Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 listopada 1997 r.
II UKN 331/97
Nabycie uprawnień do renty inwalidzkiej przez pracownika nie pozos-
tającego w zatrudnieniu w chwili zgłoszenia wniosku o rentę, zależy od ustale-
nia czy inwalidztwo powstało w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową.
Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Zbigniew Myszka (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra
Wiśniewskiego, po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 1997 r. sprawy z wniosku
Danuty K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W. o rentę inwalidzką,
na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 30 grudnia 1996 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpozna-
nia.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości wniósł w interesie ubezpieczonej Danuty K. kasację
od prawomocnego wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu z dnia 30 grudnia 1996 r. [...], wydanego w sprawie z jej
odwołania od odmownej decyzji rentowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Od-
działu w W. z dnia 14 maja 1996 r. Powyższemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa
materialnego - art. 32 i 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emery-
talnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), a także przepisu art.
278 KPC i na podstawie art.12 ust. 3 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
Kodeksu postępowania cywilnego...(Dz. U. Nr 43, poz. 189) wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i
- 2 -
Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu kasacji wskazano, że rozpoznając odwołanie ubezpieczonej
Sąd Wojewódzki poddał ją badaniom przez biegłego lekarza sądowego [...], który z
powodu ujawnionego schorzenia [...] zakwalifikował ją do trzeciej grupy inwalidów od
dnia 10 października 1995 r. Równocześnie biegły ten podkreślił, że była ona uznana
za inwalidę z powodu schorzeń wewnętrznych już od 1975 r. Powodowało to
konieczność jej zbadania przez biegłego internistę, ale Sąd Wojewódzki takiego
dowodu nie przeprowadził, natomiast oddalił odwołanie, wskazując na brak udoku-
mentowanego 5 letniego okresu zatrudnienia ubezpieczonej w ostatnim dziesięcio-
leciu przed datą zgłoszenia wniosku rentowego. Tymczasem stosownie do przepisów
art. 32 i 33 ustawy o z.e.p. prawo do renty inwalidzkiej przysługuje również wtedy,
gdy inwalidztwo pracownika powstało we wcześniejszym dziesięcioleciu, byle w
czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z zatrudnieniem lub nie później niż
w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ten aspekt sprawy pominął Sąd
Wojewódzki, skoro z akt rentowych ubezpieczonej, wystawionych na jej poprzednie
nazwisko P., wynika, że ubezpieczona - ur. 9 września 1947 r., pracowała z małymi
przerwami od 22 listopada 1965 r. do dnia 31 marca 1974 r., a następnie od dnia 4
marca 1976 r. z przerwami do dnia 25 sierpnia 1982 r. W późniejszym okresie
podjęła zatrudnienie dopiero od 1 listopada 1994 r. Inwalidztwo trzeciej grupy z
ogólnego stanu zdrowia spowodowane schorzeniami [...] Obwodowa KIZ stwierdziła
u ubezpieczonej już w dniu 20 sierpnia 1975 r., podkreślając że istniało od stycznia
1971 r. Stan inwalidztwa z powodu chorób układu krążenia potwierdzały następne
badania, przeprowadzane wprawdzie dla celów zatrudnienia ubezpieczonej w spół-
dzielczości inwalidzkiej, ale okoliczności te potwierdzały jej status inwalidy w tych
latach, co przemawiało za stanowiskiem, że inwalidztwo to powstało w czasie wyko-
nywanego od 22 listopada 1965 r. zatrudnienia ubezpieczonej , która w dacie jego
powstania legitymowała się ustawowo wymaganym stażem do renty. W tych okolicz-
nościach bezpodstawne było pominięcie wniosku biegłego [...] o zbadanie ubezpie-
czonej przez lekarza internistę-kardiologa w celu ustalenia, czy stwierdzone u niej w
latach 1975-1979 inwalidztwo z powodu chorób układu krążenia trwało nieprzerwanie
do chwili obecnej. Pominięcie takiego dowodu stanowiło naruszenie art. 278 KPC i
mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
- 3 -
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest uzasadniona, ponieważ Sąd Woje-
wódzki bezpodstawnie pominął niezbędną dla prawidłowego wyrokowania w sprawie
potrzebę uzyskania opinii biegłego lekarza sądowego w zakresie niewątpliwych kar-
diologicznych schorzeń ubezpieczonej, które kwalifikowały jej stan inwalidztwa dla
celów nierentowych już od stycznia 1971 r. Konieczność uzyskania opinii biegłego
kardiologa wynikała nie tylko z wyrażonej dwukrotnie sugestii biegłego [...], zawartej
w jego opinii sądowo-lekarskiej z dnia 20 listopada 1996 r., ale również z dołączo-
nych do odwołania zaświadczeń lekarskich, potwierdzających występowanie u
ubezpieczonej schorzeń kardiologicznych już od 24 roku życia. W aktach rentowych
Danuty K. znajdują się liczne tego rodzaju zaświadczenia lekarskie, które - poczy-
nając od sygnalizowanego w kasacji orzeczenia OKIZ z dnia 20 sierpnia 1975 r. -
kwalifikowały ją do trzeciej grupy inwalidów wprawdzie dla celów nierentowych, ale
taki potwierdzony wieloma dokumentami stan inwalidztwa, który nie ulegał poprawie
według innych orzeczeń tej Komisji z 28 kwietnia 1977 r., 2 sierpnia 1978 r. i z 22
października 1979 r., powinien być zweryfikowany w postępowaniu sądowym zmie-
rzającym do wydania orzeczenia w sprawie uprawnień rentowych. Rozległe i istotne
schorzenia kardiologiczne były nadto sygnalizowane w zaświadczeniu o stanie
zdrowia z dnia 28 lutego 1996 r., które potwierdziło orzeczenie OKIZ z dnia 1 kwiet-
nia 1996 r. kwalifikujące ubezpieczoną do trzeciej grupy inwalidów od 1 marca 1996
r. W tych okolicznościach, skoro w odwołaniu ubezpieczona twierdziła , że jest inwa-
lidą z ogólnego stanu zdrowia od "roku 1979 do roku 1981”, to sporem była objęta
również data powstania inwalidztwa, a Sąd Wojewódzki był obowiązany przeprowa-
dzić niezbędne postępowanie dowodowe dla wyjaśnienia tej kwestii, która może
mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a przeto oczywiście zasadny okazał się kasa-
cyjny zarzut naruszenia przepisu art. 278 KPC.
W kasacji trafnie zwrócono uwagę, że spełnienie podstawowych przesłanek
prawnych nabycia uprawnień do renty inwalidzkiej w stosunku do pracownika nie
pozostającego w zatrudnieniu w chwili zgłoszenia wniosku uzależnione jest od
ustalenia daty powstania inwalidztwa w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową
(art. 32 i 33 ustawy z z.e.p. w związku z art. 6 ustawy z dnia 17 października 1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
- 4 -
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). W przypadku ubezpieczonej wy-
maga to zweryfikowania daty powstania [...] inwalidztwa z przyczyn kardiologicznych,
do której należało odnieść zbadanie pozostałych ustawowych przesłanek
ewentualnego nabycia przez nią prawa do renty inwalidzkiej. Kwestia prawidłowego
zastosowania wskazanych przepisów prawa materialnego zależy zatem od ko-
niecznego uzupełnienia materiału dowodowego w sprawie przez dopuszczenie i
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego internisty-kardiologa w zakresie ustalenia
daty powstania oraz okresu trwania inwalidztwa ubezpieczonej, wynikającego z jej
schorzeń kardiologicznych.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy wyrokował na podstawie art.
393
13
KPC.
========================================