Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 października 1998 r.
I PKN 374/98
Zarzut naruszenia art. 52 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo
spółdzielcze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) nie jest
uzasadniony, jeżeli w chwili odwołania ze stanowiska pracownika nie był on
już członkiem zarządu spółdzielni.
Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Walerian Sanetra (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 października 1998 r. sprawy z po-
wództwa Ryszarda M. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w B. o zapłatę, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krakowie z dnia 16 kwietnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W imieniu powoda Ryszarda M. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 16
kwietnia 1998 r. [...], którym Sąd ten oddalił jego apelację od wyroku Sądu Rejono-
wego-Sądu Pracy w Bochni z dnia 16 grudnia 1997 r. [...]. W uzasadnieniu swojego
żądania powód podał, iż odwołanie go ze stanowiska nastąpiło z naruszeniem
prawa, gdyż dokonał tego organ nieuprawniony, tj. rada nadzorcza. Strona pozwana
wniosła o oddalenie powództwa, podnosząc, iż powoda odwołał organ do tego
uprawniony, zaś odwołanie powoda ze stanowiska prezesa spowodowało automa-
tycznie odwołanie go ze stanowiska kierownika bieżącej działalności gospodarczej. Z
ustaleń Sądu Pracy - który oddalił powództwo - wynika, że powód z dniem 1 wrześ-
nia 1990 r. na podstawie uchwały rady nadzorczej strony pozwanej z dnia 12 lipca
1990 r. został powołany na stanowisko kierownika bieżącej działalności gospo-
2
darczej, zaś z dniem 1 grudnia 1990 r. na podstawie uchwały rady z dnia 27 listopa-
da 1990 r. powołano go na stanowisko prezesa zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej w
B. W dniu 12 grudnia 1994 r. rada nadzorcza Spółdzielni uchwaliła regulamin prze-
widujący w § 14, że kierownikiem bieżącej działalności gospodarczej Spółdzielni jest
prezes zarządu. Wobec tego, iż zebranie przedstawicieli członków Spółdzielni nie
udzieliło powodowi absolutorium za okres od czerwca 1996 r. do czerwca 1997 r., w
dniu 14 lipca 1997 r. podjęło uchwałę o odwołaniu go z funkcji prezesa zarządu, zaś
w dniu 16 lipca 1997 r. rada nadzorcza podjęła uchwałę o odwołaniu go ze stano-
wiska kierownika bieżącej działalności gospodarczej. O dokonanych odwołaniach
poinformowano powoda, przebywającego na zwolnieniu chorobowym (pismem z
dnia 15 października 1997 r.). Zgodnie z § 13 pkt 4 regulaminu zarządu Spółdzielni,
odwołanemu członkowi zarządu przysługuje odprawa pieniężna w wysokości i na
zasadach przewidzianych przepisami Kodeksu pracy i przepisami wykonawczymi do
tej ustawy.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji odwołanie powoda z zajmowanych
stanowisko było zgodne z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo
spółdzielcze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) i przepisami
Statutu, zaś jego odwołanie z funkcji kierownika bieżącej działalności gospodarczej
nastąpiło automatycznie z chwilą odwołania go ze stanowiska prezesa zarządu bez
konieczności podejmowania w tym względzie odrębnej uchwały.
Należnej powodowi odprawy nie można ustalić, ani w oparciu o regulamin, ani
też na podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz aktów wykonawczych wydanych na
jego podstawie. Nie potrafili się do tej kwestii ustosunkować również przedstawiciele
strony pozwanej.
Rozpoznając apelację powoda Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych miał w
szczególności na uwadze, że bezsporna jest legalność odwołania powoda z pełnie-
nia funkcji prezesa zarządu, dokonanego uchwałą zebrania przedstawicieli członków
Spółdzielni Mieszkaniowej. Nie można jednak przyjąć, iż w tej samej chwili automa-
tycznie nastąpiło odwołanie go ze stanowiska kierownika bieżącej działalności gos-
podarczej, choć § 14 ust. 1 regulaminu zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej w B.
przewiduje łączne wykonywanie tych funkcji przez jedną osobę. Istnieją bowiem dwa
niezależne od siebie stosunki prawne, a mianowicie stosunek spółdzielczy i stosunek
pracy z powołania. Wynika to z uregulowania art. 52 § 1 Prawa spółdzielczego
3
przewidującego, iż z członkami zarządu zatrudnionymi w spółdzielni, rada spółdzielni
nawiązuje stosunek pracy - w zależności od powierzonego stanowiska - na podsta-
wie umowy o pracę albo powołania. Dla skutecznego odwołania powoda ze stano-
wiska kierownika bieżącej działalności gospodarczej spółdzielni należało więc roz-
wiązać z nim stosunek pracy z powołania (stosując art. 70 KP). Powód podniósł, iż
rada nadzorcza nie była organem uprawnionym do odwołania go ze stanowiska kie-
rownika bieżącej działalności gospodarczej spółdzielni, powołując się na art. 52 § 3
Prawa spółdzielczego, przewidującego w tej mierze właściwość zarządu spółdzielni.
