Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CK 111/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 sierpnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa A. Spółki z o.o.
przeciwko Tamarze S. i Wojciechowi S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 10 sierpnia 2005 r.,
kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 października 2004 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 października 2004 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w ten sposób, że uchylił nakaz zapłaty wydany przez ten Sąd w dniu
16 grudnia 2003 r. i oddalił powództwo.
Treść weksla sporządzonego na urzędowym blankiecie, który stanowił
podstawę wydanego nakazu zapłaty zawiera - w zakresie dotyczącym daty jego
wystawienia - po wydrukowanym wyrazie „dnia" odręcznie napisaną datę
„10 kwietnia 2003" oraz tekst drukowany „19...r.". W ocenie Sądu Apelacyjnego
weksel jest nieważny, skoro „został wystawiony w dniu 10 kwietnia 200319 r.",
a zatem w dacie późniejszej, niż data jego wykupienia, jaką jest 13 czerwca
2003 r.
Kasacja strony powodowej oparta została na podstawie naruszenia prawa
materialnego - art. 101 pkt 2 i 6 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo
wekslowe, Dz.U. Nr 37 poz. 282 („pr. weksl.") przez błędną wykładnię tekstu
weksla, prowadzącą do ustalenia, że weksel został wystawiony w odległym
w przyszłości 200319 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota zagadnienia występującego w sprawie sprowadza się do
rozstrzygnięcia kwestii, czy wykładnia oświadczenia woli zawartego w treści weksla
jest prawnie dopuszczalna. Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem pisemnym
a przesłanką jego powstania jest sformalizowane oświadczenie woli. Ze względu na
formalny charakter zobowiązania wekslowego jego treść musi być wyczerpująco
wyrażona w dokumencie, jakim jest weksel. Formalny charakter zobowiązania
wekslowego wprawdzie nie pozwala na badanie na podstawie art. 65 § 2 k.c.
rzeczywistej woli stron kreujących zobowiązanie wekslowe, jednak nie wyłącza
wykładni tekstu weksla. Dla ustalenia treści zobowiązania wekslowego miarodajna
jest zatem nie tyle wola strony, lecz tekst weksla. Stanowisko takie wyrażone
zostało już w orzecznictwie przedwojennym na tle przepisów rozporządzenia
Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 listopada 1924 r. o prawie wekslowym
3
(Dz.U. R.P. Nr 100, poz. 926) i zachowało walor dokonanej w nim wykładni,
zważywszy na brak istotnych różnic między przepisami prawa wekslowego
z 1924 r. z przepisami aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. -
Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282). Dopuszczalność wykładni niejasnych
sformułowań dokumentu wekslowego Sąd Najwyższy przyjmował między innymi
w orzeczeniach z dnia 14 czerwca 1927 r. III Rw. 2324/26, PPA 1927, poz. 316;
z dnia 15 września 1932 r. III 1 Rw. 1278/32, Zb. Urz. 1932, poz. 152; z dnia
10 listopada 1932 r. C. 124/32, PPH 1933. poz. 1112; z dnia 3 listopada 1933 r. -
19 stycznia 1934 r. C III 45/33, Zb. Urz. 1934. poz. 359; z dnia 13 stycznia 1933 r.
III. 2. C. 231/32, Zb. Urz. 1933, poz. 25; z dnia 28 czerwca 1935 r. C. III. 231/34,
PPH 1936, poz. 1465; z dnia 28 czerwca 1935 r. C. II 559/35, PPH 1935,
poz. 1443). Kontynuacją tego jednolitego stanowiska prezentowanego także
w doktrynie była uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1993 r. III CZP
7/93, OSNCP 1993, nr 11, poz. 199, stwierdzająca, że wykładnia tekstu weksla nie
jest wyłączona, w szczególności co do oczywistych błędów w pisowni, łączeniu lub
odmianie poszczególnych wyrazów zawartych w treści weksla, a także uchwała
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP
66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168, według której treść zobowiązania wekslowego
ustala się na podstawie tekstu weksla. Nie może budzić wątpliwości, że wykładnia
tekstu weksla może prowadzić do uściślenia znaczenia poszczególnych zwrotów,
usunięcia oczywistych omyłek i błędów gramatycznych lub innych błędów
językowych dotyczących prawideł pisowni poszczególnych znaków graficznych,
odmiany wyrazów, ich tworzenia i łączenia, itp. Kierując się tą regułą Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r., CKN 431/97, OSNC 1998, nr 7 - 8,
poz. 130, przyjął - uwzględniwszy cały tekst weksla, w którym nie wymieniono
osoby trasata - że wydrukowane słowo „zapłać..." miało brzmieć „zapłacimy",
w konsekwencji uznał, że weksel ma charakter weksla własnego, zawierającego
bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Do
tych trafnych uwag dodać należy - pamiętając o przyczynach uznania przez Sąd
Apelacyjny weksla za nieważny - że o wykładni treści weksla decyduje także
logiczne pojmowanie całości jego tekstu i wizerunku. W przypadku weksla, którego
treść interpretowana jest w pierwszych latach XXI wieku, naniesioną na nim
4
pismem ręcznym liczbę „2003" nie należy - ustalając rok wystawienia weksla -
wiązać z wydrukowaną na formularzu weksla liczbą „19", oznaczającą pierwsze
dwie cyfry roku przypadającego w wieku XX. Interpretacja treści weksla nie
uwzględniająca tej oczywistości doprowadza do nielogicznego i absurdalnego
wniosku, że „weksel został wystawiony w dniu 10 kwietnia 200319 r.", a zatem
prawie dwieście tysięcy lat później, niż data jego wykupienia oraz data, w której sąd
dokonał wykładni treści weksla. Logika oraz sens tekstu weksla uzasadniają tezę,
że wydrukowaną na urzędowych blankietach wekslowych liczbę „19", oznaczającą
pierwsze dwie cyfry roku przypadającego w wieku XX, należy potraktować -
dokonując wykładni treści weksla w zakresie daty jego wystawienia, pochodzącej
z XXI wieku i wpisanej pismem ręcznym -jako nie istniejący element tekstu weksla.
Z przytoczonych względów oraz wobec tego, że Sąd Apelacyjny, uznając
weksel za nieważny, nie rozpoznał zarzutów apelacyjnych, należało orzec, jak
w sentencji (art. 39313
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych, Dz.U. z 2005 r., nr 13, poz. 98).
jz

I CK 111/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia