Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 sierpnia 1999 r.
I PKN 210/99
Mianowanemu urzędnikowi państwowemu, z którym rozwiązano stosu-
nek pracy z naruszeniem art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) i który
podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy nie przysługuje przewidziane w
art. 47 in fine KP wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy.
Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie: SN Józef Iwulski, NSA
Bogusław Gruszczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 1999 r. sprawy z po-
wództwa Lidii W. i Andrzeja S. przeciwko Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji w W.
o wynagrodzenie, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w War-
szawie z dnia 10 grudnia 1998 r. [...]
1) o d d a l i ł kasację;
2) zasądził od każdego z powodów na rzecz strony pozwanej po 750 (siedem-
set pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 7 stycznia 1998 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warsza-
wie uchylił decyzje Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 16
września 1997 r. oraz utrzymane nimi w mocy decyzje z dnia 2 stycznia 1996 r., za-
wierające wypowiedzenia stosunków pracy, nawiązanych na podstawie mianowania,
Andrzejowi S. i Lidii W. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaskarżone
decyzje naruszały art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracowni-
kach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.), gdyż nie wykazano, aby
w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji dokonano reorganizacji, jak również nie udo-
kumentowano tezy, jakoby skarżących nie można było zatrudnić na innych stanowis-
kach, odpowiadających ich kwalifikacjom.
2
Andrzej S. i Lidia W. zgłosili gotowość do pracy następnego dnia po wydaniu
wyroku. Pracodawca wypłacił im jednomiesięczne wynagrodzenie i dopuścił ich do
pracy. Zarówno Andrzej S., jak i Lidia W. wystąpili z powództwem o zasądzenie wy-
nagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy. W pierwszym wypadku był to
okres od 1 listopada 1996 r. do 31 grudnia 1997 r., w drugim – od 1 maja 1996 r. do
31 grudnia 1997 r.
Wyrokiem z dnia 8 lipca 1998 r., Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie, po połączeniu spraw do wspólnego rozpoznania, oddalił
oba powództwa. Zdaniem Sądu, art. 47 Kodeksu pracy przyznaje wprawdzie pra-
cownikowi w pewnych wypadkach wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez
pracy, ale są to wyjątki od zasady. Jednym z takich wyjątków jest przypadek, gdy
rozwiązanie umowy podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego. Sąd nie
podzielił poglądu powodów, jakoby taki właśnie przypadek zachodził w rozpatrywanej
sprawie. Podkreślił, że ustawa o pracownikach urzędów państwowych nie wprowa-
dza zakazu rozwiązywania stosunków pracy w odniesieniu do mianowanych pracow-
ników, a jedynie ogranicza katalog przyczyn prawnych, uzasadniających takie
oświadczenie pracodawcy. Pracownicy mianowani nie należą zatem do kategorii
pracowników chronionych przed rozwiązaniem stosunku pracy, w znaczeniu wynika-
jącym z Kodeksu pracy.
Argumentację Sądu pierwszej instancji podzielił Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, który wyrokiem z dnia 10 grudnia 1998 r.
oddalił apelację powodów. Dodał, że treść art. 16 ustawy o pracownikach urzędów
państwowych świadczy wprost, iż ochrona pracowników w zakresie wypowiedzenia i
rozwiązania stosunku pracy zawarta jest w odrębnych przepisach. Jako przykład
tego rodzaju przepisów Sąd wskazał art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) oraz artykuły 39, 41 i 177 § 1
KP. Sąd zauważył również, że ustawa o pracownikach urzędów państwowych nie
zawiera regulacji w zakresie odszkodowań, lecz odsyła w art. 39 do Kodeksu pracy.
Lidia W. i Andrzej S. wnieśli kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego, opierając
ją na podstawie z art. 3931
pkt 1 KPC i zarzucając naruszenie prawa materialnego,
przez błędną wykładnię art. 13 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych oraz art. 47 KP. Zdaniem skarżących, skoro art. 13 wymie-
nionej wyżej ustawy wylicza przypadki, w których możliwe jest wypowiedzenie sto-
sunku pracy z mianowanymi urzędnikami, to tym samym wprowadza ograniczenie
3
możliwości rozwiązania stosunku pracy. Z kolei do zastosowania końcowej części
art. 47 KP wystarcza istnienie jakiegokolwiek ograniczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest zasadna.
