Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 lutego 1998 r.
II UKN 505/97
Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury określone w art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasa-
dach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr. 104,
poz. 450 ze zm. ) nie mają zastosowania, gdy rencista utracił prawo do świad-
czenia wobec ustania inwalidztwa.
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 1998 r. sprawy z wniosku
Hanny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o wyso-
kość emerytury, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 9 lipca 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 30 lipca 1996 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
W. odmówił wnioskodawczyni Hannie K. przeliczenia emerytury przez przyjęcie za
podstawę jej wymiaru wynagrodzenia z lat 1960-1962 stanowiącego podstawę wy-
miaru renty inwalidzkiej, gdyż prawo do renty inwalidzkiej ustało z końcem lutego
1993 r.
Na skutek odwołania wnioskodawczyni Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 7 marca 1997 r. zmienił zaskar-
żoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do ustalenia podstawy wymiaru
emerytury biorąc pod uwagę dochody, które osiągnęła przed przyznaniem jej prawa
do renty inwalidzkiej II grupy decyzją z dnia 21 lutego 1964 r. Sąd ustalił, że decyzją
z dnia 21 lutego 1964 r. przyznano wnioskodawczyni prawo do renty inwalidzkiej
- 2 -
według II grupy. W związku z niezgłoszeniem się na badanie lekarskie organ rentowy
z dniem 28 lutego 1973 r. wstrzymał wypłatę renty inwalidzkiej. W dniu 4 kwietnia
1995 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych przyznał prawo do emerytury i ustalił wysokość świadczenia przyjmując
za podstawę wymiaru dochody z lat 1982-1987. Sąd nie uwzględnił stanowiska zak-
ładającego, że dochody będące podstawą wymiaru renty inwalidzkiej nie mogą być
wzięte za podstawę wymiaru emerytury. W jego ocenie przepis art. 8 ust. 1 ustawy z
dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) nie
uzależnia ustalenia podstawy wymiaru emerytury dla osoby, która miała ustalone
wcześniej prawo do renty inwalidzkiej od tego, czy to prawo wygasło.
Poglądu tego nie zaakceptował Sąd Apelacyjny w Warszawie rozpoznający
sprawę na skutek apelacji organu rentowego i wyrokiem z dnia 9 lipca 1997 r. zmienił
zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił odwołanie wnioskodawczyni. W
uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że zasada zawarta w art. 8 ust. 1 ustawy o rewa-
loryzacji emerytur i rent nie znajduje zastosowania do osób, które w chwili nabycia
prawa do emerytury nie miały ustalonego prawa do renty inwalidzkiej, wobec jego
ustania na postawie art. 87 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
prawa materialnego, a mianowicie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r.,
przez błędną jego wykładnię wniosła o zmianę wyroku i oddalenie apelacji organu
rentowego z zasądzeniem kosztów postępowania kasacyjnego. Według wniosko-
dawczyni ustawodawca w powołanym przepisie nie zawarł wymagania aby ustalone
wcześniej prawo do emerytury lub renty trwało nadal, stąd odmienny pogląd Sądu
Apelacyjnego narusza prawo.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do przepisu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej dla
osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do któregoś z tych świadczeń stanowi
- 3 -
podstawa wymiaru świadczenia, do którego prawo ustalono wcześniej - w wysokości
uwzględniającej zasady waloryzacji oraz rewaloryzacji określone w tej ustawie, albo
postawa wymiaru ustalona na nowo w myśl zasad zawartych w art. 7 ustawy, a więc
w oparciu o przeciętną zwaloryzowaną kwotę wynagrodzenia lub dochodu, która
stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, we wskazanych
w przepisie okresach. Ten alternatywny sposób ustalenia podstawy wymiaru świad-
czenia może więc być stosowany w stosunku do osoby, która w chwili spełnienia wa-
runków do niego, miała ustalone wcześniej prawo do któregoś z tych świadczeń. Za-
sady te nie mogą być jednak stosowane, jeżeli osoba która obecnie nabyła prawo do
emerytury lub renty inwalidzkiej, nie ma prawa do wcześniej ustalonego świadczenia.
Przepis art. 8 ust. 1 ustawy może być stosowany, jeżeli prawo do wcześniej
ustalonego świadczenia w dalszym ciągu istnieje, nawet jeśli świadczenie to nie jest
wypłacane. Należy zauważyć, że ten sposób ustalania podstawy wymiaru świadcze-
nia dotyczy emerytury lub renty inwalidzkiej, a więc może być również stosowany
jeżeli świadczeniobiorca mający wcześniej ustalone prawo do emerytury, obecnie
uzyskał prawo do pobierania renty inwalidzkiej i dochodzi ustalenia podstawy jej
wymiaru w oparciu o podstawę wymiaru świadczenia emerytalnego, do którego
prawo ustalono wcześniej ( i w dalszym ciągu ono istnieje).
Nie jest wątpliwe, że wnioskodawczyni przyznano prawo do renty inwalidzkiej
według II grupy na podstawie decyzji z dnia 21 lutego 1964 r. Prawo do tego świad-
czenia ustało na podstawie decyzji organu rentowego z dnia 4 stycznia 1973 r.
wstrzymującej wypłatę świadczenia "od najbliższego terminu płatności", wobec dwu-
krotnego niezgłoszenia się Hanny K. na kontrolne badania lekarskie. Wobec ustania
prawa do renty inwalidzkiej i formalnego wstrzymania jej wypłaty (decyzja organu
rentowego), przyjąć należy, że powoływany przepis art. 8 ust. 1 ustawy rewaloryza-
cyjnej nie może być zastosowany, stąd podstawa wymiaru świadczenia winna być
ustalona według zasad ogólnych, zawartych w art. 7 ustawy. Ten kierunek wykładni
art. 8 ust. 1 ustawy zgodny jest ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w wy-
roku z dnia 20 marca 1996 r., II URN 7/96 (OSNAPiUS 1996 nr 19 poz. 291), w któ-
rym wskazano, że zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury w nim wskazane,
mają zastosowanie do rencisty, któremu zawieszono wypłatę świadczenia, pod wa-
runkiem jednak, że w tym okresie zawieszenia jego inwalidztwo trwało, a więc nie
- 4 -
istniała podstawa do stwierdzenia ustania prawa do świadczenia (prawo do renty
inwalidzkiej było zachowane). Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury w
oparciu o podstawę wymiaru renty inwalidzkiej, do której prawo ustalono wcześniej
(art. 8 ust. 1 ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent), mogą być stosowane jedynie
wtedy, gdy prawo do wcześniej ustalonego świadczenia zostało zachowane, także
wtedy gdy wypłata tego świadczenia została zawieszona wobec kontynuowania za-
trudnienia. Możliwość taka nie istnieje, gdy rencista utracił prawo do świadczenia
wobec ustania inwalidztwa.
W tej sytuacji stanowisko Sądu Apelacyjnego zajęte w rozpoznawanej sprawie
jest trafne, a podniesiony w kasacji zarzut błędnej wykładni art. 8 ust. 1 ustawy z dnia
17 października 1991 r. nie jest uzasadniony. Z tych względów w oparciu o art. 393
12
KPC orzeczono jak w sentencji.
========================================