Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 maja 1999 r.
I PKN 88/99
Ustalenie, czy zmiana warunków pracy dokonana jednostronnie przez
pracodawcę była niekorzystna dla pracownika, wymaga uwzględnienia również
tego jak pracownik ją odczuwał.
Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 maja 1999 r. sprawy z powództwa
Józefa B. przeciwko Miejskiemu Zakładowi Komunikacyjnemu w S. o uznanie wypo-
wiedzenia zmieniającego za bezskuteczne, na skutek kasacji strony pozwanej od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach
z dnia 28 października 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Starachowicach, który rozpoznał sprawę w pierw-
szej instancji, wyrokiem z dnia 13 lipca 1998 r. - uwzględniając żądanie pozwu uznał
- że wypowiedzenie umowy o pracę w części dotyczącej warunków pracy, dokonane
przez Miejski Zakład Komunikacyjny w S. 9 kwietnia 1998 r. w stosunku do powoda
Józefa B., jest bezzasadne.
W drugiej instancji na skutek apelacji strony pozwanej, rozpoznał sprawę Sąd
Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach. Sąd ten podzielił
podstawy zaskarżonego wyroku, które przedstawiają się następująco:
Powód zatrudniony był w Miejskim Zakładzie Komunikacyjnym w S., w tym od
dnia 18 marca 1993 r. na stanowisku kierownika Wydziału T. Do 13 marca 1998 r.
był członkiem Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. W marcu 1998 r. pracodawca
zwrócił się najpierw do Komisji Zakładowej, a następnie do Zarządu Regionu [...]
NSZZ „Solidarność” o wyrażenie zgody na wypowiedzenie powodowi warunków
2
pracy i płacy. Organy związkowe zgody takiej odmówiły. Pomimo to, pracodawca pis-
mem z dnia 9 kwietnia 1998 r. wypowiedział powodowi ze skutkiem na dzień 31 lipca
1998 r. umowę o pracę w części dotyczącej zajmowanego stanowiska i zapropono-
wał nowe stanowisko – kierownika działu TM z takim samym wynagrodzeniem, jakie
otrzymywał on na stanowisku poprzednim.
Wypowiadając powodowi warunki pracy bez uzyskania zgody związku zawo-
dowego, pracodawca naruszył art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związ-
kach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). W konsekwencji powód zasadnie
żądał orzeczenia bezskuteczności tego wypowiedzenia, stosownie do art. 45 § 1 i 3
KP w związku z art. 42 KP. W dniu 31 lipca 1998 r. na skutek upływu okresu wypo-
wiedzenia umowa o pracę powoda uległa rozwiązaniu. W związku z tym Sąd Woje-
wódzki, wyrokiem z dnia 28 października 1998 r., na podstawie art. 45 ust. 1 KP
zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w tym tylko, że w miejsce orzeczenia bezs-
kuteczności wypowiedzenia, przywrócił Józefowi B. poprzednie warunki pracy na
stanowisku, które dotychczas zajmował w Miejskim Zakładzie Komunikacyjnym w S.,
a apelację pozwanego oddalił.
W kasacji pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego, to jest art. 42 § 1
w związku z art. 45 § 1 Kodeksu pracy przez ich niewłaściwe zastosowanie oraz art.
32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych przez błędną wyk-
ładnię; ponadto zarzucił naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 233 § 1
KPC oraz art. 382 KPC przez nieuwzględnienie zmian organizacyjnych w Zakładzie.
Podnosząc te zarzuty pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Wo-
jewódzkiego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, ewen-
tualnie o zmianę tegoż wyroku i oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadniając pierwszą podstawę kasacji pozwany stwierdził, że w wyniku do-
konanych przez pracodawcę od dnia 1 sierpnia 1998 r. zmian organizacyjnych zlik-
widowany został Wydział Techniczno – Naprawczy, którego kierownikiem był powód,
a w jego miejsce powstały dwie samodzielne i odrębne jednostki organizacyjne. Zda-
niem wnoszącego kasację, pracodawca został zmuszony zaskarżonym wyrokiem do
utworzenia nowego Wydziału w celu stworzenia miejsca pracy powodowi, co stanowi
niewłaściwe zastosowanie powołanych przepisów Kodeksu pracy.
