Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 marca 2001 r.
I PKN 318/00
Możliwość dalszego zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć (art. 20 ust. 1
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, jednolity tekst: Dz.U. z
1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) należy odnosić do tych wszystkich nauczycieli,
którzy mają wymagane kwalifikacje do nauczania po dokonaniu w szkole zmian
organizacyjnych, niezależnie od tego jakich przedmiotów i w jakich klasach
(oddziałach) dotychczas nauczali.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-
Adamowicz, Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2001 r. sprawy z powództwa
Krystyny T. przeciwko Szkole Podstawowej w C. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych we Wrocławiu z dnia 3 lutego 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 10 listopada 1999
r. [...], uznał za bezskuteczne przeniesienie Krystyny T. w stan nieczynny przez dy-
rektora Szkoły Podstawowej w C.
Sąd ustalił, że powódka od 1 stycznia 1982 r. była zatrudniona w zbiorczej
Szkole Podstawowej w C., skąd od dnia 1 września 1996 r. została przeniesiona do
Szkoły Podstawowej w C. W dniu 27 maja 1999 r. otrzymała oświadczenie woli o
przeniesieniu jej z dniem 1 września 1999 r. w stan nieczynny. Krystyna T. ukończyła
Technikum Rolnicze w B. oraz Studium Pedagogiczne dla Nauczycieli Szkół Podsta-
wowych w J.G. W roku szkolnym 1998/1999 pozwana Szkoła była placówką ośmio-
letnią z oddziałem przedszkolnym. Zatrudniała sześciu nauczycieli posiadających
wymagania kwalifikacyjne do nauczania w klasach od I do III oraz w oddziale przed-
2
szkolnym. Oddział przedszkolny prowadziła powódka w wymiarze 25 godzin tygo-
dniowo. W klasach I-III zajęcia prowadziły Katarzyna P.-S., Dorota G. i Joanna C.-N.
w wymiarze po 21 godzin. Pod koniec roku szkolnego Ilona S. zgłosiła zamiar po-
wrotu z urlopu wychowawczego.
Z dniem 1 września 1999 r. Szkoła Podstawowa w C. została przekształcona
w placówkę o strukturze organizacyjnej klas I - VI. W roku szkolnym 1999/2000 zli-
kwidowano klasę siódmą. Nie dokonano żadnych zmian w strukturze organizacyjnej
klas od I - III oraz w oddziale przedszkolnym. W przydziale przedmiotów nauczania i
godzin lekcyjnych nauczanie w oddziale przedszkolnym przydzielono Ilonie S. Na
wniosek tej nauczycielki z dniem 2 września 1999 r. rozwiązany został z nią stosunek
pracy przez porozumienie stron. Na okres od 1 do 4 września zawieszono oddział
przedszkolny. Przewidziano jego przydzielenie Monice K., która miała powrócić z
urlopu wychowawczego. Nie rozpoczęła ona jednak pracy, gdyż urodziła kolejne
dziecko i do marca 2000 r. przebywała na urlopie macierzyńskim. Na ten czas za-
trudniona została Jolanta D. Do czasu powrotu ze zwolnienia lekarskiego Katarzyny
P.-S. w klasie II nauczała Anna G. zatrudniona 1 września 1999 r. na podstawie
umowy o pracę na czas określony.
W ocenie Sądu, zmiany organizacyjne nie obejmowały nauczania początko-
wego, wobec czego nie zachodziła konieczność przeniesienia powódki w stan nie-
czynny. Zmiany te nie uniemożliwiły zatrudnienia powódki w pełnym wymiarze pen-
sum dydaktycznego. Przy ocenie możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela nie
jest ważne to czy zmniejsza się ogólna liczba nauczycieli, ale to „czy wszyscy nau-
czyciele danej specjalności mogą po zmianach organizacyjnych być zatrudnieni w
pełnym wymiarze zajęć”. Powrót z urlopu wychowawczego nie może być uznany za
okoliczność przewidzianą w art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczy-
ciela. Bez znaczenia jest też okoliczność, że powódka ma najniższe kwalifikacje pe-
dagogiczne, skoro nie zachodzą ustawowe przesłanki do przeniesienia jej w stan
nieczynny.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 3 lutego 2000 r. [...] zmienił ten wyrok (zaskarżony apelacją przez Szkołę
Podstawową w C.), w ten sposób, że powództwo oddalił. Sąd uznał ustalenia stano-
wiące faktyczną podstawę rozstrzygnięcia za prawidłowe. Do niewadliwie ustalonego
stanu faktycznego Sąd pierwszej instancji właściwie zastosował art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela, jednak błędnie go interpretując. Sąd Rejonowy nieprawidłowo przyjął,
3
że zmiany organizacyjne w pozwanej szkole nie dotyczyły powódki. Zmiany organi-
