Pełny tekst orzeczenia

- 1 -
Wyrok z dnia 11 czerwca 1997 r.
I PKN 199/97
1. Oceny czy kierunek studiów, który ukończył nauczyciel jest zbliżony z
nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć, dokonuje wiążąco
organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad szkołą.
2. Przy ustaleniu stanu faktycznego stanowiącego podstawę wyroku nie
można uwzględniać jego przypuszczalnych zmian po zamknięciu rozprawy (art.
316 § 1 KPC).
Przewodniczący SSN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 1997 r. sprawy z powództwa
Zofii D. przeciwko Zespołowi Szkół Rolniczych w L.P. o przywrócenie do pracy, na
skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 20 lutego 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpoznania,
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 października 1996 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Strzelinie przywrócił powódkę Zofię D. do pracy w pozwanym Zespole Szkół Rolniczych
w L.P. Sąd Rejonowy ustalił, że powódka podjęła pracę jako mianowany nauczyciel
języka rosyjskiego w dniu 1 września 1977 r. Jest absolwentką Instytutu Filologii
Słowiańskiej z zakresu filologii rosyjskiej. Do września 1990 r. nauczała języka
rosyjskiego. Powierzono jej wówczas funkcję wicedyrektora strony pozwanej. Do czasu
odwołania z tej funkcji w dniu 31 sierpnia 1995 r. jej "pensum" wynosiło 6 godzin i
obejmowało lekcje języka rosyjskiego i polskiego. W roku szkolnym 1995/1996 zgodnie
z zatwierdzonym planem organizacyjnym otrzymała przydział 6 godzin języka
rosyjskiego, 10 godzin języka polskiego i 6 godzin wiedzy o społeczeństwie. W maju
1996 r. strona pozwana sporządziła projekt planu organizacji roku szkolnego
1996/1997, w którym przydzielono powódce 2 godziny języka rosyjskiego, 14 godzin
języka polskiego i 6 lub 8 godzin wiedzy o społeczeństwie, ewentualnie pracy w inter-
nacie szkolnym. Wizytator Oddziału Oświaty Wydziału Rolnictwa Urzędu Woje-
wódzkiego w W. odmówiła akceptacji tego planu organizacyjnego, między innymi z
uwagi na rozkład godzin nauczania powódki. Wizytator uznała, że język polski i wiedza
o społeczeństwie nie są przedmiotami zbliżonymi do wykształcenia powódki oraz nie
ma możliwości, aby pracowała ona w internacie, gdyż brak jej w tym zakresie przygoto-
wania zawodowego. 30 maja 1996 r. podjęto decyzję o rozwiązaniu z powódką sto-
- 2 -
sunku pracy w trybie art. 20 Karty Nauczyciela. Sąd Rejonowy uznał, że powódka
chociaż z wykształcenia jest filologiem rosyjskim, to jednak od 1990 r. prowadziła
zajęcia z języka polskiego. Zdaniem Sądu z przepisów rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych dla nauczycieli (Dz.U. Nr 98, poz. 433) kwalifikacje do zaj-
mowania stanowiska w szkole tego rodzaju jak strona pozwana ma osoba, która
legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich w kierunku zgodnym lub
zbliżonym z nauczanym przedmiotem. Brak jest natomiast przepisów wykonawczych
dotyczących kwestii, jakie kierunki studiów należy uznać za zbliżone do kierunków
studiów zgodnych z nauczanym przedmiotem. Zdaniem Sądu Rejonowego organ
nadzorujący szkołę posługuje się w tym zakresie projektem rozporządzenia, które
dotychczas nie weszło w życie. Wobec tego Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że
decydujące znaczenie należy przypisać decyzji dyrektora szkoły, który ocenia możli-
wość dalszego zatrudnienia nauczyciela. Nadto Sąd Rejonowy "na marginesie" zau-
ważył, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje na możliwość zatrudnienia
powódki w internacie. Pracę tę wykonują bowiem u strony pozwanej w większości
osoby nie mające wykształcenia pedagogicznego.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu, wyro-
kiem z dnia 20 lutego 1997 r. [...] oddalił apelację strony pozwanej. Sąd Wojewódzki
podkreślił, że powódka, choć jest filologiem rosyjskim, to jednak od wielu lat uczy
również języka polskiego. Sąd Wojewódzki wywiódł, że "z przedłożonego przez stronę
pozwaną wykazu osób zatrudnionych w internacie wynika, iż wprawdzie osoby tam
zatrudnione mają odpowiednie wykształcenie to jednakże biorąc pod uwagę
uregulowania zawarte w Karcie Nauczyciela oraz staż pracy osób zatrudnionych w
internacie również i tam sytuacja może ulec zmianie".
