Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 stycznia 1998 r.
III RN 97/97
Jeżeli opis ochronny wzoru użytkowego obejmuje dwa zastrzeżenia
(art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości, jednolity
tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 26, poz. 117 ze zm. oraz § 7 w związku z § 16 ust. 1 za-
rządzenia Prezesa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23
marca 1993 r. w sprawie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych, M.P. Nr
18, poz. 179), tj. tzw. zastrzeżenie niezależne oraz tzw. zastrzeżenie zależne, to
w wypadku, gdy zaistnieją przesłanki prawne uzasadniające unieważnienie da-
nego prawa ochronnego w zakresie określonym w tzw. zastrzeżeniu niezależ-
nym, skutki tego unieważnienia rozciągają się także na treść tzw. zastrzeżenia
zależnego, a w konsekwencji unieważnieniu podlega prawo ochronne na wzór
użytkowy w całości (art. 82 w związku z art. 68 ust. 1 ustawy o wynalazczości).
Przewodniczący SSN: Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Adam Józefowicz, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 1998 r. sprawy z odwoła-
nia Zbigniewa D. od decyzji Urzędu Patentowego RP z dnia 12 lipca 1996 r. [...]
unieważniającej prawo ochronne [...] na wzór użytkowy pt. "Pojemnik na szczotkę do
zębów" na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Urzędu Patentowego RP w War-
szawie [...] od decyzji Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym RP z dnia 17
kwietnia 1997 r. [...]
o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.
U z a s a d n i e n i e
Urząd Patentowy RP po rozpoznaniu w trybie postępowania spornego wnio-
sku Zbigniewa D. przeciwko Jerzemu O. o unieważnienie prawa ochronnego [...] na
wzór użytkowy pt. „Pojemnik na szczotkę do zębów” decyzją z dnia 12 lipca 1996 r.
- 2 -
[...] wydaną na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 oraz art. 68 w związku z art. 82 ustawy
z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 26,
poz. 117 ze zm.) unieważnił prawo ochronne [...] na wzór użytkowy pt. „Pojemnik na
szczotkę do zębów” w części określonej zastrzeżeniem pierwszym tego wzoru użyt-
kowego. W uzasadnieniu wydanej decyzji stwierdzono w szczególności, że w wyniku
przeprowadzonego postępowania ustalono, iż: „prawo ochronne [...] zostało udzie-
lone z naruszeniem obowiązującego prawa, ponieważ wzór użytkowy zgłoszony do
ochrony później [...] w części określonej zastrzeżeniem pierwszym nie spełniał w
świetle istniejącego prawa ochronnego [...] ustawowych warunków zdolności
ochronnej, mianowicie nie spełniał warunku nowości”.
W wyniku odwołania od tej decyzji wniesionego przez Zbigniewa D., Komisja
Odwoławcza przy Urzędzie Patentowym RP decyzją z dnia 17 kwietnia 1997 r. [...]
wydaną na podstawie art. 23 w związku z art. 82 ustawy o wynalazczości oraz § 15
ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 1993 r. w sprawie pos-
tępowania spornego i odwoławczego oraz opłat związanych z ochroną wynalazków i
wzorów użytkowych (Dz.U. Nr 36, poz. 160) uchyliła zaskarżoną decyzję i unieważ-
niła w całości prawo ochronne [...] na wzór użytkowy pt. „Pojemnik na szczotkę do
zębów”. W uzasadnieniu tej decyzji Komisja Odwoławcza przy Urzędzie Patentowym
RP podkreśliła, że skoro zakres przedmiotowy prawa ochronnego, o którym mowa
jest w art. 80 ust. 3 ustawy o wynalazczości, określają zastrzeżenia ochronne za-
warte w opisie ochronnym wzoru użytkowego, a równocześnie z § 7 ust. 5 w związku
z § 16 zarządzenia Prezesa Urzędu Patentowego RP z dnia 23 marca 1993 r. w
sprawie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych (M.P. Nr 18, poz. 179) wynika, że
tzw. zastrzeżenie zależne, obok własnych cech znamiennych, obejmuje także cechy
zastrzeganego przedmiotu podane w tzw. zastrzeżeniu niezależnym, to oznacza to w
konsekwencji, iż skutki prawne unieważnienia tzw. zastrzeżenia niezależnego roz-
ciągać się muszą także na prawo ochronne w części objętej tzw. zastrzeżeniem za-
leżnym. Bowiem, zdaniem Komisji Odwoławczej, pogląd odmienny: „nie dałby się
pogodzić z funkcją czy znaczeniem zastrzeżeń ochronnych niezależnych i zastrze-
żeń zależnych, (...) zważywszy przy tym, że w sprawie, jak niniejsza, w związku z
unieważnieniem prawa ochronnego [...] w części objętej zastrzeżeniem ochronnym
niezależnym, w świetle prawa ochronnego [...] i wobec rysunków i opisu wzoru użyt-
- 3 -
kowego [...], otwartą pozostaje kwestia nie tylko zakresu przedmiotowego prawa
ochronnego niezależnego, ale również ze względu na uzasadnioną konieczność
wprowadzenia odpowiednich zmian i uzupełnień do opisu i rysunku wzoru związa-
nego z tym prawem w celu określenia na nowo istoty rozwiązania stanowiącego ten
wzór oraz jego zdolności ochronnej w rozumieniu art. 77 ustawy o wynalazczości i
zbadania zdolności ochronnej”.
