Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 3 września 1997 r.
III RN 34/97
Na ostateczne postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie odmowy
wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji administracyjnej służy
także skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Adam
Józefowicz, Janusz Łętowski.
Sąd Najwyższy, przy udziale Prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Jana K. na postanowienie Izby Ska-
rbowej w J.G. z dnia 31 lipca 1996 r. [...] w przedmiocie odmowy wyłączenia spod
zabezpieczenia samochodu Honda Civic na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra
Sprawiedliwości [...] od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka
Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 18 listopada 1996 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości w rewizji nadzwyczajnej od postanowienia Naczelnego
Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 18 listopada
1996 r. [...] odrzucającego skargę Jana K. na postanowienie Izby Skarbowej w J.G. z
dnia 31 lipca 1996 r. [...] utrzymujące w mocy postanowienie Urzędu Skarbowego w
J.G. z dnia 20 maja 1996 r. [...] odmawiające zwolnienia spod egzekucji samochodu
marki Honda Civic [...], zarzucił zaskarżonemu postanowieniu rażące naruszenie art. 16
ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.
U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) i wniósł o uchylenie tego postanowienia i przekazanie
sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania.
W ocenie Ministra Sprawiedliwości przepis art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o NSA w
sposób jednoznaczny określa właściwość Sądu w sprawach skarg na postanowienia
wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie.
Przepis ten nie przewiduje jakichkolwiek wyłączeń przedmiotowych lub podmiotowych.
Natomiast przepis art. 40 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
przewiduje, że osobie, której żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa nie zostały
uwzględnione, służy prawo żądania w trybie Kodeksu postępowania cywilnego
zwolnienia ich od egzekucji administracyjnej.
Istotne różnice między skargą do NSA i pozwem, a także różnice między rozs-
trzygnięciami uwzględniającymi skargę i powództwo wskazują, że nie ma kolizji pomię-
dzy wyżej wymienionymi przepisami, bowiem przepisy te regulują zupełnie odmienne
instytucje prawne. W związku z tym zbędne są rozważania Sądu w kwestii derogacji art.
42 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przez przepisy ustawy o
NSA. Należy przyjąć, że ustawodawca pozostawił stronie wybór środka prawnego
(skargi, pozwu) w postępowaniu sądowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) sąd administra-
cyjny orzeka w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyj-
nym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Z wykładni językowej powyższego
przepisu oraz przepisu art. 40 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji (jednolity tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 ze zm.)
stanowiącego, że na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie odmowy wyłą-
czenia rzeczy lub prawa majątkowego służy zażalenie wynika, że sąd administracyjny
jest właściwy do rozpoznawania skarg na takie postanowienia. Nie sprzeciwia się temu
przepis art. 40 § 2 tej ustawy zgodnie z którym osobie, której żądanie wyłączenia rzeczy
lub prawa nie zostało uwzględnione, służy prawo żądania w trybie Kodeksu
postępowania cywilnego ich zwolnienia od egzekucji administracyjnej. Nie ma bowiem
sprzeczności między przepisem art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym ustanawiającym właściwość sądu w sprawach skarg na ostateczne
postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym, a przepisem art. 40 § 2 ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewidującym uprawnienie osoby
trzeciej do wystąpienia z powództwem przeciwegzekucyjnym do sądu powszechnego.
Przepis art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym ustanawiając
właściwość sądu administracyjnego w sprawach skarg na postanowienia wydane w
postępowaniu egzekucyjnym, na które służy zażalenie, nie zezwala bowiem na
zastosowanie w odniesieniu do tych skarg przepisu art. 19 pkt 1 tej ustawy, zgodnie z
którym sąd administracyjny nie jest właściwy w sprawach należących do właściwości
innych sądów. Wprawdzie przepis art. 40 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
adminstracji ustanawia niewątpliwie właściwość sądu powszechnego do rozpoznania
określonego w tym przepisie żądania, jednakże nie jest to sprawa skargi na ostateczne
postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym, która podlega rozpoznaniu
przez sąd administracyjny. Jak bowiem trafnie stwierdził Minister Sprawiedliwości
przepis art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i przepis art.
40 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji regulują dwie odmienne
instytucje prawne. W postępowaniu przed sądem powszechnym o zwolnienie zajętego
przedmiotu od egzekucji osoba trzecia może podnosić wszelkie okoliczności faktyczne
lub prawne, które uzasadniają powództwo. W razie uwzględnienia powództwa wytoczo-
nego na podstawie art. 40 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
sąd wydaje orzeczenie konstytutywne o zwolnieniu od egzekucji zajętego przedmiotu.
Zwolnienie to sprowadza się do ustanowienia przez sąd zakazu prowadzenia konkret-
nej egzekucji do przedmiotu, którego wyłączenie powód uzyskał oraz uchylenia skutków
procesowych zajęcia. Sąd administracyjny rozpoznając skargę na ostateczne
postanowienie o odmowie wyłączenia spod egzekucji administracyjnej zajętej rzeczy lub
prawa ocenia jedynie zgodność z prawem tego rozstrzygnięcia, a w przypadku
uwzględnienia skargi nie wydaje orzeczenia o zwolnieniu przedmiotu lub prawa od
egzekucji, lecz jedno z przewidzianych w art. 22 ust. 1 ustawy o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym orzeczeń typu kasacyjnego.
W konkluzji należy stwierdzić, że ustawodawca pozostawił osobie trzeciej wybór
między skargą na ostateczne postanowienie o odmowie wyłączenia rzeczy lub prawa
spod egzekucji administracyjnej a powództwem o zwolnienie zajętego przedmiotu od
egzekucji w trybie art. 842 Kodeksu postępowania cywilnego.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================