zacyjne, o których stanowi art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela nie dotyczą konkretnego
nauczyciela lub etatu. Nie mogą być odnoszone także do konkretnego oddziału, a w
konsekwencji do nauczycieli uczących w tym oddziale. Zlikwidowanie klasy VII spo-
wodowało konieczność zmniejszenia liczby etatów i w efekcie zmniejszenia kadry
nauczycielskiej w skali całej szkoły. Należało zatem dokonać wyboru nauczyciela do
przeniesienia w stan nieczynny. Szkoła zatrudniała sześciu nauczycieli posiadają-
cych uprawnienia do nauczania w oddziale zerowym lub w klasach I - III. Strona po-
zwana miała prawo wyboru do przeniesienia w stan nieczynny powódki. Prawidło-
wość tego wyboru podlega kontroli sądu tylko pod względem niedyskryminacji nau-
czyciela. Spośród sześciu nauczycieli powódka miała najniższe kwalifikacje zawodo-
we. Od 17 lat nie podejmowała żadnych działań w kierunku uzupełnienia wykształce-
nia. Pozostałe nauczycielki mają wykształcenie wyższe w zakresie nauczania po-
czątkowego i wychowania przedszkolnego (Ilona S. ukończyła Studium Nauczyciel-
skie w tym zakresie). Dla oceny zasadności przeniesienia nauczyciela w stan nie-
czynny bez znaczenia jest podnoszona przez powódkę okoliczność, że poszczególni
nauczyciele mają godziny ponadwymiarowe.
Krystyna T. zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela
„polegającą na przyjęciu, iż zmiany organizacyjne określone w tym przepisie nie od-
noszą się do sytuacji konkretnego nauczyciela, skoro przymiotnik ‘uniemożliwiający’
wymaga aby zachodził związek przyczynowy pomiędzy tymi zmianami a możliwością
dalszego zatrudniania nauczyciela”, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i odda-
lenie apelacji lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi drugiej instancji.
Pełnomocnik skarżącej wywodziła, że pomiędzy zmianami organizacyjnymi a
sytuacją konkretnego nauczyciela musi zachodzić związek przyczynowy, na co
wskazuje sformułowanie użyte przez ustawodawcę we wskazanym przepisie. Nie ma
podstaw do twierdzenia przeciwnego. Likwidacja klas VII i VIII oraz utworzenie gim-
nazjum nie dotyczyły nauczania w klasie „0”. Na miejsce powódki nie zatrudniono
żadnej z nauczycielek uczących dotychczas w szkole, lecz osobę z zewnątrz, która
ze szkołą nigdy nie pozostawała w stosunku zatrudnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), przeniesienie nauczyciela w
stan nieczynny uzasadniają zmiany organizacyjne polegające na zmniejszeniu liczby
oddziałów, jeżeli w związku z tym nie jest możliwe dalsze zatrudnienie nauczyciela w
pełnym wymiarze zajęć. Przepis ten używa liczby pojedynczej, co mogłoby sugero-
wać związek zmiany organizacyjnej z konkretnym etatem (nauczycielem). Tak jednak
nie jest. Po pierwsze, liczba pojedyncza używana jest także wówczas, gdy przepis
dotyczy ogółu nauczycieli jako grupy zawodowej (np. art. art. 6, 10, 18, 23, 26, jak
również sam tytuł ustawy). Po drugie, możliwość dalszego zatrudnienia w pełnym
wymiarze zajęć należy odnosić do tych wszystkich nauczycieli, którzy mają kwalifika-
cje do nauczania po dokonaniu zmian organizacyjnych, niezależnie od tego jakich
przedmiotów i w jakich klasach nauczali dotychczas. W rozpoznawanej sprawie bez-
sporny jest fakt formalnej likwidacji klas VII i VIII oraz likwidacji faktycznej klasy VII.
Podniesione w uzasadnieniu kasacji okoliczności związane z organizacją nau-
czania w oddziale przedszkolnym pozwanej Szkoły w roku szkolnym 1999/2000, wy-
nikłe z rozwiązania stosunku pracy z Iloną S. i urodzenia dziecka przez Monikę K., a
także zatrudnienie na ten czas nie będącej uprzednio nauczycielem w szkole Anny
G., dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy nie miały znaczenia, albowiem nie sta-
nowią przesłanek zastosowania art. 20 ust. 1 Karty i nie mieszczą się w zarzucie
uchybienia temu przepisowi. Mogłyby one mieć znaczenie prawne tylko w kontekście
niezastosowania wobec skarżącej instytucji przywrócenia do pracy przewidzianej w
art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela. Przepis ten nie stanowił jednak prawnej podstawy
rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku, a powołane w kasacji okoliczno-
ści jego podstawy faktycznej.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================