Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 września 1999 r.
I PKN 229/99
Pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar rozwiązania umów o
pracę w trybie art. 52 § 3 KP, bez względu na to czy pracownicy są członkami
związku zawodowego, jeżeli zakładowa organizacja związkowa zawiadomiła go
o reprezentowaniu ich praw i interesów (art. 232
KP w związku z art. 7 ust. 2 i
art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Dz.U. Nr
55, poz. 234 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie: SN: Jerzy
Kwaśniewski, NSA Bogusław Gruszczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 września 1999 r. sprawy z powódz-
twa Ireneusza A., Krzysztofa A., Mieczysława B., Barbary B., Zbigniewa I., Andrzeja
J., Dariusza J., Małgorzaty J., Kazimierza J., Bożeny Ł., Tomasza M., Krystyny M.,
Elżbiety M., Barbary P., Anny P., Janiny S., Jolanty S., Aleksandry S., Grażyny S. i
Marcina W. przeciwko Bogusławowi J. właścicielowi Drukarni „E.E.” w Ł. o przywró-
cenie do pracy, uchylenie kar pieniężnych i sprostowanie świadectwa pracy, na sku-
tek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi z dnia 5 lutego 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 29 września 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Łodzi
zasądził od pozwanego Bogusława J. - właściciela Drukarni "E.E." w Ł. na rzecz po-
wódek Elżbiety M. i Aleksandry S. odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiąza-
nie bez wypowiedzenia z winy pracownika umowy o pracę zawartej na czas określo-
ny oraz przywrócił do pracy powodów Ireneusza A., Krzysztofa A., Mieczysława B.,
Barbarę B., Zbigniewa I., Andrzeja J., Dariusza J., Małgorzatę J., Kazimierza J., Bo-
żenę Ł., Tomasza M., Krystynę M., Barbarę P., Annę P., Janinę S., Jolantę S., Gra-
2
żynę S. i Marcina W. Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy uzasadnił naruszeniem
przez pozwanego przy rozwiązywaniu bez wypowiedzenia umów o pracę z powoda-
mi art. 52 § 3 KP. Sąd ustalił, że wszyscy powodowie byli członkami związku zawo-
dowego, o czym pozwany był powiadomiony w dniu 8 stycznia 1998 r. Pozwany roz-
wiązał stosunki pracy z powodami bez odczekania trzydniowego terminu od zawia-
domienia związku zawodowego o zamiarze rozwiązania stosunków pracy z powo-
dami, a to uchybienie było świadome i zamierzone. Nadto pozwany rozwiązał umowy
o pracę również z osobami będącymi członkami zarządu zakładowej organizacji
związkowej. W ocenie Sądu pierwszej instancji realizacja roszczeń powodów o przy-
wrócenie do pracy nie jest niemożliwa ani też niecelowa, gdyż z oświadczeń pozwa-
nego wynikało, że zakład nie będzie likwidowany.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 5 lutego 1999 r. [...] oddalił apelację pozwanego. Zdaniem Sądu drugiej instan-
cji, fakt, że po wydaniu wyroku zmieniły się okoliczności sprawy może uzasadnić co
najwyżej dokonanie powodom wypowiedzeń stosunków pracy, a nie podważa mery-
torycznej trafności rozstrzygnięcia. Sąd pierwszej instancji obszernie uzasadnił przy-
czyny, dla których pominął wnioski dowodowe pozwanego na okoliczność, czy po-
wodowie byli członkami związku zawodowego. W sytuacji, gdy pozwany został pra-
womocnym wyrokiem karnym z dnia 25 maja 1998 r. [...] Sądu Rejonowego w Łodzi
skazany za naruszenie art. 52 § 2 KP i art. 30 ust. 2 oraz 32 ust. 1 ustawy z dnia 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) dowody zgło-
szone co do "fikcyjnego charakteru" związku zawodowego i przynależności powodów
do niego, podważałyby okoliczności faktyczne, którymi jako przesłankami skazania
pozwanego, Sąd Pracy jest związany z mocy art. 11 KPC. Sąd drugiej instancji uznał
również, że twierdzenie pozwanego co do braku działalności związku zawodowego w
zakładzie jest niewiarygodne wobec tego, iż pozwany zawiadomił związek o zamia-
rze rozwiązania umów o pracę z powodami.
