Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 26 września 2005 r.
II UZ 53/05
Sąd drugiej instancji nie ma obowiązku informowania pełnomocnika
ustanowionego z urzędu o dacie upływu terminu do wniesienia kasacji, a więc
brak takiej informacji nie może stanowić podstawy przywrócenia uchybionego
terminu (art. 168 § 1 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Beata Gudowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 wrześ-
nia 2005 r. sprawy z wniosku Krystyny B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w W. o emeryturę, na skutek zażalenia wnioskodawczyni na
postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 marca 2005 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu posta-
nowieniem z dnia 31 marca 2005 r. [...] oddalił wniosek o przywrócenie terminu do
wniesienia kasacji i odrzucił kasację Krystyny B. od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 2 grudnia 2004 r. [...].
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia uznał, że „do znacznego prze-
kroczenia terminu wniesienia kasacji doszło wskutek opieszałego działania pełno-
mocnika” powódki ustanowionego dla niej z urzędu. Pełnomocnik został wyznaczony
przez Okręgową Radę Adwokacką w dniu 24 stycznia 2005 r., a termin do wniesienia
kasacji upływał 28 stycznia 2005 r., o czym pełnomocnik wiedział, a mimo tego kasa-
cję sporządził dopiero 23 lutego 2005 r. przez co - w ocenie Sądu Apelacyjnego -
działał „tak, jakby dopiero od daty ustanowienia go pełnomocnikiem rozpoczął swój
bieg miesięczny termin do wniesienia kasacji”. Sąd podkreślił, że powołane we wnio-
sku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji orzeczenie Sądu Najwyższego z
2
22 czerwca 2000 r., I CZ 62/00 (OSNC 2001 nr 1, poz. 7), nie ma w sprawie zastoso-
wania ponieważ „w niniejszej sprawie nie można przyjąć, iż wniosek o przywrócenie
terminu do wniesienia kasacji jest spóźniony”. Natomiast postanowienie to dotyczyło
sytuacji, gdy „uznanie dokonania czynności za spóźnioną doprowadziło do odrzuce-
nia wniosku” o przywrócenie tygodniowego terminu z art. 169 § 1 k.p.c. do złożenia
wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
Podnoszone przez pełnomocnika argumenty, że do uchybienia terminu do
wniesienia kasacji doszło z powodu trudności wnioskodawczyni z poruszaniem się,
Sąd uznał za nieprzekonujące skoro „wnioskodawczyni bez przeszkód stawiała się w
Sądzie, a rozpoznane zmiany zwyrodnieniowe nie powodują niemożliwości porusza-
nia się”. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, „tak znaczne przekroczenie terminu spowo-
dowane zostało przez działania pełnomocnika” i w takiej sytuacji wystąpił brak moż-
liwości przywrócenia terminu do wniesienia kasacji, co powoduje odrzucenie kasacji.
W zażaleniu ubezpieczona wniosła o „rozpoznanie postanowienia” w sprawie
oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji i zarzuciła Sądowi
Apelacyjnemu naruszenie art. 168 § 1 k.p.c. „przez przyjęcie, iż niewniesienie kasacji
w terminie było zawinione przez pełnomocnika strony”. Skarżąca zarzuciła też naru-
szenie art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. “poprzez sprzeczność treści po-
stanowienia o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji z
jego uzasadnieniem”.
Rozpoznając zażalenie Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Wobec zmiany z dniem 6 lutego 2005 r. przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego dotyczących kasacji, należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 22
grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), w niniejszej
sprawie do zażalenia mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego
w brzmieniu obowiązującym od wejścia w życie tej ustawy, natomiast co do kasacji -
w brzmieniu sprzed tej daty.
Wniesione w sprawie zażalenie jest bezzasadne. Ze względu na podniesiony
w nim zarzut kontrola Sądu Najwyższego ograniczona jest do oceny zasadności po-
stanowienia Sądu drugiej instancji odmawiającego przywrócenia uchybionego ter-
minu do wniesienia kasacji, które wprawdzie nie podlega zaskarżeniu, jednakże ma
3
decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia zaskarżalnego postanowienia o odrzuce-
niu kasacji.
Wprawdzie ma rację skarżąca, że wyznaczenie pełnomocnika z urzędu nastą-
piło po upływie terminu z art. 3934
k.p.c., jednakże nie oznacza to, że termin do
wniesienia kasacji rozpoczął swój bieg od dnia, w którym pełnomocnik dowiedziała
się o ustanowieniu jej pełnomocnikiem w sprawie. Sąd Najwyższy od początku orze-
kania kasacyjnego wyjaśnia, że dla biegu terminu do złożenia kasacji nie ma zna-
czenia złożenie przez stronę (obojętnie - przed, czy po upływie terminu), wniosku o
ustanowienie adwokata z urzędu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 18 kwiet-
nia 1997 r., I PKN 120/97, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 88). Trafnie natomiast zwrócił
uwagę Sąd Apelacyjny, że w rozpoznawanej sprawie pełnomocnik „działał tak, jakby
dopiero od daty ustanowienia go pełnomocnikiem rozpoczął swój bieg miesięczny
termin do wniesienia kasacji”. Pozbawiona znaczenia prawnego jest okoliczność,
że pełnomocnik - wbrew ustaleniu Sądu - nie został przez tenże Sąd poinformowany
o upływie terminu do wniesienia kasacji, bowiem „otrzymał jedynie do wiadomości
zawiadomienie o wyznaczeniu go pełnomocnikiem”. Sąd Najwyższy zwraca uwagę,
że nie jest powinnością Sądu drugiej instancji informowanie pełnomocników, także
tych ustanawianych z urzędu, o dacie upływu terminu do wniesienia kasacji; jej
ustalenie należy do wyznaczonego pełnomocnika i jest pierwszą czynnością, jaką w
interesie strony winien podjąć.
