Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 26 listopada 1996 r.
III RN 32/96
Przepis § 9 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983
r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294 ze zm.) nie wyłącza
stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego o dowodach
(art. 75-88) w postępowaniu wszczętym na wniosek pracownika o
przeprowadzenie ponownego badania lekarskiego i nie ogranicza kompetencji
organu odwoławczego określonych w art. 136 tego Kodeksu.
Przewodniczący SSN: Janusz Łętowski, Sędzia SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Sędzia NSA: Jerzy Sulimierski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 1996 r. sprawy ze skargi
Józefa D. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego dla
Województwa T. z dnia 25 lutego 1995 r. [...] w przedmiocie braku podstaw do stwier-
dzenia choroby zawodowej, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodka Zamiejscowego w Rzeszowie z dnia 22 maja 1996 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania
U z a s a d n i e n i e
Państwowy Terenowy Inspektor Sanitarny w N. z siedzibą w S.W. decyzją z dnia
7 września 1994 r. [...] stwierdził u Józefa D., pracownika Huty [...] S.A. istnienie
choroby zawodowej, to jest zawodowe uszkodzenie słuchu. W uzasadnieniu decyzji
wymieniony Inspektor Sanitarny stwierdził, że Józef D. pracował w Hucie [...] przez 26
lat na różnych stanowiskach, na których był narażony na hałas, powstający w procesie
topienia stali oraz wykonywania prac remontowych. Badania specjalistyczne
przeprowadzone przez Zespół Konsultacyjny PS ZOZ w S.W. umożliwiły rozpoznanie u
wyżej wymienionego pracownika zawodowe uszkodzenie słuchu. Podstawę wydania
powyższej decyzji na zasadzie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 14 maja 1985 r. o
Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 12, poz. 49) i § 10 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz.
294 ze zm.) stanowiły: wywiad środowiskowy, orzeczenie lekarskie oraz zgłoszenie
choroby zawodowej przez uprawnioną placówkę służby zdrowia.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny dla Województwa T. po roz-
patrzeniu odwołania Huty [...] S.A. w S.W. od decyzji organu I instancji, decyzją z dnia
25 lutego 1995 r. [...] uchylił powyższą decyzję w całości i orzekł brak podstaw do
stwierdzenia choroby zawodowej. W uzasadnieniu tej decyzji Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny w T. stwierdził, że przeanalizował dokumentację zgromadzoną w
sprawie i przesłał ją do Instytutu Medycyny Pracy w S., który nadesłał orzeczenie nie
potwierdzające zawodowego urazu akustycznego, pomimo iż w Hucie [...] występują
trudne warunki pracy, w tym hałas o poziomie 84-108 dBA.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie po rozpoz-
naniu sprawy ze skargi Józefa D. na powyższą decyzję Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego dla Województwa T., wyrokiem z dnia 22 maja 1996 r. [...]
stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji i zasądził od organu II instancji na rzecz
skarżącego kwotę 513 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Naczelnym
Sądem Administracyjnym.
W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, iż
wyłączną podstawą wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej jest zgodnie z §
10 ust. 1 wyżej wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983
r. w sprawie chorób zawodowych, wynik dochodzenia epidemiologicznego oraz
orzeczenie lekarskie, o którym mowa w § 8 ust. 1 tego rozporządzenia. Powołane re-
gulacje prawne mają charakter przepisów szczególnych w stosunku do reguł postępo-
wania dowodowego wynikających z art. 75-88 KPA. Orzeczenie lekarskie stanowiące
podstawę decyzji ustalającej istnienie choroby zawodowej może być weryfikowane w
trybie przewidzianym w § 9 ust. 1 rozporządzenia. Przepis ten stanowi, iż tylko
pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego o braku podstaw do
rozpoznania choroby zawodowej może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie
ponownego badania przez instytucje wskazane w tym przepisie. Pracownik Józef D. nie
występował z takim wnioskiem ani nie odwoływał się od korzystnej decyzji organu I
instancji. Przepis § 9 ust. 1 cyt. rozporządzenia przesądza o prawie do wyłącznej
inicjatywy w przedmiocie wystąpienia o ponowne przeprowadzenie badania przez
właściwą jednostkę specjalistyczną wyższego stopnia.
Dlatego - zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego - przeprowadzenie
badania przez taką jednostkę bez wyraźnej inicjatywy pracownika należy traktować jako
rażące naruszenie § 9 ust. 1 cyt. rozporządzenia, uzasadniające stwierdzenie
nieważności zaskarżonej decyzji stosownie do przepisu art. 206, 207 § 1 i 207 § 3 KPA
w związku z art. 156 § 1 pkt 2 KPA i art. 68 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.).
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżył powyższy wyrok. W
rewizji nadzwyczajnej zarzucił temu wyrokowi rażące naruszenie § 9 ust. 1 wymienio-
nego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych oraz art. 207 § 1 i
3 w związku z art. 156 § 1 pkt 2 KPA. Skarżący wniósł o uchylenie powyższego wyroku i
przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Za-
miejscowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.