Kasację od tego wyroku wniosła strona pozwana, zarzucając naruszenie prawa
materialnego, a w szczególności art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela, przez przyjęcie, że zmiany organizacyjne w pozwanej Szkole nie
uniemożliwiały dalszego zatrudnienia powódki oraz przepisów rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. przez przyjęcie, że powódka może
uczyć języka polskiego i wiedzy o społeczeństwie, mimo że jest z wykształcenia
filologiem rosyjskim. Strona pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z wydanym na podstawie upoważnienia z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których
można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz.U. Nr 98, poz.
433 ze zm.) kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach średnich
zawodowych posiada osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów
magisterskich na kierunku (specjalności) zgodnym (lub zbliżonym) z nauczanym
przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i przygotowaniem pedagogicznym (§ 2
- 3 -
ust. 1). Według § 1 pkt 3 tego rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym od dnia 30
stycznia 1994 r. i nadanym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17
grudnia 1993 r. (Dz.U. z 1994 r., Nr 5, poz. 19) ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o
kierunku (specjalności) studiów zbliżonym do nauczanego przedmiotu lub rodzaju
prowadzonych zajęć - należy przez to rozumieć kierunek (specjalność) dający dosta-
teczną wiedzę merytoryczną z ich zakresu. Ustalenia, czy dany kierunek (specjalność)
studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć,
dokonuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Z jednoznacznego brzmienia tych
przepisów wynika więc, że oceny czy powódka ukończyła kierunek studiów zbliżony do
wymaganej dla nauczania języka polskiego filologii polskiej, dokonuje organ sprawujący
nadzór pedagogiczny. Jego więc ocena w tym zakresie, a nie np. ocena dyrektora
szkoły, jak wywiódł Sąd Rejonowy, jest miarodajna. Skoro więc organ sprawujący
nadzór pedagogiczny szkoły ocenił, że powódka nie ma wymaganych kwalifikacji do
prowadzenia zajęć z języka polskiego czy wiedzy o społeczeństwie, to dyrektor strony
pozwanej był tą oceną związany. Nie mógł więc przydzielić powódce zajęć nauczania
tych przedmiotów i w związku ze zmianami organizacyjnymi (zmianą planu nauczania)
uniemożliwiającymi dalsze zatrudnienie powódki w pełnym wymiarze zajęć, dyrektor
pozwanej Szkoły mógł z nią rozwiązać stosunek pracy (art. 20 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela). Co do możliwości przydzielenia powódce pracy w internacie należy stwierdzić, że
wywody Sądu drugiej instancji w tym zakresie nie są prawidłowe, gdyż zgodnie z art.
316 § 1 KPC za podstawę wyroku należy przyjąć stan faktyczny istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy. Nie można więc uwzględniać przypuszczalnych zmian stanu
faktycznego w przyszłości.
Sądy obu instancji dokonując odmiennej oceny naruszyły wskazane przepisy
prawa materialnego. Powoduje to uwzględnienie kasacji strony pozwanej i uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
drugiej instancji (art. 393
13
§ 1 KPC).
========================================