Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 17 listopada 1998 r.
II UKN 410/98
Postanowienie sądu drugiej instancji o przekazaniu sprawy organowi
pozasądowemu w celu wydania rozstrzygnięcia w ramach przedsądowego
etapu postępowania, nie kończy postępowania w tej sprawie i nie podlega zas-
karżeniu kasacją (art. 392 § 1 KPC).
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski (spra-
wozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 1998 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z powództwa Władysława O. przeciwko Komendzie Wojewódzkiej
Państwowej Straży Pożarnej w Ł. o uznanie choroby zawodowej, na skutek kasacji
strony pozwanej od postanowienia Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi z dnia 13 maja 1998 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d r z u c i ć kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Łodzi postanowieniem z dnia 27 stycznia 1998 r.
[...], przekazał sprawę Władysława O. przeciwko Komendzie Wojewódzkiej Pańs-
twowej Straży Pożarnej w Ł. o odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej do
rozpoznania według właściwości przez Komendanta Wojewódzkiego tej Straży Po-
żarnej. W motywach swego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał się na następują-
ce ustalenia faktyczne.
Powód Władysław O. był w pozwanej Komendzie Wojewódzkiej zatrudniony w
charakterze funkcjonariusza pożarnictwa w okresie od dnia 11 maja 1974 r. do dnia
31 grudnia 1981 r. Z dniem 31 grudnia 1981 r. powód został zwolniony ze służby w
związku z nabyciem uprawnień do zaopatrzenia emerytalnego.
2
W ocenie Sądu pierwszej instancji jest bezsporne, że jako funkcjonariusz po-
żarnictwa powód podlegał przepisom dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie
funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz.U. Nr 50, poz. 321 ze zm.). Z dniem 1 stycznia 1992
r. dekret ten utracił moc na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r.
o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. Nr 88, poz. 400 ze zm.). Zgodnie z art. 59 tej
ustawy strażak, który w związku ze służbą doznał uszczerbku na zdrowiu lub poniósł
szkodę w mieniu otrzymuje odszkodowanie w trybie i na zasadach określonych dla
funkcjonariuszy Policji. Z treści § 2 pkt 15 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych z dnia 10 marca 1992 r. w sprawie przyznawania i wypłaty odszko-
dowań przysługujących w razie wypadku i chorób pozostających w związku ze służbą
w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa i Straży Granicznej (Dz.U. Nr 29, poz. 129 ze
zm.), po zmianie dokonanej od 1 listopada 1992 r. rozporządzeniem Ministra Spraw
Wewnętrznych z dnia 5 października 1992 r. (Dz.U. Nr 77, poz. 333), wynika zaś, iż
organami właściwymi w tych sprawach są komendanci wojewódzcy (stołeczny)
Państwowej Straży Pożarnej wobec funkcjonariuszy pełniących służbę na terenie ich
działania oraz wobec członków ich rodzin. Przepis § 2 rozporządzenia noweliza-
cyjnego stanowi przy tym, że sprawy wszczęte po dniu 1 lutego 1992 r., lecz nie za-
kończone przed dniem jego wejścia w życie, rozpoznawana są na podstawie uregu-
lowań rozporządzenia. Dotyczy to tym bardziej spraw wszczętych pod rządem rozpo-
rządzenia, a więc po dniu 1 listopada 1992 r. Skoro więc pozew został wniesiony w
dniu 27 października 1997 r., to sprawa podlega rozpoznaniu w trybie określonym
przepisami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 marca 1992 r.
Zażalenie wniesione przez obie strony oddalił Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 13 maja 1998 r. [...]. W
uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Wojewódzki podał, że przepis art. 59 ustawy z
dnia 24 sierpnia 1991 r. oraz § 2 pkt 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrz-
nych z dnia 10 marca 1992 r. mają - wbrew twierdzeniom strony pozwanej - zasto-
sowanie zarówno do funkcjonariuszy pełniących służbę, jak tej funkcjonariuszy eme-
rytowanych. Powód dochodzi zresztą świadczeń z tytułu choroby zawodowej, a więc
choroby spowodowanej działaniem w środowisku pracy czynników szkodliwych dla
zdrowia, co Komendanta Państwowej Straży Pożarnej w Ł., jako organ właściwy do
rozpoznania roszczenia, obliguje niejako z natury rzeczy do badania stanu faktycz-
nego z okresu, w którym powód był funkcjonariuszem pożarnictwa. Dla rozstrzygnię-
cia tego żądania nie ma żadnego znaczenia fakt, że powód pobiera aktualnie eme-
3
ryturę oraz że jest to świadczenie na ogólnych (cywilnych) zasadach, a nie świad-
czenie przewidziane dla służb mundurowych. Rozpoznanie roszczenia przez Ko-
mendanta Wojewódzkiego PSP jest koniecznym etapem postępowania przedsądo-
wego, którego negatywne zakończenie umożliwi powodowi odwołanie się do sądu
pracy i ubezpieczeń społecznych.
