Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 marca 2000 r.
I PKN 544/99
Za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 KP) należy
uznać żądanie przywrócenia do pracy ze względu na niedopełnienie przez pra-
codawcę obowiązku konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę (art.
38 KP), jeżeli pracownik w sposób istotny naruszył obowiązki pracownicze i
zachował się wobec pracodawcy wyjątkowo nielojalnie.
Przewodniczący Prezes SN Jan Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2000 r. sprawy z powództwa
Sylwii M. przeciwko Zespołowi Szkół Samorządowych w M.G. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 21 maja 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Sylwia M. domagała się uznania wypowiedzenia umowy o pracę za
bezskuteczne, gdyż decyzja ta została jej doręczona w okresie usprawiedliwionej
nieobecności w pracy. Pozwany Zespół Szkół Samorządowych w M.G. wniósł o od-
dalenie powództwa.
Sąd Rejonowy w Rawiczu oddalił powództwo. Sąd poczynił następujące usta-
lenia faktyczne. Powódka była zatrudniona w pozwanym zakładzie od 1982 r., ostat-
nio na stanowisku sekretarza szkoły. W okresie od marca do sierpnia 1998 r. korzys-
tała ze zwolnienia lekarskiego. Podczas jej nieobecności ujawniono, że nie
przekazywała pism wpływających na adres szkoły osobom, do których były skiero-
wane. W ten sposób nie przekazała między innymi pisma, dotyczącego zajęcia przez
komornika jej wynagrodzenia za pracę, a także rachunku za dostarczone szkole
druki. Dodatkowo powódka społecznie pełniła funkcję sekretarza Kasy Zapomogowo
2
– Pożyczkowej, której rozliczaniem się zajmowała. W czasie nieobecności powódki
okazało się, że w kasie występują braki. W tej sytuacji pozwany w kwietniu 1998 r.
rozwiązał z powódką umowę o pracę w trybie art. 52 § 1 KP. Później jednak strony
uzgodniły, że powódka w okresie trzech miesięcy pokryje niedobór w szkolnej Kasie
Zapomogowo – Pożyczkowej, a po wyczerpaniu zasiłku chorobowego przejdzie na
rentę inwalidzką. Pozwany, nie chcąc szkodzić powódce na przyszłość i rozumiejąc
jej trudną sytuację rodzinną, cofnął swoją decyzję o dyscyplinarnym zwolnieniu
powódki z pracy, na co ona wyraziła zgodę. W dniu 12 sierpnia 1998 r. powódka
powróciła jednak do pracy. Pozwany wręczył jej wówczas wypowiedzenie umowy o
pracę ze skutkiem na dzień 30 listopada 1998 r. Powódka zapoznała się z treścią
tego pisma, lecz nie potwierdziła jego odbioru. Zażyczyła sobie natomiast, by pismo
to doręczono jej drogą pocztową, co pozwany uczynił. Jako przyczynę wypo-
wiedzenia wskazano: „ dotychczasowy sposób wypełniania przez powódkę obo-
wiązków pracowniczych oraz utratę zaufania pracodawcy do powódki”. O zamiarze
wypowiedzenia powódce umowy o pracę pozwany zawiadomił w dniu 5 sierpnia
1998 r. na piśmie przedstawiciela koła NSZZ „Solidarność”, działającego przy poz-
wanej, który nie nadał jednak pismu dalszego biegu.
Sąd uznał, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę było w pełni uzasad-
nione. Nie naruszało art. 41 KP, gdyż w dniu, w którym powódce doręczono wypo-
wiedzenie świadczyła pracę. Sąd stwierdził także, że konsultacja ze związkiem za-
wodowym zamiaru wypowiedzenia powódce umowy o pracę była nieprawidłowa. Sąd
uznał jednak, że uchybienie formalne zakładu pracy w zestawieniu z wagą zarzutów
kierowanych przeciwko powódce nie uzasadnia uwzględnienia żądania przywrócenia
do pracy, a nawet nie uzasadnia zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania,
ponieważ byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu, rozpatru-
jąc apelację powódki, podzielił stanowisko Sądu Rejonowego. Analizując zarzuty
apelacyjne uznał, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę zawierało wystarcza-
jące wskazanie przyczyny wypowiedzenia. Stwierdził, że sformułowanie przyczyn,
zawarte w wypowiedzeniu, nie jest dokonane ogólnikowo, a nawet gdyby tak było, to
przyjąć należało, że faktyczna przyczyna była powódce doskonale znana, ponieważ
z tych samych przyczyn wcześniej dyscyplinarnie rozwiązano z nią stosunek pracy.
Sąd Okręgowy podzielił też pogląd Sądu Rejonowego, iż pozwany uchybił obowiąz-
kowi skonsultowania zamiaru wypowiedzenia umowy ze związkami zawodowymi,
3
przekazując pismo członkowi związku, zamiast właściwemu organowi. Sąd Okręgo-
wy oddalił apelację przede wszystkim z tej przyczyny, iż uwzględnienie powództwa
na podstawie art. 45 § 1 KP, pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia
społecznego, podzielając w tym względzie stanowisko Sądu Rejonowego.
