Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 października 1997 r.
II UKN 313/97
Podanie w sentencji wyroku nazwiska sędziego, który w rozpoznawaniu
sprawy nie uczestniczył, nie może być uznane za oczywistą omyłkę lub niedo-
kładność, uzasadniające sprostowanie wyroku (art. 350 KPC).
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 października 1997 r. sprawy z
wniosku Tadeusza D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w
G. o rentę inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjne-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 25 marca 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku do ponownego rozpoznania, po-
zostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 12 listopada 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił odwołanie wnioskodaw-
cy Tadeusza D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w G. z dnia
25 marca 1996 r., wstrzymującej rentę inwalidzką wobec ustania inwalidztwa, po
ustaleniu następującego stanu faktycznego:
Ubezpieczony pobierał rentę inwalidzką według trzeciej grupy z ogólnego sta-
nu zdrowia od dnia 21 lutego 1987 r. W wyniku badań kontrolnych przeprowadzo-
nych przez Obwodową Komisję Lekarską do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w dniu
30 stycznia 1996 r. został w dalszym ciągu zaliczony do trzeciej grupy inwalidów, ale
wobec zarzutów Lekarza Inspektora Orzecznictwa Inwalidzkiego, Wojewódzka Komi-
sja po przeprowadzeniu specjalistycznego badania neurologicznego, orzekła, iż stan
jego zdrowia nie kwalifikuje go do żadnej z grup inwalidów. Sąd Wojewódzki dopuścił
dowód z opinii biegłego neurologa, który nie stwierdził u badanego schorzeń [...]
2
ograniczających w sposób istotny zdolności wnioskodawcy do pracy [...]. Dowód z
opinii biegłych został ponowiony z uwagi na twierdzenia wnioskodawcy, iż renta in-
walidzka została mu przyznana z powodu uszkodzenia pnia mózgu. W opinii biegli
przyjęli, że rozpoznane schorzenia nie ograniczają zdolności badanego do pracy.
Podzielając przedstawione opinie, Sąd uznał, iż nie występują przesłanki pozwala-
jące na przyznanie odwołującemu się dochodzonego świadczenia.
Wobec apelacji wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny w Gdańsku orzekł o jej odda-
leniu, podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji (wyrok z dnia 25 marca 1997 r.
[...]).
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją wnioskodawca i zarzucając nieważność
postępowania, wynikającą z naruszenia przepisów postępowania (art. 379 pkt 4 w
związku z art. 332 KPC) "przejawiającą się wydaniem wyroku przez skład sędziów
inny, niż ten, przed którym odbyła się rozprawa", oraz naruszenie prawa materialne-
go - art. 23 i 24 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) przez nieprzyjęcie, iż "długo-
trwałe naruszenie sprawności organizmu, nawet jeżeli nie ogranicza zdolności do wy-
konywania zatrudnienia, jest wystarczającą podstawą do uznania za inwalidę III gru-
py", wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponow-
nego rozpoznania, z przyznaniem pełnomocnikowi kosztów pomocy prawnej udzielo-
nej z urzędu. Zdaniem kasacji, wyrok został wydany przez skład orzekający skła-
dający się z trzech kobiet, tymczasem w pisemnej sentencji figuruje sędzia Jerzy A.
jako jeden z członków składu. Nadto opinie biegłych powołanych przez Sąd są roz-
bieżne w treści, co uzasadnia dopuszczenie dowodu z innego zespołu biegłych, czy-
niąc obecnie sprawę niedojrzałą do stanowczego rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawie zachodzi nieważność postępowania, co przesądza konieczność
uchylenia zaskarżonego wyroku, bez potrzeby badania ewentualnego naruszenia
prawa materialnego zarzucanego w kasacji.
Sentencja wyroku Sądu Apelacyjnego wydana została przez skład sądzący,
który nie rozpoznawał sprawy. Wynika z niej bowiem, że w składzie zasiadał - jako
jego członek - sędzia Jerzy A., on też figuruje w oznaczeniu składu w protokole z
rozprawy apelacyjnej z dnia 25 marca 1997 r. Sporządzone na wniosek Tadeusza D.
3
uzasadnienie wyroku zostało podpisane również przez tego sędziego. Nie jest tym-
czasem wątpliwe w świetle wyjaśnień zawartych w aktach sprawy, że wyrok wydany
został przez inny, niż oznaczony w sentencji skład, w miejsce bowiem sędziego
Jerzego A. w składzie uczestniczyła sędzia Alina K.S., która podpisała jedynie sen-
tencję wyroku. Uzasadnienie nie zostało przez nią podpisane.
Z wyjaśnień sędziów wynika, że protokół rozprawy i komparycja wyroku spo-
rządzone zostały wcześniej. Fakt, że zarządzeniem z dnia 27 maja 1997 r. i postano-
wieniem z tej samej daty, sprostowano jako "oczywistą omyłkę" oznaczenia składu w
protokole i sentencji wyroku, nie zmienia stwierdzonego naruszenia prawa skutkują-
cego nieważność postępowania. Sprostowanie w wyroku dotyczyć może niedokład-
ności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek (art. 350
§ 1 KPC). W pojęciu "niedokładności" i "oczywistych omyłek" nie mieści się zmiana
oznaczenia składu Sądu rozpoznającego sprawę, polegająca na wpisaniu innego sę-
dziego. Niedokładność, czy oczywista omyłka dotyczyć może pisowni nazwisk czy
imion, nie jest nią natomiast wpisanie innej osoby w miejsce uwidocznionej w senten-
cji wyroku. W myśl art. 323 KPC wyrok może być wydany jedynie przez sędziów,
przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku, a
sentencja powinna zawierać między innymi wymienienie sędziów orzekających w
sprawie (art. 325 KPC). W sytuacji, gdy w doręczonym odpisie wyroku i uzasadnieniu
figurują inne osoby niż te, które brały udział w ogłoszeniu wyroku stronie, zachodzi
sprzeczność składu sądu z wymienionymi przepisami prawa, skutkująca nieważność
postępowania. Rażące niedbalstwo w oznaczeniu składu sądu nie może podlegać
sprostowaniu w trybie i na zasadach dotyczących niedokładności i oczywistych
omyłek zawartych w art. 350 § 1 KPC, wykracza bowiem poza granice określone tym
przepisem.
Przedstawione okoliczności dają podstawę do stwierdzenia nieważności pos-
tępowania w myśl art. 379 pkt 4 KPC i uwzględnienia kasacji na podstawie art. 39313
§ 1 KPC. Stwierdzenie nieważności postępowania jest niezależne od wpływu tej wa-
dy, niweczącej walor prawny dotychczasowego postępowania, na wynik sprawy. W
takiej sytuacji odpada potrzeba, a nawet możliwość wykazywania związku przyczyno-
wego między nieważnością postępowania a wynikiem sprawy, co powoduje, że Sąd
Najwyższy nie powinien i nie może w ogóle przystępować do merytorycznej kontroli
zakwestionowanego orzeczenia (tak w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 5
grudnia 1996 r., I PKN 28/96).
4
O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 108 § 2 w związku art.
39319
KPC.
========================================