Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 września 1999 r.
II UKN 131/99
Choroba i leczenie w poradni zdrowia psychicznego nie uzasadniają
przyjęcia braku zdolności strony do czynności procesowych (art. 65 § 1 KPC).
Choroba taka bowiem nie unicestwia zdolności do czynności prawnych (art. 12
i 13 KC).
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 września 1999 r. sprawy z wniosku
Barbary T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w T.M. o
ustalenie obowiązku ubezpieczenia i zapłatę składek z odsetkami, na skutek kasacji
wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 grudnia 1999 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 27 czerwca 1997 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w T.M. objął wnioskodawczynię Barbarę T. obowiązkiem ubezpieczenia społecznego
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 1 grudnia 1990 r. do 31
stycznia 1997 r. i wymierzył składki na to ubezpieczenie za okres od 1 czerwca 1992
r. do 31 marca 1997 r. w kwocie 8.332,45 zł oraz odsetki za zwłokę [...] w kwocie
9.608,80 zł.
Rozpoznając sprawę na skutek wniesionego przez wnioskodawczynię odwo-
łania Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 29 lipca 1998 r. [...] zmienił w części zaskarżoną decyzję i ustalił, że wniosko-
dawczyni nie jest zobowiązana do zapłaty odsetek od należnych składek z tytułu
prowadzenia działalności gospodarczej i oddalił odwołanie w pozostałej części. W
uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki wskazał, iż wnioskodawczyni wyraziła zgodę
2
na zapłatę należnych składek, wobec czego przedmiotem sporu stała się tylko kwes-
tia zapłaty odsetek za zwłokę. Sąd ustalił, że wnioskodawczyni prowadziła działal-
ność gospodarczą – krawiectwo lekkie i w lipcu oraz w sierpniu 1992 r. nie zapłaciła
składek, w związku z korzystaniem z urlopu wypoczynkowego bieżącego i zaległego,
nie zgłaszając jednak zawieszenia działalności. Następnie od 8 września 1992 r. do
26 lutego 1993 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Po wznowieniu działalności w
dalszym ciągu nie opłacała składek, gdyż nie chciała aby organ rentowy zaliczył je na
poczet należności za lipiec i sierpień 1992 r., kiedy działalności nie prowadziła, ani
na poczet miesięcy, w których nie prowadziła działalności z powodu choroby. Po-
nadto Sąd Wojewódzki wskazał, że ostatecznie organ rentowy decyzją z dnia 17
grudnia 1997 r. wyłączył te okresy z okresu prowadzenia działalności gospodarczej,
a zatem podzielił stanowisko wnioskodawczyni, iż za okresy te nie powinna opłacać
składek. W tej sytuacji nie można uznać, że pozostawała ona w zwłoce z zapłatą
składek i że powinna zapłacić odsetki.
Wobec apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Łodzi zmienił zaskarżony
wyrok w części uwzględniającej odwołanie i oddalił je (wyrok z dnia 30 grudnia 1998
r. [...]). W ocenie Sądu, wnioskodawczyni wobec prowadzenia działalności gospo-
darczej, podlegała obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z tego tytułu na mocy
art. 1 ust. 1 pkt 1, art. 3 ust. 1 i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o
ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich
rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.). W tej sytuacji winna z
tego tytułu opłacić składki, a skoro nie czyniła tego w terminie wymierzenie odsetek
było uzasadnione w świetle art. 34 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i
finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz.
137 ze zm.). W tym zakresie Sąd Apelacyjny powołał się na pogląd Sądu Najwyż-
szego zawarty w wyroku z dnia 6 czerwca 1997 r., II UKN 168/97 (OSNAPiUS 1998
r. nr 8, poz. 252).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez „nie rozpoznanie wad oświadczenia woli art. 82 KC” i po-
minięcie, że jej oświadczenie złożone organowi rentowemu było dotknięte wadą,
wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponow-
nego rozpoznania.
Skarżąca podniosła nadto, że Sąd Apelacyjny naruszył także przepisy postę-
powania – art. 378 § 3 KPC „winien bowiem z urzędu rozpoznać jej zdolność sądową
3
i procesową”.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona, a podniesione w niej zarzuty i ich prawna kwali-
fikacja mają – jak się wydaje – przypadkowy charakter.
W ocenie skarżącego naruszone przez Sąd Apelacyjny przepisy postępowa-
nia to art. 397 pkt 2 w związku z art. 378 § 3 KPC. Powyższe naruszenie miało pole-
gać na obowiązku sądu „rozpoznania zdolności sądowej i procesowej” wnioskodaw-
czyni. Powołane przepisy w żaden sposób nie odpowiadają podniesionemu zarzuto-
wi i choćby tylko w związku z tym nie wymagają szczegółowych wywodów. Wydaje
się, że skarżąca sugeruje nieważność postępowania w związku z brakiem zdolności
sądowej lub procesowej (art. 379 pkt 2 KPC), którą Sąd Apelacyjny winien wziąć pod
uwagę z urzędu i uchylić wyrok Sądu Wojewódzkiego (art. 378 § 2 KPC). Sugestia ta
nie zasługuje na uwzględnienie, a ustosunkowując się do niej Sąd Najwyższy miał na
względzie przepis art. 39311
KPC nakazujący brać z urzędu pod rozwagę nieważność
postępowania.
Wnioskodawczyni – jak każda osoba fizyczna – ma zdolność do występowa-
nia w procesie jako strona, ma więc zdolność sądową w rozumieniu art. 64 § 1 KPC.
Z akt sprawy nie wynika, aby nie miała ona pełnej zdolności do czynności prawnych,
co oznacza, iż posiada zdolność procesową, a więc zdolność do czynności proceso-
wych (art. 65 § 1 KPC). Sam fakt choroby i leczenia w Poradni Zdrowia Psychiczne-
go nie uzasadnia twierdzenia, że wnioskodawczyni nie ma zdolności do czynności
procesowych, choroba taka bowiem nie unicestwia zdolności do czynności prawnych
(art. 12 i 13 KC).
Nie jest również zrozumiały zarzut „nie rozpoznania wad oświadczenia woli
art. 82 KC”. Kasacja nie precyzuje, które oświadczenie woli wnioskodawczyni dot-
knięte było wadą, a stwierdzenie, że dotyczy to „oświadczenia woli w dacie zawiera-
nia umowy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych” nie daje podstaw do jego rozpoz-
nawania.
W tych warunkach, gdy kasacja nie zawiera uzasadnionych podstaw, należało
orzec jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================