Wyrok ten zaskarżył kasacją pozwany. Zarzucił obrazę art. 8 KP, art. 45 § 2
KP i art. 52 § 3 KP przez niewłaściwe ich zastosowanie, a także naruszenie prawa
procesowego, tj. art. 11 KPC przez błędne jego zastosowanie oraz art. 227 i art. 228
KPC poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, co miało decydu-
jący wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu kasacji pozwany wywiódł, że Sąd Re-
jonowy nie rozważył jego argumentów, iż "znaczna część powodów" nie była człon-
kami związku zawodowego, co wynika z list członkowskich, braku jakiejkolwiek do-
3
kumentacji związkowej, nieścisłości i sprzeczności w datach i adresach występują-
cych w złożonych przez powodów deklaracjach i legitymacjach członkowskich. Sąd
nie dopuścił dowodu z opinii biegłego grafologa na ustalenie czasu, w którym spo-
rządzono te dokumenty. Sąd nie uwzględnił również zgłoszonego z ostrożności pro-
cesowej przez pozwanego wniosku o nieprzywracanie powodów do pracy i zasądze-
nie wyłącznie odszkodowania. Zdaniem pozwanego, Sądy obu instancji nie prze-
prowadziły dowodów na okoliczność najistotniejszą dla rozstrzygnięcia sprawy, a
mianowicie czy powodowie faktycznie byli członkami związku zawodowego w mo-
mencie rozwiązywania z nimi stosunków pracy. Dowody wskazują, że istnieją w tym
przedmiocie poważne wątpliwości, wymagające dokładnej analizy deklaracji i legi-
tymacji członkowskich powodów, a także dopuszczenia dowodu z opinii biegłego
grafologa na okoliczność przybliżonego choćby określenia kiedy dokumenty te pows-
tały. Stanowisko Sądu Okręgowego, że wyrok skazujący pozwanego wiąże sąd w
myśl art. 11 KPC jest błędne, skoro dotyczył on osób nie będących członkami
związku zawodowego. Pozwany ponownie przy tym podkreślił, że sytuacja finansowa
zakładu jest katastrofalna, do Sądu Rejonowego w Warszawie zgłoszony został
wniosek o jego upadłość, zakład nie prowadzi działalności produkcyjnej, a zatem
przywrócenie powodów do pracy jest sprzeczne z art. 45 § 2 KP oraz art. 8 KP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 11 KPC jest o tyle zasadny, że Sąd drugiej instancji nie
dostrzegł, iż pozwany został skazany za wykroczenie. Tymczasem art. 11 KPC doty-
czy tylko sytuacji, gdy zapadł prawomocny wyrok skazujący co do popełnienia przes-
tępstwa. Inaczej mówiąc prawomocny wyrok skazujący za popełnienie wykroczenia
nie wiąże sądu w postępowaniu cywilnym (por. wyrok z dnia 25 marca 1970 r., II PR
192/69, OSNCP 1971 z. 2, poz. 31). To naruszenie nie miało jednak wpływu na wy-
nik sprawy, zwłaszcza że wyrok skazujący mógł być uwzględniony jako istotny do-
wód. Sąd Rejonowy bowiem prawidłowo i bez naruszenia wskazanych w kasacji art.
227 i 228 KPC ustalił, a Sąd drugiej instancji ustalenie to zaakceptował, że wszyscy
powodowie byli reprezentowani przez zakładową organizację związkową, a więc za-
miar rozwiązania z nimi umów o pracę podlegał co najmniej konsultacji w trybie art.