Gdyby oprzeć się wyłącznie na wykładni językowej pojęcia „ograniczenie roz-
wiązania umowy o pracę” można by dojść do wniosków zbieżnych z prezentowanymi
w kasacji. Ograniczyć znaczy bowiem „skrępować” lub „zredukować” (Stanisław Szo-
ber: „Słownik poprawnej polszczyzny, Państwowy Instytut Wydawniczy 1966 r.). W
tym znaczeniu każde uzależnienie możliwości rozwiązania stosunku pracy od speł-
nienia jakiegoś warunku odpowiada pojęciu „ograniczenie”. Nie o takie znaczenie
chodzi jednak w art. 47 KP. Gdyby przyjąć pogląd odmienny, również art. 45 KP,
uzależniający skuteczność wypowiedzenia od istnienia uzasadnionej przyczyny, na-
leżałoby uznać za przepis ograniczający rozwiązanie umowy o pracę. Tymczasem
art. 47 KP statuuje zasadę, że wynagrodzenie przysługujące pracownikowi przywró-
conemu do pracy, między innymi na skutek nieuzasadnionego wypowiedzenia
umowy o pracę, nie może obejmować należności za okres przekraczający dwa mie-
siące, a w pewnym wypadku – za jeden miesiąc. Skoro tak, to nie istnieją żadne ra-
cje natury celowościowej, aby w sposób uprzywilejowany traktować pracowników, co
do których zasadność wypowiedzenia oceniana jest według przesłanek określonych
w przepisach szczególnych. Przykładowo, art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze
zm.) wskazuje reorganizację urzędu jako jeden z wypadków zasadności wypowie-
dzenia. Na gruncie art. 45 KP reorganizacja zakładów pracy również traktowana jest
jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie stosunku pracy. Gdy jednak okaże się,
że wskazana przez pracodawcę reorganizacja faktycznie nie wystąpiła, zarówno
„zwykły” pracownik, jak i państwowy urzędnik mianowany zostają przywróceni do
pracy. Nie sposób przyjąć, że pierwszy z nich otrzyma wynagrodzenie tylko za dwa
miesiące, a drugi za cały czas pozostawania bez pracy.
Skoro wykładnia językowa kłóci się z wykładnią celowościową, rozwiązania
poszukiwać należy w wykładni systemowej. Zważyć trzeba, że wyjątki od zasady,
określone w zdaniu drugim art. 47 KP, sprecyzowane są bardzo wyraźnie. Wynagro-
dzenie za cały czas pozostawania bez pracy przysługuje w wypadku rozwiązania
4
umowy o pracę z pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia
wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do
emerytury z osiągnięciem tego wieku oraz z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu
macierzyńskiego. Oba wyjątki mają tę cechę wspólną, że chronią pracowników z
uwagi na przesłanki podmiotowe. Ponadto wystąpienie wspomnianych przesłanek
powoduje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę (art. 39 KP i art. 177 KP). Biorąc
pod uwagę, że wyjątków od zasady nie wolno interpretować rozszerzająco, dochodzi
się do wniosku, iż przy wykładni zdania trzeciego art. 47 KP należy uwzględnić kryte-
ria występujące w zdaniu drugim. Innymi słowy nie każde ograniczenie – w potocz-
nym rozumieniu tego słowa – możliwości rozwiązania umowy o pracę, powoduje zas-
tosowanie omawianego przepisu. Art. 47 zdanie trzecie KP dotyczy tylko ograniczeń
wprowadzonych przez przepisy szczególne, polegających na zakazie rozwiązywania
umów o pracę z pracownikami, z uwagi na ich cechy podmiotowe. Konkludując,
można postawić tezę, że mianowanemu urzędnikowi państwowemu, z którym roz-
wiązano stosunek pracy z naruszeniem art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) i który
podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, nie przysługuje wynagrodzenie za cały
czas pozostawania bez pracy na podstawie art. 47 zdanie trzecie KP.
Do podobnych wniosków doszedł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 marca
1986 r. (sygn. III PZP 10/86, OSNC z 1987 r. Nr 2-3, poz. 24), na gruncie art. 57 § 2
KP, w odniesieniu do nauczyciela mianowanego. Argumentacja uchwały nie w pełni
mogła być jednak przydatna w sprawie niniejszej, gdyż art. 7 KP, do którego między
innymi się odwoływała, obecnie już nie obowiązuje.
Mając na uwadze wszystkie przytoczone okoliczności Sąd Najwyższy oddalił
kasację na podstawie art. 39312
KPC, orzekając o kosztach postępowania kasacyj-
nego zgodnie z art. 98 KPC i § 15 ust. 4 pkt 3 w związku z § 14 ust. 1 pkt 2 oraz w
związku z § 7 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997
r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców praw-
nych (Dz.U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.).
========================================