Chybione jest powołanie się w zażaleniu na tezę postanowienia Sądu Najwyż-
szego z 27 czerwca 2000 r., I CZ 62/00 (OSNC 2001 nr 1, poz. 7), ponieważ nie zo-
stało ono wydane w sprawie „typowej”, jak to określiła żaląca się, lecz w zupełnie
odmiennym stanie faktycznym: dotyczyło piątego, z kolejno wyznaczanych pełno-
mocników, a w jego uzasadnieniu Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał też na po-
winność pełnomocnika podjęcia, „bez nieuzasadnionej zwłoki” czynności zmierzają-
cych do wniesienia kasacji. Żaląca się - wbrew powinności wynikającej z art. 169 § 2
k.p.c. - twierdzenia wniosku o przywrócenie uchybionego terminu, że 17 lutego 2005
r., a więc w trzy tygodnie po wyznaczeniu jej pełnomocnikiem, miała „rzeczywistą
możliwość wniesienia kasacji”, w żaden sposób nie uprawdopodobniła. Takie arbitral-
ne twierdzenie nie jest wystarczające dla oceny, że przez okres tych trzech tygodni
nie miała możliwości zapoznania się z aktami sprawy, porozumienia się z wniosko-
dawczynią i wniesienia kasacji. Trafne jest stanowisko Sądu Apelacyjnego, że nie są
przekonujące jej argumenty o trudnościach wnioskodawczyni z poruszaniem się,
4
skoro wnioskodawczyni bez przeszkód stawiała się w Sądzie, a rozpoznane u niej
schorzenia nie powodują niemożliwości poruszania się. Żaląca się w żaden sposób
nie uprawdopodobniła, że przyczyną opóźnienia w niezwłocznym podjęciu przez nią
czynności poprzedzających sporządzenie kasacji było zachowanie się wnioskodaw-
czyni utrudniające pełnomocnikowi porozumienie z nią. Podkreślić należy, na co za-
sadnie zwrócił uwagę Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że nie jest
powinnością Sądu oceniającego przyczyny uchybienia terminowi do wniesienia ka-
sacji, jego przywrócenie w każdej sprawie, w jakiej pełnomocnik został ustanowiony
po upływie tego terminu. Skład orzekający zwraca uwagę, że - wbrew przekonaniu
skarżącej - z poglądu wyrażonego w uzasadnieniu powołanego wyżej postanowienia
z 27 czerwca 2000 r., I CZ 62/00, że „za dzień, w którym ustała przyczyna uchybienia
terminu do wniesienia kasacji w rozumieniu art. 169 § 1 in fine k.p.c. należy uznać
nie dzień zawiadomienia adwokata o ustanowieniu go pełnomocnikiem, ale dzień, w
którym miał on rzeczywistą możliwość wniesienia kasacji, nie późniejszy jednak od
dnia zawiadomienia go o ustanowieniu go pełnomocnikiem więcej niż o jeden mie-
siąc”, nie wynika, że w każdej sprawie, w której został wyznaczony pełnomocnik z
urzędu, miesięczny termin z art. 3934
k.p.c. do wniesienia kasacji rozpoczyna swój
bieg z dniem zawiadomienia pełnomocnika o jego wyznaczeniu. Sposób, w jaki Sąd
Najwyższy określił upływ tego terminu nie oznacza, że w konkretnych okoliczno-
ściach sprawy termin ten nie jest krótszy. Ocena, kiedy nastąpiła „rzeczywista możli-
wość wniesienia kasacji” wymaga zachowania pewnej dozy obiektywizmu i uwzględ-
nienia wszystkich okoliczności mających wpływ na uchybienie terminowi, a więc nie
tylko daty wyznaczenia pełnomocnika, ale także jego działania po powzięciu wiado-
mości o jego ustanowieniu, przy uwzględnieniu charakteru sprawy i stopnia jej zawi-
łości. Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że sprawa (o wcześniejszą emeryturę), w której
kasacja została wniesiona z uchybieniem terminu nie była skomplikowana pod
względem faktycznym, zebrany w niej materiał dowodowy nie był obszerny, a pod
względem prawnym nie była też zawiła, dlatego też zasadnie Sąd Apelacyjny oddalił
wniosek o przywrócenie uchybionego terminu.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie powołanego prze-
pisu uznał zaskarżone postanowienie za trafne i stosownie do art. 3941
w aktualnym
brzmieniu w związku z art. 397 § 1 i 39814
k.p.c., orzekł jak w sentencji.
========================================