt przepracowania przez
powoda tego okresu czasu nie jest sporny. Różnica między unormowaniami
wymienionych przepisów płacowych sprowadza się do zasad obliczania okresu pracy
uprawniającego do nabycia nagrody. Wykładnia przepisów nowego porozumienia,
(które wprowadziło bardziej korzystny dla pracowników sposób obliczania stażu pracy
dla nabycia prawa do nagrody jubileuszowej), zgodnie z którą pracownik nie nabywa w
ogóle prawa do nagrody za 15 lat pracy, nie może być uznana za prawidłową.
Zdaniem Sądu Najwyższego ocenę uprawnień powoda należy rozpocząć od
stwierdzenia, że w okresie obowiązywania porozumienia z 1 sierpnia 1984 roku nie
nabył on jeszcze prawa do nagrody za 15 lat pracy. Bezsporne jest, że w myśl przepi-
sów tego porozumienia prawo do nagrody powód nabyłby dopiero po jego uchyleniu,
zatem porozumienie owo nie może mieć już w sprawie zastosowania.
W nowym porozumieniu zamieszczono interpretowany przez Sądy orzekające
art. 21 ust. 4, w myśl którego prawo do nagrody jubileuszowej według zamieszczonych
w tym akcie prawnym zasad nabywają pracownicy, którym okres uprawniający do
nagrody mija po 30 września 1994 r. Nieprawidłowa jest taka wykładnia wskazanego
przepisu, zgodnie z którą jego treść upoważniałaby do pozbawienia pracownika
nagrody dlatego, że okres pracy obliczany w myśl nowych, tym aktem wprowadzonych
zasad, upłynąłby wcześniej. Okres obliczany według nowych zasad nie może upłynąć
zanim zostały one wprowadzone. Przepis ten można rozumieć tylko w ten sposób, że
wykluczono wsteczne działanie przepisów nowego porozumienia oraz, że w dniu jego
wejścia w życie, czyli 1 października 1994 r., a więc "po 30 września 1994 r.", "mijają"
okresy uprawniające do nabycia nagrody, choćby w razie ich wyliczania w myśl nowych
zasad przypadały na datę wcześniejszą.
Stwierdzić dalej trzeba, że omawiane porozumienie nie zawiera przepisów
międzyczasowych. W myśl zatem odesłania z art. 24 porozumienia, należy sięgnąć do
przepisów Kodeksu pracy, przez co należy rozumieć również przepisy wykonawcze do
Kodeksu pracy. W omawianej kwestii rozwiązanie problemu zawierają przepisy
Zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie
ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej
oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358) wydane na podstawie art.
79 KP. Przepis § 10 tego zarządzenia reguluje sytuację pracowników, którzy nabywają
prawo do nagrody (nagród) w związku z wejściem w życie przepisów wprowadzających
nagrody. Regulacja ta ma też zastosowanie do sytuacji, gdy wchodzą w życie przepisy
wprowadzające nowe, korzystniejsze warunki nabycia nagrody. W myśl zasad
zawartych w tym zarządzeniu należy ocenić uprawnienia pracowników znajdujących się
w takiej sytuacji, jak powód. Z § 10 wynika wprost, że datą nabycia prawa do nagrody
jest data wejścia w życie regulacji prawnej. [...]
Z omówionych względów należało uznać, że w zaskarżonym wyroku doszło do
rażącego naruszenia prawa. Podlegał on zatem uchyleniu, jak również poprzedzający
go wyrok Sądu Pracy, z uwagi na konieczność poczynienia ustaleń co do wysokości
należnej powodowi nagrody.
Sąd Najwyższy orzekł zatem jak w sentencji na podstawie art. 422 § 2 KPC, w
brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo
upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania admi-
nistracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych in-
nych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189) w związku z art. 11 ust. 5 tejże ustawy.
========================================