Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 6 lipca 1999 r.
I PKN 200/99
Do zakończenia sporu ugodą sądową nie jest konieczne poprzedzenie jej
postępowaniem dowodowym.
Przewodniczący: SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Zbigniew
Myszka, Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 lipca
1999 r. sprawy z powództwa Wojciecha P. przeciwko Stanisławowi T. o zapłatę, na
skutek kasacji pozwanego od postanowienia Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 27 stycznia 1998 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Wojciech P. wniósł przeciwko Stanisławowi T., prowadzącemu Zakład
Usług Transportowych w S. pozew o ustalenie, iż strony w okresie od 10 stycznia
1998 r. do 22 kwietnia 1998 r. łączył stosunek pracy oraz o zapłatę wynagrodzenia w
wysokości 3.800 zł i diet z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju w kwocie
9.044 zł. Na rozprawie przed Sądem Rejonowym-Sądem Pracy w Trzciance w dniu
10 listopada 1998 r. strony zawarły ugodę sądową. Pozwany zobowiązał się wydać
powodowi w terminie trzech dni świadectwo pracy, z którego treści będzie wynikało,
że strony łączyła umowa o pracę zawarta na czas określony od dnia 10 stycznia
1998 r. do dnia 22 kwietnia 1998 r. Zobowiązał się też zapłacić powodowi kwotę
6.000 zł do dnia 31 grudnia 1998 r. W pozostałym zakresie powód cofnął pozew, a
pozwany wyraził na to zgodę. Przy zawieraniu ugody był obecny pełnomocnik poz-
wanego.
Postanowieniem z dnia 10 listopada 1998 r. [...] Sąd Rejonowy w Trzciance
2
umorzył postępowanie. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd stwierdził, że do-
puszczając do zawarcia ugody, badał jej zgodność z art. 469 KPC, w szczególności
miał na względzie czy nie zachodzi naruszenie słusznego interesu pracownika.
Uznał, że ochrona ta nie idzie tak daleko, by nakazywała uznać za niedopuszczalną
każdą czynność dyspozycyjną, pozbawiającą pracownika korzyści, które mógłby
uzyskać w wyroku.
Postanowienie to zaskarżył zażaleniem pozwany, który twierdził, że "był w
pewnym sensie przymuszony do zawarcia ugody na warunkach zaproponowanych
(wysokości zapłaty i terminach płatności) przez Sąd i to w sytuacji, gdy faktycznie
powód otrzymał wynagrodzenie za fracht zgodnie z umową".
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, postano-
wieniem z dnia 27 stycznia 1999 r. [...] oddalił to zażalenie. Sąd drugiej instancji
stwierdził, że stosownie do art. 223 § 1 w związku z art. 10 KPC na przewodniczą-
cym składu orzekającego ciąży obowiązek dążenia do ugodowego zakończenia pos-
tępowania. Ugoda sądowa jest czynnością procesową, która powoduje umorzenie
postępowania sądowego. Zawarte w treści ugody porozumienie co do istniejącego
między stronami stosunku prawnego ma charakter zgodnego oświadczenia woli, a
więc czynności prawnej zmierzającej do wywołania skutków w dziedzinie prawa ma-
terialnego. Strony sporu wyraziły wolę zawarcia ugody, której uzgodniona treść zos-
tała zamieszczona w protokole rozprawy i przez nie podpisana. Pozwany działał przy
tej czynności z udziałem pełnomocnika procesowego będącego adwokatem. Sąd
drugiej instancji zinterpretował treść zażalenia, jako zmierzającą do uchylenia się od
skutków oświadczenia woli. Jednakże uznał, że w zażaleniu brak jest wyraźnego i
jednoznacznego wskazania, na którą z wad oświadczenia woli pozwany się powołu-
je. Wprawdzie pozwany pisze, że "był w pewnym sensie przymuszony do zawarcia
ugody", ale nie precyzuje na czym to polegało. Gdyby przyjąć, że pozwany zarzuca
brak swobody w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli, to sytuacja taka nie występowa-
ła.
Kasację od tego postanowienia wniósł pozwany. Zarzucił naruszenie art. 233
§ 1 KPC przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na do-
konaniu tej oceny jedynie na podstawie dowodów przeprowadzonych przez Sąd
pierwszej instancji z pominięciem dowodów "na okoliczności dokonania przez poz-
wanego zarzutu potrącenia wynikającego z pisma pozwanego z dnia 11 września
1998 r.". Zarzucił nierozstrzygnięcie "faktu, że powód brał zaliczki jak i otrzymał za-
3
płatę za fracht". Podniósł, że "propozycja ugody nigdy nie wyszła ze strony pozwa-
nego, a nawet i powoda lecz tylko i wyłącznie ze strony Sądu". Pozwany twierdzi, że
"był wręcz zmuszony do zawarcia ugody przez sugestię oraz podanie dosłownie
kwoty przez sąd pierwszej instancji", wobec czego "chciał się uchylić od skutków
swego oświadczenia woli".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zakresie dotyczącym uchylenia się przez pozwanego od skutków jego
oświadczenia woli zawartego w ugodzie kasacja nie powołuje się na naruszenie żad-
nego konkretnego przepisu prawa. Kwestia ta nie podlega więc w ogóle rozpatrzeniu
i należy jedynie stwierdzić, że wywody Sądu drugiej instancji w tym zakresie są w
pełni prawidłowe. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 KPC jest w istocie niezrozumiały.
Sądy nie prowadziły postępowania dowodowego, gdyż strony zawarły ugodę. Skoro
tak, to Sądy nie mogły naruszyć przepisu dotyczącego sposobu oceny wiarygodności
i mocy dowodów. Do zakończenia sporu ugodą nie jest potrzebne poprzedzenie jej
postępowaniem dowodowym. Celem ugody jest skrócenie i zakończenie postępowa-
nia sądowego z chwilą jej zawarcia przed sądem. Nie wyłącza to obowiązku sądu
wyjaśnienia okoliczności sprawy i związanych z nimi przesłanek ugody (art. 212 i 213
KPC) w granicach niezbędnych do prawidłowej oceny dopuszczalności jej zawarcia.
Sąd przyjmuje jednak za prawdziwe oświadczenia stron o okolicznościach faktycz-
nych sprawy, w takich granicach, w jakich nie budzą one uzasadnionych wątpliwości
co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (por. teza III uchwały pełnego składu
Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1969 r.,
III PZP 43/69, OSNCP 1970 z. 3, poz. 40). W tym świetle postępowanie Sądu pierw-
szej instancji było prawidłowe, a wyjście z propozycją ugody było nie tylko uprawnie-
niem, ale wręcz obowiązkiem przewodniczącego składu orzekającego (art. 10, art.
223 § 1 i 468 § 2 pkt 2 KPC).
Wobec braku usprawiedliwionych podstaw kasacja podlegała więc oddaleniu
na podstawie art. 39312
KPC.
========================================