52 § 3 KP. Wbrew twierdzeniom pozwanego, w sprawie nie było istotne czy powo-
dowie byli członkami związku zawodowego. Stąd dowody wnioskowane na tę oko-
4
liczność, jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy słusznie i zgodnie z art. 227 KPC
zostały pominięte. Według tego przepisu przedmiotem dowodu są bowiem tylko fakty
istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Ze względu na treść art. 52 § 3 KP istotne było to
czy powodowie byli reprezentowani przez zakładową organizację związkową, a nie
czy byli członkami związku zawodowego. Zgodnie z tym przepisem oraz art. 232
KP
pracodawca jest obowiązany w indywidualnych sprawach współdziałać z zakładową
organizacją związkową reprezentującą pracownika. Pomijając już to, że część powo-
dów była członkami władz zakładowej organizacji związkowej, którzy podlegali
szczególnej ochronie, należy stwierdzić, że organizacja ta zawiadomiła pracodawcę,
których pracowników reprezentuje i dotyczyło to wszystkich powodów. Zgodnie z art.
7 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz.
234 ze zm.) w sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe repre-
zentują prawa i interesy swoich członków. Na wniosek pracownika nie zrzeszonego
związek zawodowy może podjąć się jednak obrony jego praw i interesów wobec pra-
codawcy. Nadto zgodnie z art. 30 ust. 2 tej ustawy pracownik nie zrzeszony w
związku zawodowym ma prawo do obrony swoich praw na zasadach dotyczących
pracowników będących członkami związku, jeżeli wybrana przez niego zakładowa
organizacja związkowa wyrazi zgodę na obronę jego praw pracowniczych. Tym sa-
mym, jeżeli zakładowa organizacja związkowa zawiadomiła pozwanego o reprezen-
towaniu wszystkich powodów, to zobowiązany on był prawidłowo skonsultować za-
miar rozwiązania umów o pracę w trybie art. 52 § 3 KP, bez względu na to czy po-
wodowie byli członkami związku zawodowego. Zresztą pozwany zawiadomił organi-
zację związkową o zamiarze rozwiązania umów o pracę, a tylko nie odczekał okresu
wymaganego przez art. 52 § 3 KP. W tym aspekcie naruszenie przez pozwanego
tego przepisu jest oczywiste, a ocena tego dokonana przez Sądy prawidłowa. W ka-
sacji powód nie wywiódł na czym miałoby polegać naruszenie art. 228 KPC, według
którego nie wymagają dowodu fakty powszechnie znane, co dotyczy również faktów
znanych sądowi z urzędu. Zarzut ten jest więc oczywiście bezzasadny.
Zarzut naruszenia przepisów postępowania dotyczy wyłącznie ustaleń w
aspekcie członkostwa powodów w związku zawodowym. W pozostałym zakresie
ustalenia stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji wiążą
więc Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym (art. 39311
i 39315
KPC). W szcze-
gólności dotyczy to ustaleń okoliczności faktycznych, według których Sądy oceniły,
że przywrócenie powodów do pracy jest możliwe. Przy takim ustaleniu zarzut naru-
5
szenia art. 45 § 2 KP (pomijając, że przepis ten mógł być zastosowany tylko poprzez
art. 56 § 2 KP, naruszenia którego kasacja nie wskazuje) oraz art. 8 KP jest bezza-
sadny. Związane to jest także z tym, że pozwany powołuje się na nowy fakt złożenia
wniosku o upadłość, a nowe fakty i dowody nie mogą usprawiedliwiać podstaw kasa-
cyjnych (por. np. wyrok z dnia 8 stycznia 1997 r., II UKN 38/96, OSNAPiUS 1997 nr
16 poz. 298).
Z tych względów na podstawie art. 39312
KPC kasacja pozwanego podlegała
oddaleniu.
========================================