Zdaniem Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych art. 52 § 3 oraz odpowiada-
jący mu § 37 ust. 3 statutu Spółdzielni Mieszkaniowej w B. są jedynie przepisami do-
puszczającymi dodatkową kompetencję zarządu w zakresie działania rady nadzor-
czej. Powód został powołany przez radę nadzorczą strony pozwanej. Organem
uprawnionym do jego odwołania jest więc (na zasadzie art. 70 KP) również rada
nadzorcza. Kompetencje rady nadzorczej strony pozwanej w oparciu o art. 46 § 2
Prawa spółdzielczego zostały w § 22 pkt 11 Statutu rozciągnięte na wybór i odwoły-
wanie członków zarządu. Za dopuszczalnością odwołania powoda z zajmowanego
stanowiska przez radę przemawia też jej usytuowanie w strukturze organizacyjnej
Spółdzielni ponad zarządem (ma ona między innymi uprawnienia do rozpatrywania
skarg na działalność zarządu i odwołań od jego decyzji oraz do uchwalania regula-
minu zarządu).
Według Sądu drugiej instancji nieuzasadnione jest twierdzenie powoda, iż
łączący go ze stroną pozwaną stosunek pracy na podstawie powołania przekształcił
się z mocy prawa w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nie okreś-
lony. Zgodny z przepisami prawa jest również tryb odwołania powoda z zajmowane-
go stanowiska i przesunięcie rozpoczęcia biegu wypowiedzenia na okres po ustaniu
przyczyny nieobecności w pracy. Twierdzenie powoda, iż określenie odprawy po-
winno nastąpić w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczegól-
nych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczą-
cych zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 18 ze
zm.) jest nietrafne. Wymieniona ustawa bardzo szczegółowo określa w jakich
przypadkach może być stosowana „nie jest więc dopuszczalne jej stosowanie w sy-
tuacjach zupełnie odmiennych od jej uregulowań”.
4
W kasacji postawiony został zarzut naruszenia art. 52 § 3 Prawa spół-
dzielczego „przez przyjęcie, że uprawnionym do odwołania powoda z w/w stanowiska
jest rada nadzorcza spółdzielni natomiast gdy kompetencja ta stanowi właściwość
zarządu spółdzielni”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie. W myśl art. 52 § 3 Prawa spół-
dzielczego w razie odwołania członka zarządu zatrudnionego w spółdzielni na pods-
tawie powołania, prawo odwołania go ze stanowiska pracy przysługuje zarządowi
spółdzielni. Oznacza to, że jeżeli w wyniku (np. wcześniejszego odwołania przez
walne zgromadzenie lub radę nadzorczą) dana osoba przestała już być członkiem
zarządu, to w konsekwencji przepis art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego nie może do
niej mieć zastosowania. Kasacja zaś przyjmuje, że do powoda powinien mieć zasto-
sowanie właśnie ten przepis, w sytuacji, gdy w chwili odwoływania go ze stanowiska
kierownika bieżącej działalności gospodarczej (16.07.1997 r.) nie był on już człon-
kiem zarządu Spółdzielni, gdyż został wcześniej odwołany ze stanowiska prezesa
zarządu (14.07.1997 r.). Kasacja nie zarzuca natomiast, iż w sprawie doszło do na-
ruszenia jakiegoś innego przepisu niż art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego. Wprawdzie
wymienia się w jej uzasadnieniu także przepis art. 48 § 1 i 2 tego prawa, ale nie sta-
wia się zarzutu, iż to właśnie ten artykuł został naruszony w zaskarżonym wyroku. W
myśl art. 48 § 2 Prawa spółdzielczego podejmowanie decyzji nie zastrzeżonych w
ustawie lub w statucie innym organom należy do zarządu. Przepis art. 52 § 3 Prawa
spółdzielczego stanowi regulację szczególną względem przepisu art. 48 § 2 tego
prawa, gdyż wyraźnie przyznaje kompetencję zarządowi spółdzielni (do odwołania
członka zarządu z jego stanowiska pracy). To zaś oznacza, że przepisy te nie mogą
być naruszone równocześnie. W konsekwencji jeżeli dochodzi do naruszenia art. 52
§ 3 Prawa spółdzielczego, to wykluczone jest naruszenie art. 48 § 2 tego prawa.
Stawiając w kasacji zarzut naruszenia art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego wyklucza się
tym samym twierdzenie, że doszło do naruszenia art. 48 § 2 Prawa spółdzielczego,
którego zresztą wprost - nawet w uzasadnieniu - się nie formułuje. Ponieważ zarzut
naruszenia art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego nie jest uzasadniony, gdyż w chwili od-
woływania go ze stanowiska powód nie był już członkiem zarządu, a przepis ten do-
5
tyczy tylko przypadku, gdy dany pracownik jest członkiem zarządu, kasacja nie mog-
ła zostać uwzględniona. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem sprawę w granicach ka-
sacji (art. 393
11
KPC). Granice te wyznaczone są zaś przede wszystkim przez to, w
jaki sposób zostały w niej określone podstawy kasacyjne (przez co rozumie się
wskazanie konkretnych przepisów prawa, których naruszenie zarzuca się zaskarżo-
nemu wyrokowi) oraz przez ich uzasadnienie. Stąd też Sąd Najwyższy przy rozstrzy-
ganiu kasacji powoda nie mógł wziąć pod uwagę innego zarzutu niż zarzut narusze-
nia art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego, bo tylko on został w niej jednoznacznie sfor-
mułowany.
Skoro zaś zarzut ten jest nieusprawiedliwiony, Sąd Najwyższy na podstawie
art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================