Powódka wniosła od wyroku Sądu Okręgowego kasację. Zarzuciła w niej na-
ruszenie art. 45 § 1 KP w związku z art. 38 § 1 KP przez uznanie, że wypowiedzenie
jest skuteczne mimo niedochowania obligatoryjnego trybu współdziałania kierownika
zakładu pracy z organizacją związkową oraz art. 30 § 4 KP przez przyjęcie, że przy-
czyna wypowiedzenia była konkretna, a także naruszenie art. 233 § 1 KPC, polega-
jące na oparciu zaskarżonego wyroku na błędnych ustaleniach Sądu pierwszej ins-
tancji oraz art. 328 § 2 KPC, polegające na niewskazaniu w uzasadnieniu zaskarżo-
nego wyroku przyczyn, dla których Sąd uznał podstawę wypowiedzenia za konkret-
ną. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go
wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do po-
nownego rozpoznania albo o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że wypowie-
dzenie umowy o pracę powódce jest bezskuteczne. Skarżąca wniosła także o
uwzględnienie kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zakresie zarzutów naruszenia prawa materialnego, tj. art. 45 § 1 KP w
związku z art. 38 § 1 KP oraz art. 30 § 4 KP, należy stwierdzić, że bez względu na to,
czy pracodawca dopuścił się przy wypowiedzeniu umowy o pracę uchybienia formal-
nego, nie konsultując zamiaru wypowiedzenia ze związkami zawodowymi i czy przy-
czyna wypowiedzenia została przez pracodawcę należycie wskazana, istotne w
sprawie było, czy Sąd Okręgowy zasadnie przyjął, podzielając stanowisko Sądu Re-
jonowego, iż uwzględnienie roszczeń powódki byłoby sprzeczne z zasadami współ-
życia społecznego. Wprawdzie orzekające w sprawie Sądy nie powołały się na prze-
pis art. 8 KP, to jednakże z treści uzasadnienia wyroków niewątpliwie wynika, iż ten
przepis stanowił podstawę rozstrzygnięcia. Wnosząca kasację nie zarzuciła narusze-
nia art. 8 KP, chociaż w jej uzasadnieniu w sposób ogólny zakwestionowała trafność
powołania się przez Sąd Okręgowy na zasady współżycia społecznego.
W świetle prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych pogląd Sądu Okręgowego o
sprzeczności żądań powódki z zasadami współżycia społecznego jest trafny. Nie
4
można bowiem przyjąć, że Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 KPC
przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Dokonane przez Sąd pierw-
szej instancji ustalenia faktyczne, przejęte przez Sąd Okręgowy mają pełne potwier-
dzenie w materiale sprawy. Powódka swym zachowaniem nie tylko nie wypełniała
swoich obowiązków pracowniczych i ukryła przed swymi przełożonymi pismo komor-
nika, żądające zajęcia jej wynagrodzenia, ale także w sposób rażący nadużyła zau-
fania pracodawcy, który mając podstawy do jej zwolnienia w trybie art. 52 § 1 pkt 1
KP, nie chciał szkodzić powódce i cofnął swoje oświadczenie woli w tym względzie.
Zgodził się na to, aby powódka w okresie trzech miesięcy pokryła niedobór w szkol-
nej Kasie Zapomogowo – Pożyczkowej. Fakt, że to zaakceptowała potwierdza, iż
poczuwała się do zawinienia przy powstaniu tego niedoboru. Należy zatem uznać, że
pracodawca, nie rozwiązując z powódką umowy o pracę w trybie natychmiastowym
ze względu na jej sytuację rodzinną, potraktował ją bardzo „po ludzku”, a tym samym
wykazał duże zrozumienie dla zasad współżycia społecznego. Z kolei powódka mimo
przychylnego potraktowania przez pracodawcę zachowała się wobec niego wyjątko-
wo nielojalnie. Usprawiedliwia to zastosowanie art. 8 KP, który nie pozwala na czy-
nienie ze swego prawa użytku temu, kto sam naruszył zasady współżycia społecz-
nego, a tak należało ocenić zachowanie powódki niezależnie od istotnego narusze-
nia obowiązków pracowniczych. Sąd Najwyższy uznał, że w takiej sytuacji zaskarżo-
ny wyrok nie narusza art. 8 KP.
Zarzut naruszenia art. 328 § 2 KPC jest niezasadny, gdyż Sąd Okręgowy w
uzasadnieniu swym bardzo obszernie ustosunkował się do konkretności podanej
przez pozwanego podstawy wypowiedzenia. Przede wszystkim jednak nawet naru-
szenie tego przepisu nie mogło mieć istotnego wpływu na wynik sprawy (art. 3931
pkt
2 KPC), ze względu na przyczynę oddalenia apelacji.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC orzekł jak w
sentencji.
========================================