3
Zarzut powyższy jest bezzasadny. Rozstrzygnięcie o przywróceniu powoda na
dotychczas zajmowane stanowisko odpowiada ustalonej i niekwestionowanej w ka-
sacji podstawie faktycznej. Wobec ustalenia, że wypowiedzenie zmieniające zostało
dokonane z naruszeniem prawa (art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych),
Sąd orzekł o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach, zgodnie
z dyspozycją w tym zakresie przepisu art. 45 § 1 w związku z art. 42 § 1 Kodeksu
pracy. Jeżeli stan faktyczny sprawy dokładnie odpowiada treści powołanych w kasa-
cji przepisów, to nie jest zasadny zarzut niewłaściwego ich zastosowania ze względu
na zmiany organizacyjne zarządzone przez pracodawcę po dokonaniu bezprawnego
wypowiedzenia. Nie jest przy tym uprawnione traktowanie [...] orzeczenia o
przywróceniu powoda do pracy na poprzednich warunkach na równi z rzekomym
przymuszeniem pracodawcy do utworzenia nowego wydziału. Bezzasadnie także
kwestionuje się w kasacji zawartą w zaskarżonym wyroku wykładnię art. 32 ust. 2
ustawy o związkach zawodowych, polegającą, według przedstawionego zarzutu, na
przyjęciu nazbyt szerokiej ochrony pracowników będących działaczami związkowymi
– tak jakby obejmowała ona wszystkie zmiany warunków pracy, pomimo zachowania
podobnej rangi stanowiska i wynagrodzenia. Podniesiony zarzut nazbyt szerokiej
ochrony pracownika jest sprzeczny z treścią przepisu, który stanowi, że:
„Pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej zmie-
nić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika...” Wynikający
z tego przepisu zakaz jednostronnego działania pracodawcy powinien być brany pod
uwagę także przy ocenie tego, czy zmiana warunków pracy byłaby zmianą „na
niekorzyść pracownika”. Z taką zasadą przepisu byłoby sprzeczne przyjmowanie, że
o tym, czy zmienione warunki pracy nie są „na niekorzyść pracownika”, decydowałby
jednostronnie pracodawca. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie nie ulegało wątp-
liwości, na co wskazał Sąd Wojewódzki w zaskarżonym wyroku, że zaproponowane
powodowi nowe stanowisko różniło się pod wieloma istotnymi względami od stano-
wiska poprzednio zajmowanego, między innymi co do zakresu odpowiedzialności i
przedmiotu pracy. W takiej zaś sytuacji, ponieważ chodzi o ochronę przed jednos-
tronną zmianą warunków pracy znaczenie ma to, jak odczuwa tę narzuconą mu
zmianę sam pracownik. W rozpatrywanym przypadku stanowisko powoda było wia-
rygodne i zasługujące na ochronę.
Zarzuty kasacji co do naruszenia przepisów postępowania dotyczyły nie-
uwzględnienia udokumentowanych zmian organizacyjnych, które pracodawca prze-
4
prowadził od 1 sierpnia 1998 r. (art. 382 KPC), oraz bezpodstawnego uznania, że
zmiany te były pozorne i miały na celu obejście przepisów o szczególnej ochronie
pracowników. Zarzuty powyższe są bezzasadne.
Po pierwsze – wbrew kasacji – z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika,
że Sąd miał na uwadze przedmiotowe zmiany organizacyjne, na które strona pozwa-
na powoływała się w apelacji. Sąd Wojewódzki uznał te okoliczności za pozbawione
znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w ramach przyjętej podstawy prawnej wyroku i
dlatego apelację pozwanego oddalił (art. 385 KPC), czego z kolei kasacja nie kwes-
tionuje. Po drugie, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie ma rzekomego, jak po-
daje kasacja, ustalenia jakiejś pozorności zmian organizacyjnych pozwanego. Taką
oceną, jak to wyżej przedstawiono, Sąd Wojewódzki się nie zajmował, uznając, że
zmiany organizacyjne po bezprawnym wypowiedzeniu warunków pracy nie mają
znaczenia dla zastosowania art. 45 § 1 w związku z art. 42 § 1 KP.
Z powyższych przyczyn kasacja strony pozwanej nie miała usprawiedliwio-
nych podstaw i podlegała oddaleniu stosownie do art. 39312
KPC.
========================================