Kasację od powyższego postanowienia wniosła w imieniu pozwanej Komendy
Wojewódzkiej PSP jej pełnomocnik, zarzucając naruszenie prawa materialnego prze
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 59 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991
r. oraz § 2 pkt 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 marca
1992 r. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że powołany przepis ustawy i
rozporządzenia mają zastosowanie jedynie do strażaków pełniących służbę. Wobec
strażaków emerytowanych stosuje się natomiast przepisy ustawy z dnia 18 lutego
1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Państwa, Straży
Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej i ich rodzin (Dz.U. Nr
53, poz. 214 ze zm.), przy czym powód korzysta z emerytury przewidzianej w przepi-
sach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie szczególnych
zasad przechodzenia na emeryturę pracowników uspołecznionych zakładów pracy w
okresie od dnia 31 grudnia 1981 r. (Dz.U. Nr 19, poz. 95).
Strona skarżąca uważa, że organem właściwym do wydania decyzji odnośnie
do choroby zawodowej powoda jest państwowy terenowy inspektor sanitarny. W dniu
zwolnienia powoda ze służby miały bowiem w sprawach nie uregulowanych de-
kretem z dnia 27 grudnia 1974 r. zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Dekret od-
syłał więc w tym zakresie do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20
listopada 1974 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 45, poz. 271), zastąpio-
nego aktualnie przez identycznie zatytułowane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
18 listopada 1983 r. (Dz.U. Nr 65, poz. 294 ze zm.).
Skarżąca twierdzi zatem w konkluzji, że kwestionowane postanowienie jest
niewykonalne, gdyż Komendant Wojewódzki Państwowej Straży w Ł. nie może wo-
bec powoda wydać oczekiwanej decyzji. Taka decyzja musiałaby się bowiem opierać
na orzeczeniu komisji lekarskiej służby zdrowia resortu spraw wewnętrznych, a ko-
misje te, działające na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z
dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich
podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych (Dz.U. Nr 79, poz. 349 ze zm.), oceniają
jedynie psychofizyczną zdolność do pełnienia służby u kandydatów do służby w PSP,
4
jak również orzekają o stopniu uszczerbku na zdrowiu spowodowanym wypadkiem
lub chorobami pozostającymi w związku ze szczególnymi warunkami lub właś-
ciwościami służby oraz o związku schorzeń i ułomności ze służbą. Tymczasem po-
wód nie jest strażakiem ani strażackim emerytem uprawnionym do „policyjnej eme-
rytury”, którego do komisji lekarskiej MSW kierowałby resortowy organ rentowy.
Zaskarżone postanowienie w przedmiocie przekazania sprawy właściwemu
organowi kończy - zdaniem skarżącej - postępowanie sądowe w sprawie, wobec
czego zgodnie z art. 392 KPC przysługuje od niego kasacja. Stanowisko to znajduje
potwierdzenie w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1970 r., III PRN
1/70 (OSNCP 1970 z. 11, poz. 210).
W odpowiedzi na kasację powód wniósł o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest niedopuszczalna i jako taka podlega odrzuceniu. Kasacja przys-
ługuje bowiem stronie od wyroku lub postanowienia, wydanych przez Sąd drugiej
instancji i kończących postępowanie w sprawie (art. 392 § 1 KPC). Tymczasem zas-
karżone postanowienie Sądu Wojewódzkiego nie kończy postępowania w niniejszej
sprawie, której przedmiotem jest żądanie odszkodowania za uszczerbek za zdrowiu
(głuchotę), wiązany przez powoda ze szczególnymi właściwościami lub warunkami
służby pożarniczej, pełnionej przezeń w pozwane Komendzie Wojewódzkiej w okre-
sie od dnia 11 maja 1974 r. do dnia 31 grudnia 1981 r. Postępowanie w tej sprawie
ma się zatem toczyć nadal, co zresztą wynika wprost z treści uzasadnienia zaskar-
żonego orzeczenia. Sąd drugiej instancji wyraźnie napisał, że rozpoznanie roszcze-
nia przez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarowej w Ł. jest jedy-
nie „koniecznym etapem postępowania przedsądowego”, którego ewentualnie ne-
gatywne zakończenie nie pozbawia powoda odwołania się do sądu pracy i ubezpie-
czeń społecznych. Co prawda zaskarżone orzeczenie przekazuje sprawę do rozpoz-
nania innemu organowi niż sąd powszechny, lecz czyni to w odniesieniu do przed-
sądowego (wstępnego) etapu postępowania, a więc bez wyłączenia drogi sądowej.
Bezzasadne jest zatem upatrywanie w nim rozstrzygnięcia analogicznego do odrzu-
cenia pozwu i kładącego kres postępowaniu sądowemu, co w powoływanym przez
kasację wyroku z dnia 20 marca 1970 r., III PRN 1/70 (OSNCP 1970 z. 11, poz. 210)
skłoniło Sąd Najwyższy do opowiedzenia się za dopuszczalnością zaskarżenia ta-
5
kiego orzeczenia rewizją nadzwyczajną. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
niniejszą sprawę przychyla się do innego orzeczenia, wydanego jeszcze w okresie
międzywojennym i głoszącego, że postanowieniem kończącym postępowanie w
sprawie, jest jedynie postanowienie, po którego wydaniu dalsze postępowanie w
sprawie już się nie toczy (I C 574/34).
Przedmiotową skargę kasacyjną powinien jako niedopuszczalną odrzucić sąd
drugiej instancji (art. 3935
KPC), lecz skoro nie zrobił tego Sąd Wojewódzki, to na
podstawie art. 3938
§ 1 KPC obowiązany był tak orzec Sąd Najwyższy.
========================================