Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 października 1997 r.
II UKN 293/97
Możliwość dochodzenia roszczeń uzupełniających z tytułu wypadku przy
pracy na podstawie prawa cywilnego, nie oznacza odpowiedzialności praco-
dawcy według zasad wynikających z ustawy wypadkowej.
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN Stefania
Szymańska, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 października 1997 r. sprawy z po-
wództwa Dariusza G. przeciwko [...] Klubowi Sportowemu "K." w K. o rentę uzupeł-
niającą i wynagrodzenie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 30 grudnia 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1996 r. [...], Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Katowicach oddalił powództwo Dariusza G. przeciwko [...]
Klubowi Sportowemu "K." w K. o rentę uzupełniającą i wynagrodzenie, po ustaleniu
następującego stanu faktycznego: W dniu 1 sierpnia 1990 r. strony zawarły umowę o
pracę, w myśl której powód był zatrudniony w pozwanym Klubie w charakterze za-
wodnika piłkarskiego. W czasie rozgrywek ligowych w dniu 19 marca 1994 r. doznał
on kontuzji w starciu z zawodnikiem drużyny przeciwnej, a zdarzenie to uznane
zostało przez pracodawcę za wypadek przy pracy. W następstwie wypadku powód
poddany został operacji, a leczenie i rehabilitacja trwały do 17 października 1994 r.
Mimo odzyskania zdolności do pracy i po podjęciu przygotowań do rozgrywek pił-
karskich w następnym sezonie, w marcu 1995 r. przeniesiono go do drugiej drużyny,
a po dalszych trzech miesiącach, z dniem 1 lipca 1995 r. powód odszedł z pozwa-
- 2 -
nego Klubu. Według ustaleń Sądu Wojewódzkiego powód otrzymał w okresie lecze-
nia należne - w myśl przepisów płacowych - świadczenia, a wynagrodzenie za okres
od 14 marca do 31 maja 1995 r. obejmowało także część przewidzianej przepisami
płacowymi premii. Brak więc podstaw do dochodzenia rekompensaty z tytułu odsu-
nięcia z pierwszej drużyny piłkarskiej, nie da się bowiem przyjąć, iż gdyby nie wypa-
dek przy pracy, powód zachowałby status zawodnika tej drużyny. W ocenie Sądu
Wojewódzkiego, brak nadto okoliczności, które uzasadniałyby odpowiedzialność
pozwanego Klubu w myśl art. 415 lub 435 KC.
Rewizję powoda od tego wyroku Sąd Apelacyjny oddalił stwierdzając, że moż-
liwość dochodzenia roszczeń uzupełniających na zasadach prawa cywilnego dotyczy
tylko sytuacji, w których istnieje przewidziana przepisami prawa cywilnego, od-
powiedzialność pracodawcy (wyrok z dnia 30 grudnia 1996 r. [...]).
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją powód i zarzucając naruszenie prawa
materialnego - art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych prze-
pisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz. U. Nr 36, poz. 206), art. 444 § 2 KC oraz art.
361 § 1 KC, wniósł o jego zmianę i uwzględnienie dochodzonego roszczenia w cało-
ści. Zdaniem kasacji skreślenie art. 40 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz. U.
z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) umożliwiło stosowanie norm prawa cywilnego w
zbiegu z normami regulującymi świadczenia z tytułu wypadków przy pracy, co czyni
nietrafnym pogląd Sądu drugiej instancji o konieczności istnienia przesłanek odpo-
wiedzialności pracodawcy z art. 415 względnie art. 435 KC. Wypadek przy pracy w
dniu 19 marca 1994 r. spowodował pogorszenie sytuacji życiowej powoda i był przy-
czyną odsunięcia go z pierwszej drużyny piłkarskiej, to zaś uzasadnia zgłoszone w
pozwie roszczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawowe znaczenie dla oceny zasadności kasacji ma zgłoszony zarzut
naruszenia art. 415 i 435 KC, dotyczy on bowiem samej zasady odpowiedzialności
pracodawcy za skutki wypadku przy pracy. Zarzut ten nie jest jednak trafny.