Rozpatrując rewizję nadzwyczajną Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co
następuje:
Postępowanie w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej jest postępowaniem
administracyjnym.W związku z tym przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego
mają w tym postępowaniu zastosowanie, z wyłączeniem kwestii odmiennie
uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie
chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294 ze zm.).
Przepis § 9 ust. 1 cyt.rozporządzenia stanowi, że pracownik, który nie zgadza się
z treścią orzeczenia lekarskiego o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej,
może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez właściwy
instytut naukowo-badawczy resortu zdrowia i opieki społecznej. Z powyższej regulacji
nie wynika, aby przepisy art. 75 - 88 KPA o dowodach były wyłączone i nie mogły być
stosowane w sprawie. W związku z tym nie można zgodzić się z poglądem Naczelnego
Sądu Administracyjnego, że tylko pracownik może w postępowaniu o stwierdzenie
choroby zawodowej składać wnioski o przeprowadzenie badania lekarskiego jego
zdrowia przez właściwy instytut naukowy. Pogląd ten nie znajduje uzasadnienia w
obowiązującym prawie i orzecznictwie sądowym. Stanowisko takie wyraził Sąd
Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29 czerwca 1995 r., II PZP 2/95 (OSNAPiUS
1996 nr 4 poz. 57), w której stwierdził, że "w świetle art. 75 § 1 KPA inspektor sanitarny
może jako dowód dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a
nie jest sprzeczne z prawem (w szczególności dowodem mogą być dokumenty,
zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny)". Kwestia ta była także
przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 5
maja 1994 r., I SA 102/94 (ONSA 1995 nr 2 poz. 106) uchylając decyzję inspektora
sanitarnego stwierdził, że została ona wydana z poważnym naruszeniem przepisów
postępowania administracyjnego, a zwłaszcza art. 7, 77 i 80 i 84 § 1 KPA. Z
powyższych stwierdzeń wynika, że właściwy inspektor sanitarny w postępowaniu w
sprawie choroby zawodowej jest obowiązany do podejmowania wszelkich czynności
niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Do obowiązków
inspektora sanitarnego należy także ocena wydanych orzeczeń lekarskich w celu
ustalenia , czy pozwalają one na stwierdzenie choroby zawodowej, czy wykluczają jej
istnienie. O tym, czy schorzenie pracownika ma charakter zawodowy decydują dwa
czynniki, a mianowicie: zamieszczenie schorzenia w wykazie chorób zawodowych i
istnienie związku przyczynowego pomiędzy chorobą, a warunkami pracy. Kwestią
sporną w sprawie jest kwestionowany przez zakład pracy związek rozpoznanej u Józefa
D. choroby uszu z warunkami pracy. Kwestionując decyzję organu I instancji, zakład
pracy w swym odwołaniu od tej decyzji wniósł o poddanie pracownika
specjalistycznemu badaniu w Instytucie Medycyny Pracy. Stosownie do przepisu art. 78
§ 1 KPA żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli
przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie w sprawie. Ponadto zgodnie z
art. 136 KPA organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu
dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie.
Uwzględnienie wymienionego wniosku zakładu pracy przez organ odwoławczy nie
narusza przepisu prawa.
Nieprawidłowy jest natomiast odmienny pogląd składu orzekającego NSA w
niniejszej sprawie, że § 9 ust. 1 cyt. rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych nie
zezwalał organowi odwoławczemu na poddanie wnioskodawcy kontrolnemu badaniu
lekarskiemu. Istota powyższego przepisu polega bowiem na przyznaniu pracownikowi
dochodzącemu ustalenia choroby zawodowej szczególnego uprawnienia procesowego
w zakresie żądania ponownego badania lekarskiego w razie niekorzystnego dla niego
orzeczenia lekarskiego. Wniosek pracownika złożony w trybie tego przepisu
zobowiązuje jednostkę, która dokonuje ustaleń w sprawie dotyczącej choroby
zawodowej, do przeprowadzenia kolejnego badania lekarskiego. Rozpatrując skargę w
niniejszej sprawie, Naczelny Sąd Administracyjny nie miał tego na uwadze, pomimo
zawartego w skardze wniosku pracownika w tym przedmiocie.
Z powyższych wywodów wynika, że skład orzekający NSA w niniejszej sprawie
błędnie zakwalifikował postępowanie organu odwoławczego, jako wadliwe, a decyzję
tego organu, jako wydaną z rażącym naruszeniem prawa. W tej sytuacji okazuje się, że
zarzuty rewizji nadzwyczajnej są uzasadnione. Z tego względu Sąd Najwyższy na
zasadzie art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o
postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43,
poz. 189) i art. 393
13
§ 1 KPC rewizję nadzwyczajną uwzględnił i orzekł, jak w sentencji.
========================================