Prezes Urzędu Patentowego RP pismem z dnia 16 października 1997 r. zło-
żył rewizję nadzwyczajną od powyższej decyzji Komisji Odwoławczej przy Urzędzie
Patentowym RP [...] zarzucając jej rażące naruszenie prawa przez błędną wykładnię
art. 68 ust. 1 w związku z art. 82 ust. 3 ustawy o wynalazczości oraz § 7 ust. 1 i ust. 5
w związku z § 16 zarządzenia Prezesa Urzędu Patentowego RP w sprawie ochrony
wynalazków i wzorów użytkowych oraz wnosząc na podstawie art. 117 ustawy o
wynalazczości w związku z art. 393 KPC o uchylenie zaskarżonej decyzji i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Urzędowi Patentowemu RP. W
uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że przyjęta w de-
cyzji Komisji Odwoławczej Urzędu Patentowego RP interpretacja obowiązujących
przepisów prawa, wedle której w wypadku uzasadnionych przyczyn unieważnienia
prawa ochronnego w zakresie objętym tzw. zastrzeżeniem ochronnym niezależnym,
unieważnienie takie rozciąga się również na prawo ochronne w części stosownej do
tzw. zastrzeżenia zależnego, jest błędna i pozostaje w sprzeczności z treścią przepi-
sów art. 68 w związku z art. 82 ustawy o wynalazczości, które dopuszczają unieważ-
nienie prawa ochronnego także tylko w części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do postanowienia art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 19 października
1972 r. o wynalazczości (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 26, poz. 117 ze zm.), na
wzory użytkowe udzielane są prawa ochronne. Jednakże zakres przedmiotowy
prawa ochronnego na wzór użytkowy określają tzw. zastrzeżenia ochronne zawarte
w opisie ochronnym wzoru użytkowego (art. 80 ust. 3 ustawy o wynalazczości).
Równocześnie obowiązujące przepisy prawa wprowadziły rozróżnienie tzw. zastrze-
żeń niezależnych oraz tzw. zastrzeżeń zależnych (§ 7 w związku z § 16 ust. 1 za-
- 4 -
rządzenia Prezesa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 marca
1993 r. w sprawie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych - M.P. Nr 18, poz. 179).
Przy czym istota prawna tzw. zastrzeżenia zależnego polega na tym, że obok włas-
nych cech znamiennych obejmuje ono także wszystkie cechy zastrzeganego przed-
miotu podane w zastrzeżeniu, od którego jest ono zależne (§ 7 ust. 3 i ust. 5 powo-
łanego zarządzenia). Oznacza to, że jeżeli opis ochronny wzoru użytkowego obej-
muje dwa zastrzeżenia, tzw. zastrzeżenie niezależne (§ 7 ust. 1 powołanego zarzą-
dzenia) oraz tzw. zastrzeżenie zależne, to w wypadku, gdy zaistnieją przesłanki
prawne uzasadniające unieważnienie danego prawa ochronnego w zakresie okreś-
lonym w tzw. zastrzeżeniu niezależnym, skutki tego unieważnienia rozciągają się
także na treść tzw. zastrzeżenia zależnego. W tej sytuacji nie jest możliwe unieważ-
nienie prawa ochronnego na wzór użytkowy jedynie w części odnoszącej się do tzw.
zastrzeżenia niezależnego, ale unieważnienie takie skutkuje nieważność prawa
ochronnego na wzór użytkowy w całości (art. 68 ust. 1 w związku z art. 82 ustawy o
wynalazczości).
W rozpoznawanej sprawie doszło do unieważnienia prawa ochronnego [...]
na wzór użytkowy pod nazwą „Pojemnik na szczotkę do zębów” w części objętej tzw.
zastrzeżeniem niezależnym, co równocześnie musiało także skutkować nieważność
tzw. zastrzeżenia zależnego, które sformułowane było w nawiązaniu do treści unie-
ważnionego tzw. zastrzeżenia niezależnego. Dlatego w konsekwencji należało w
danym wypadku unieważnić w całości prawo ochronne [...] na wzór użytkowy pod
nazwą „Pojemnik na szczotkę do zębów”. Nie wyklucza to wprawdzie możliwości po-
nownego zgłoszenia wniosku o udzielenie prawa ochronnego na wzór użytkowy pod
nazwą „Pojemnik na szczotkę do zębów”, ale sprawa ta nie może być załatwiona w
ramach postępowania spornego o unieważnienie prawa ochronnego na ten wzór
użytkowy (art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o wynalazczości oraz rozporządzenie Rady
Ministrów z dnia 28 kwietnia 1993 r. w sprawie postępowania spornego i odwo-
ławczego oraz opłat związanych z ochroną wynalazków i wzorów użytkowych - Dz.U.
Nr 36, poz. 160 ze zm.). W danym wypadku niezbędne byłoby bowiem uprzednie
wprowadzenie przez zainteresowany podmiot odpowiednich zmian do opisu zgło-
szonego do ochrony wzoru użytkowego, w tym w szczególności co do sposobu
sformułowania zastrzeżenia lub zastrzeżeń ochronnych, które powinny określić ce-
- 5 -
chy znamienne zgłaszanego wzoru.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 10 ustawy z
dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń
Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu ukła-
dowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189) w związku
z art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================