Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 15 grudnia 2000 r., I CKN 1142/00
Przyczyny nieważności ani właściwe przyczyny restytucyjne nie mogą
uzasadniać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym
orzeczeniem, wydanym na skutek skargi o wznowienie (art. 416 k.p.c.).
Przewodniczący Prezes SN Tadeusz Ereciński (sprawozdawca)
Sędziowie SN: Helena Ciepła, Kazimierz Zawada
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2000 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy ze skargi Eleonory K. Andrzeja K., Haliny K. i Janiny K. o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu
Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 5 marca 1993 r., w sprawie z wniosku
Kazimierza K. przy udziale Andrzeja K., Haliny D., Krystyny P., Janiny K., Elżbiety
K. i Gminy L. oraz zastępowanych przez kuratora uczestników: Wojciecha K.,
Michała N., Tomasza K., Franciszka K. i Katarzyny K. o stwierdzenie nabycia
własności nieruchomości przez zasiedzenie na skutek kasacji skarżących Eleonory
K., Andrzeja K., Haliny K. i Janiny K. od postanowienia Sądu Okręgowego w
Rzeszowie z dnia 9 listopada 1999 r.,
postanowił oddalić kasację.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 9 listopada 1999 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie
odrzucił, powołując się na art. 416 k.p.c., skargę Eleonory K., Andrzeja K., Haliny K.
i Janiny K. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 5 marca 1993 r. i
postanowieniem Sądu Rejonowego w Leżajsku z dnia 18 grudnia 1982 r. w sprawie
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.
W kasacji Eleonora K., Andrzej K., Halina K. i Janina K., zarzucając
naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy – art. 416 w
związku z art. 524 § 2 i art. 510 § 2 k.p.c., wnosili o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie.
W kasacji skarżący zarzucili, że Eleonora K. nie została wezwana do udziału
w postępowaniu o wznowienie postępowania wszczętego skargą o wznowienie
postępowania z dnia 30 sierpnia 1990 r., mimo że w trakcie tego postępowania, ze
zgromadzonego materiału dowodowego, wynikało jednoznacznie, iż była osobą
zainteresowaną i powinna występować w charakterze uczestnika postępowania
wznowieniowego. Została przez to pozbawiona możliwości obrony swych praw w
tym postępowaniu i w związku z tym przepis art. 416 k.p.c. nie mógł mieć do niej
zastosowania.
W pierwszej kolejności należało rozważyć trafność tego zarzutu. Nie znajduje
on potwierdzenia w materiale dowodowym, zebranym w toku postępowania o
wznowienie postępowania. Jak wynika bowiem z akt sprawy o wznowienie
postępowania, Andrzej K., Halina K., i Janina K. udzielili pełnomocnictwa swojej
matce Eleonorze K. "do reprezentowania ich w sprawach sądowych w Sądzie
Rejonowym w Leżajsku". Z protokołów posiedzeń Sądu Rejonowego w Leżajsku z
dnia 25 listopada 1991 r., z dnia 9 grudnia 1991 r., z dnia 16 grudnia 1991 r.
wynika, że Eleonora K. faktycznie w tym postępowaniu uczestniczyła. W takiej
sytuacji uznać należy, że choć Eleonora K. formalnie nie była uczestnikiem
postępowania o wznowienie, to jednak jako pełnomocnik swoich dzieci miała
możliwość dokonywania wszelkich czynności procesowych, które dotyczyłyby także
sfery jej praw procesowych (por. uzasadnienia uchwał Sądu Najwyższego z dnia 18
grudnia 1974 r., III CZP 88/74, OSNCP 1976, nr 1, poz. 4 oraz z dnia 11 września
1991 r., III CZP 79/91, OSNC 1992, nr 5, poz. 69).
Żądanie wznowienia postępowania nieprocesowego przez zainteresowanego
może wynikać tylko z podstawy wymienionej w art. 524 § 2 w związku z art. 401 pkt
2 k.p.c., czyli pozbawienia możności działania. Skarżący Andrzej K., Halina K. i
Janina K. z pewnością możności działania pozbawieni nie byli, skoro
reprezentowała ich matka Eleonora K. oraz pełnomocnik procesowy. Eleonora K.
wiedziała natomiast o toczącym się postępowaniu, jeżeli występowała w nim jako
pełnomocnik uczestników postępowania. W takiej sytuacji brak jest podstaw do
stosowania art. 524 § 2 k.p.c. Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z
dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego samo stwierdzenie, że
zainteresowany nie był zawiadamiany o posiedzeniach jako uczestnik nie zwalnia
go z wykazania na czym polegało naruszenie jego praw.
Wskazane okoliczności dowodzą nietrafności zarzutu naruszenia przez Sąd
drugiej instancji art. 524 § 2 i art. 510 § 2 k.p.c.
Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z art. 416 k.p.c. nie jest
dopuszczalne dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie. Nie może budzić
wątpliwości, że orzeczenie takie w sprawie zostało wydane. Prawomocnym
postanowieniem z dnia 5 marca 1993 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie uchylił
postanowienie Sądu Rejonowego w Leżajsku z dnia 18 grudnia 1992 r. i oddalił
skargę o wznowienie postępowania.
Przepis art. 416 k.p.c. podyktowany jest dążnością do utrzymania mocy
obowiązującej prawomocnych wyroków i postanowień co do istoty sprawy
wydanych w postępowaniu nieprocesowym. Jest to przepis bezwzględny i ani
przyczyny nieważności, ani przyczyny restytucyjne nie mogą uzasadniać
wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem, wydanym
na skutek skargi o wznowienie. Ma on zatem zastosowanie także do sytuacji
uregulowanej w art. 524 § 2 k.p.c. i odnosi się zarówno do orzeczenia zapadłego
wskutek dopuszczenia wznowienia, jak i do orzeczenia, którym skarga o
wznowienie została prawomocnie oddalona.
Z powyższych względów, na podstawie art. 39312
k.p.c., orzeczono, jak w
sentencji.