Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 marca 2006 r.
I UK 198/05
Prawo do renty socjalnej nabyte przed dniem 1 października 2003 r. z ty-
tułu niepełnosprawności przysługuje po tym dniu tylko przez okres, na który
zostało wydane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (art. 26 i 27 ustawy z
dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.).
Przewodniczący SSN Beata Gudowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 marca
2006 r. sprawy z odwołania Marzeny B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w B. o rentę socjalną, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonej od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 marca 2005 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B. na wniosek z dnia 26 sierpnia 2003 r.
przedłużył Marzenie B. prawo do pobierania renty socjalnej od dnia 1 października
do dnia 31 grudnia 2004 r. W dniu 17 października 2003 r. zawiadomił ją, że upraw-
nienie do renty socjalnej ustaje od dnia 1 stycznia 2004 r. i jej wypłata zostanie
wstrzymana. Decyzją z dna 15 stycznia 2004 r. odmówił prawa do renty socjalnej po
tym dniu, powołując się na orzeczenie lekarza orzecznika stwierdzające częściową
niezdolność do pracy.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 11 października 2004 r. uwzględnił odwołanie, uzależniając kontynuację
wypłacania renty przyznanej przed dniem 1 października 2003 r. na podstawie prze-
pisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o
rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.) od ustalenia stopnia niepełno-
sprawności. W konsekwencji, opierając się na opinii biegłych, którzy uznali wniosko-
2
dawczynię za niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, częściowo niezdolną do
pracy oraz zdolną do samodzielnej egzystencji, zmienił decyzję z dnia 15 stycznia
2004 r. i przyznał jej prawo do renty socjalnej na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31
grudnia 2004 r.
Apelacja organu ubezpieczeń społecznych, w której zarzucono naruszenie art.
4 ust. 1 i art. 15 ustawy o rencie socjalnej, została uwzględniona przez Sąd Apelacyj-
ny w Białymstoku, który wyrokiem z dnia 22 marca 2005 r. zmienił wyrok Sądu pierw-
szej instancji i oddalił odwołanie. Sąd drugiej instancji wykluczył zastosowanie w
sprawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 października 2003 r. i stwierdził
brak prawa do renty socjalnej wstrzymanej z dniem 1 stycznia 2004 r. na podstawie
art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.
W skardze kasacyjnej opartej na podstawie naruszenia art. 4 ust. 1 oraz art.
26 i 27 ustawy o rencie socjalnej Marzena B. wniosła o zmianę wyroku Sądu Apela-
cyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Stwierdzenie całkowitej
niezdolności do pracy uznała za zbędne w sytuacji, w której jej prawo do renty so-
cjalnej podlegało przepisom obowiązującym przed dniem 1 października 2003 r. Jako
niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym wnosiła o jego bezterminowe przedłuże-
nie, tymczasem ZUS wydał decyzję w istocie pozbawiającą ją prawa do pobierania
tego świadczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, która jako podstawa
prawna uprawnienia do renty socjalnej zastąpiła przepisy ustawy z dnia 29 listopada
1990 r. o pomocy społecznej (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.),
zmieniła charakter tego świadczenia ze świadczenia z pomocy społecznej na finan-
sowane z budżetu państwa świadczenie rentowe dla osób niepełnosprawnych od
dzieciństwa. Jednocześnie zmieniły się warunki uzyskania tego świadczenia. Rentę
socjalną przyznaje się i wypłaca osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z
powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed 18. rokiem życia
lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia,
a także w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (art. 4 ust. 1
ustawy). W związku z tym z dniem 1 października 2003 r. uchylony został art. 27a
ustawy o pomocy społecznej, stanowiący - w powiązaniu z art. 2a ust. 1 pkt 4 tej
3
ustawy - o prawie do renty socjalnej zarówno osób całkowicie niezdolnych do pracy
w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych, jak też osób, u których stwierdzono znaczny lub umiarkowany stopień niepeł-
nosprawności w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób
niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej, osobom
uprawnionym do tego świadczenia na podstawie dawnych przepisów, renta socjalna
przysługuje w wysokości i na zasadach określonych w nowej ustawie. Prawo do
renty socjalnej nabyte na dotychczasowych warunkach zostaje zachowane tylko o
tyle, o ile zezwalają na to przepisy międzyczasowe - art. 26 ust. 2 oraz art. 27 ustawy
o rencie socjalnej. Z mocy art. 27 ust. 1 tej ustawy przepisy dotychczasowe stosuje
się tylko do spraw wszczętych przed dniem 1 października 2003 r. (wejścia w życie
ustawy), z tym że w razie ustalenia po tym dniu prawa do renty socjalnej na podsta-
wie dotychczasowych przepisów, renta jest wypłacana do dnia 1 września 2003 r., a
od dnia 1 października 2003 r. ustalana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
tylko wówczas, gdy wnioskodawca spełnia nowe warunki do przyznania renty (art. 27
ust. 2 ustawy). Podstawą tego ustalenia są orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
wydane przed dniem 1 października 2003 r., które stanowią podstawę do przyznania
renty socjalnej na postawie ustawy o rencie socjalnej, jednakże tylko na okres, na
który zostały wydane (art. 26 ust. 2 ustawy).
Przepisy te zostały w sprawie zastosowane ściśle. Podstawę pozytywnego
rozpatrzenia złożonego przed dniem 1 października 2003 r. wniosku o przedłużenie
wypłaty renty socjalnej stanowił wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku [...], stwier-
dzający niepełnosprawność Marzeny B. do dnia 31 grudnia 2003 r. i na jego podsta-
wie Zakład Ubezpieczeń Społecznych przedłużył wypłatę renty socjalnej do tego ter-
minu. Po dniu 1 stycznia 2004 r. wnioskodawczyni nie spełniła warunku całkowitej
niezdolności do pracy, więc nie mogła nabyć prawa do renty na podstawie ustawy
obowiązującej od dnia 1 października 2003 r. Prawo do renty socjalnej nabyte przed
dniem 1 października 2003 r. z tytułu niepełnosprawności przysługuje po tym dniu
tylko przez okres, na który orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane.
Trafnie wprawdzie w skardze kasacyjnej podniesiony został zarzut niezasto-
sowania przez Sąd drugiej instancji art. 26 i 27 ustawy o rencie socjalnej, które decy-
dują o kontynuacji prawa do renty nabytego przed dniem 1 października 2003 r., to
jednak, mimo że Sąd nie powołał się na te przepisy, ograniczając podstawę prawną
sporu do art. 4 ust 1 tej ustawy, jego orzeczenie ostatecznie odpowiada prawu.
4
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c.).
========================================