Przy odpowiedzialności pracodawcy z tytułu wypadku przy pracy może do-
- 3 -
chodzić do zbiegu jej podstaw, co oznacza możliwość ubiegania się o dalsze świad-
czenia - na podstawie prawa cywilnego - o ile w dalszym ciągu pozostaje niewyrów-
nana szkoda, mimo uzyskania świadczeń wynikających z ustawy wypadkowej z dnia
12 czerwca 1975 r. Ten zbieg odpowiedzialności możliwy jest po wejściu w życie, z
mocą od dnia 1 stycznia 1990 r., ustawy z dnia 24 maja 1990 r., w której art. 4 pkt 4
dokonano skreślenia art. 40 ustawy wypadkowej. Oznacza to, że od tej daty osoby
uprawnione do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, mogą
dochodzić od pracodawców świadczeń uzupełniających według przepisów prawa
cywilnego, o ile szkoda, której doznał pracownik nie została wyrównana już wypłaco-
nymi świadczeniami, przy stwierdzeniu jednocześnie, że szkoda ta jest wynikiem
czynu niedozwolonego, za który odpowiedzialność ponosi pracodawca. Nie można
przyjmować - wbrew zarzutom kasacji - że zasady odpowiedzialności pracodawcy za
szkodę wynikającą z wypadku przy pracy zawarte są w ustawie wypadkowej, nato-
miast należne poszkodowanemu pracownikowi roszczenia reguluje ta ustawa oraz
Kodeks cywilny. Są to odrębne akty prawne, oparte na odrębnych zasadach odpo-
wiedzialności i dla ich stosowania konieczne jest wykazanie tychże zasad. Tylko gdy
szkoda jakiej doznał pracownik z tytułu wypadku przy pracy (uszkodzenie ciała lub
rozstrój zdrowia), jest wynikiem czynu niedozwolonego, można dochodzić jej wyrów-
nania od pracodawcy, wykazując jego odpowiedzialność na podstawie prawa cywil-
nego, skoro nie można w takiej sytuacji operować domniemaniem z ustawy wypad-
kowej. Rzeczą uprawnionego pracownika będzie więc wykazanie odpowiedzialności
pracodawcy z Kodeksu cywilnego (wina - art. 415 KC lub ryzyko - art. 435 KC), udo-
wodnienie szkody i związku przyczynowego między zdarzeniem a powstaniem
szkody. Otwarcie prawnych możliwości dla dochodzenia roszczeń uzupełniających z
prawa cywilnego, nie oznacza automatycznej odpowiedzialności pracodawcy analo-
gicznej do tej z ustawy wypadkowej.
Podobne stanowisko zawarte jest w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 24 maja 1996 r., II PZP 2/96 (OSNAPiUS 1997 nr 1 poz. 6), w której wyrażono
pogląd, że "pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy nie przysługuje od pra-
codawcy zwrot kosztów zakupu leku nabytego za pełną odpłatnością, jeżeli nie po-
nosi on odpowiedzialności na zasadach prawa cywilnego".
W rozpoznawanej sprawie powód (pracownik) nie wykazał, aby przyczyną
- 4 -
wypadku przy pracy (tak oceniono zdarzenie z dnia 19 marca 1994 r.) była wina pra-
codawcy, nie można też przyjąć aby podstawą jego odpowiedzialności było ryzyko
przewidziane w art. 435 KC (pracodawca nie jest przedsiębiorstwem wykorzystują-
cym siły przyrody). W tej sytuacji roszczenie powoda skierowane przeciw pozwa-
nemu nie jest uzasadnione [...].
Gdy więc ten zarzut kasacji nie jest usprawiedliwiony, nie ma potrzeby anali-
zowania pozostałych, mają one bowiem charakter wtórny, dotycząc ewentualnego
pogorszenia sytuacji życiowej powoda na skutek wypadku oraz związku wypadku z
tym pogorszeniem.
Z tych względów na podstawie art. 393
12
KPC orzeczono jak w sentencji.
========================================