Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 marca 1997 r.
II UKN 46/97
Zwolnienie pracownika po okresie 1 miesiąca pracy w sytuacji, gdy w
poprzednim i następnym miesiącu zakład pracy zatrudniał jednakowo po 4 pra-
cowników, nie stanowi zmniejszenia zatrudnienia, o którym mowa w art. 1 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Maria
Mańkowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 marca 1997 r. sprawy z wniosku
Bogusława K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o
wcześniejszą emeryturę, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 16 października
1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie
wyrokiem z dnia 21 lutego 1996 r. oddalił odwołanie Bogusława K. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 23 sierpnia 1995 r., odmawiającej
ubezpieczonemu przyznania wcześniejszej emerytury z powodu braku 40 letniego
okresu zatrudnienia. Organ rentowny nie uznał okresu pracy wnioskodawcy w gos-
podarstwie rolnym jego rodziców od 1 lipca 1952 r. do 11 stycznia 1956 r. z uwagi na
brak dokumentów potwierdzających istnienie gospodarstwa rolnego w tym okresie.
Wnioskodawca udowodnił okres zatrudnienia w wymiarze 36 lat 10 miesięcy i 16
dni, zatem Sąd Wojewódzki uznał, że nie spełnia warunków wymienionych w § 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie
wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących
zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27). Ponadto na podstawie informacji nadesłanych
przez Urząd Skarbowy w K. oraz ZUS w C. - Sąd Wojewódzki doszedł do wniosku, że w
firmie T. K., która zatrudniała ubezpieczonego w miesiącu czerwcu 1995 r. nie miało
miejsce ograniczenie zatrudnienia. Firma ta zatrudniała w miesiącu maju 1995 r. 4
pracowników i w miesiącu lipcu pozostało również 4 pracowników.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16
października 1996 r. oddalił rewizję wnioskodawcy, potwierdzając niewadliwość ustaleń
Sądu pierwszej instancji. Ubezpieczony nie przedłożył bowiem żadnego dokumentu
potwierdzającego fakt istnienia gospodarstwa rolnego w spornym okresie o powierzchni
1,56 ha. Natomiast z przedłożonych umów sprzedaży z 9 marca 1948 r. działki ziemi o
powierzchni 0,40 ha i z dnia 11 października 1970 r. o pow. 0,29 ha, można
wyprowadzić wniosek, że w spornym okresie gospodarstwo rodziców ubezpieczonego
nie miało charakteru gospodarstwa rolnego. Sąd Apelacyjny uznał ponadto, zgodnie z
ustaleniami Sądu Wojewódzkiego, że stosunek pracy wnioskodawcy nie został
rozwiązany z powodu likwidacji stanowiska pracy, skoro pracował w Firmie T. K. tylko w
miesiącu czerwcu 1995 r., a Firma ta zarówno przed zatrudnieniem wnioskodawcy, jak i
po rozwiązaniu z nim stosunku pracy zatrudniała taką samą liczbę 4 pracowników.
Kasację od tego wyroku wniósł wnioskodawca zarzucając:
1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zasto-
sowanie (art. 393
1
pkt 1 KPC), a w szczególności § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla
pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz. U. Nr 4,
poz. 27) przez przyjęcie, że nie spełnia wymagań do przyznania wcześniejszej eme-
rytury oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie
przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności nierucho-
mości rolnych oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 45, poz. 304), przez
przyjęcie, że nie udowodnił, iż jego rodzice posiadali w spornym okresie gospodarstwo
rolne;
2. naruszenie przepisów postępowania (art. 393
1
pkt 2 KPC) przez niedopuszczenie
dowodu z zeznań zawnioskowanych przez niego świadków: Stanisława P. i Zygmunta
T., na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, co miało istotny wpływ na
wynik sprawy.
Kasacja zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu
Wojewódzkiego w Częstochowie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów postępowania kasacyjnego;
ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie wnioskodawcy prawa do
wcześniejszej emerytury.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest zasadna. Bezpodstawny bowiem jest zarzut naruszenia przepisu
§ 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w
sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn
dotyczących zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27). Przepis ten przewiduje, że
pracownicy, z którymi rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w okolicznościach
określonych w art. 1 ust. 1 i 2 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szcze-
gólnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz.
19 ze zm.) mogą przejść na wcześniejszą emeryturę bez względu na wiek, jeżeli osiąg-
nęli do dnia rozwiązania stosunku pracy okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okre-
sami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 35 lat dla
kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Pierwszym zatem warunkiem uzyskania prawa do
wcześniejszej emerytury jest rozwiązanie stosunku pracy w trybie przepisów ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. Ustawa ta obejmuje zwolnienia grupowe pracowników, a także
zwolnienia indywidualne (art. 10 ust. 1) z przyczyn, o których mowa w art. 1 ust. 1, to
znaczy zmniejszenia zatrudnienia w związku ze zmianami ekonomicznymi,
produkcyjnymi lub technologicznymi, w tym także, gdy zmiany te występują w celu
poprawy warunków pracy lub warunków środowiska naturalnego.
Przewidziane w ustawie prawo do odprawy pieniężnej, wypłacanej pracownikom
zwalnianym z przyczyn wymienionych w art. 1, a także dodatkowe uprawnienia tych
osób, dotyczące zwłaszcza uprawnień dla bezrobotnych, uprawnień w zakresie urlopu
wychowawczego, jak i wcześniejszych emerytur realizują podstawowy cel tej ustawy, tj.
łagodzenie skutków konieczności zwolnień pracowników z przyczyn dotyczących
zakładów pracy. Dokonywana transformacja gospodarcza wymagała od wielu zakładów
pracy zmian organizacyjnych, produkcyjnych, czy technologicznych i związanego z tym
ograniczenia zatrudnienia spowodowanego sytuacją ekonomiczną przedsiębiorstwa. W
takich też okolicznościach ustawodawca zdecydował o udzieleniu zwalnianym
prawnikom pewnych osłon ekonomicznych i socjalnych dla osłabienia ujemnych
skutków tych zwolnień, dotykających często długoletnich pracowników.
Takich okoliczności nie można doszukać się w sytuacji wnioskodawcy. Po
okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego od 20 maja 1990 r. do 14 maja 1991
r. wnioskodawca otrzymywał zasiłek z tytułu pozostawania bez pracy do 20 sierpnia
1992 r., pracował od 21 sierpnia 1992 r. do 30 września 1992 r. w GiK jako sprzedawca
- kasjer; od 1 października 1992 r. do 28 lutego 1993 r. pobierał zasiłek dla
bezrobotnych oraz od 1 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. pracował w Zakładzie
Kamieniarskim T. K. w charakterze ładowacza - konwojenta. Świadectwo pracy z 30
czerwca 1995 r. znajdujące się w aktach rentowych [...] poświadcza, że stosunek pracy
został rozwiązany na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. z
powodu likwidacji stanowiska (etatu). Stwierdzeniu temu zaprzecza informacja Urzędu
Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że Zakład T. K. zatrudniał po 4
pracowników w maju, jak i w lipcu 1995 r. Z wykazów zatrudnienia pracowników w
Firmie T. K. [...] wynika, że w 1995 r. tylko w lutym i czerwcu zatrudnienie wynosiło 5
pracowników, natomiast w marcu było zatrudnionych 3 pracowników, a w lutym i
kwietniu po 2 pracowników. Nie można zatem uznać, że zatrudnienie piątego
pracownika w czerwcu 1995 r. i zwolnienie go po okresie 1 miesiąca pracy w sytuacji,
gdy w poprzednim i następnym miesiącu zakład pracy zatrudniał jednorazowo po 4
pracowników stanowi o zmniejszeniu zatrudnienia, o którym mowa w art. 1 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. i daje zwolnionemu pracownikowi uprawnienie do
wcześniejszej emerytury.
W tych warunkach słusznie przyjęły Sądy obu instancji, że w przedmiotowej
sprawie nie było podstaw do zwolnienia wnioskodawcy z pracy na podstawie art. 10 ust.
1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. skoro nie udowodnił, iż w zatrudniającym go
zakładzie pracy zaistniała potrzeba ograniczenia zatrudnienia. Brak podstawowej
przesłanki z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 stycznia
1990 r. o rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, okreś-
lonych w art. 1 ust. 1 i 2 oraz art.. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r, defini-
tywnie wyklucza prawo wnioskodawcy do wcześniejszej emerytury. Nie było zatem
potrzeby oceny dalszych zarzutów kasacyjnych, dotyczących stażu pracy wniosko-
dawcy.
Z przytoczonych wyżej względów kasacja wnioskodawcy nie miała usprawied-
liwionych podstaw i podlegała oddaleniu na zasadzie art. 393
12
KPC.
========================================