Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 328/06
POSTANOWIENIE
Dnia 17 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Banku […] w P.
przy uczestnictwie Zakładów Mięsnych P. Spółki Akcyjnej
w upadłości z siedzibą w P.
o wpis hipoteki kaucyjnej w Kw 120171 ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 stycznia 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 16 grudnia 2005 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w P. postanowieniem z dnia 11 lipca 2005 r. oddalił wniosek
Banku […] o dokonanie wpisu hipoteki kaucyjnej. Sąd ten wskazał, że
wnioskodawca został poinformowany, że istnieją przeszkody do dokonania wpisu w
rozumieniu art. 6269
k.p.c. i w celu ich usunięcia należy przedłożyć wyciąg z listy
wierzytelności z postępowania układowego dotyczącego uczestnika postępowania
Zakładów Mięsnych P. S.A. Ponieważ wnioskodawca nie zastosował się do tego
wezwania i przeszkoda do dokonania wpisu nie została usunięta, wniosek należało
oddalić.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 16 grudnia 2005 r. oddalił apelację
wnioskodawcy. Sąd drugiej instancji przyjął, że wierzytelność, której dotyczył
wniosek została objęta postępowaniem układowym, gdyż wnioskodawca nie
wykazał jej wyłączenia w tym postępowaniu. Art. 29 prawa układowego, które miało
zastosowanie w sprawie, wykluczał w tej sytuacji możliwość uzyskania hipoteki dla
wierzytelności wnioskodawcy. Sąd Okręgowy stwierdził również, że zawarte w
apelacji wnioskodawcy twierdzenie, że wierzytelność ta została zabezpieczona
zastawem, co wyłączałoby ją z postępowania układowego, nie było poparte
żadnym dokumentem, zaś argumentacja skarżącego, że wierzytelność była
zabezpieczona innymi hipotekami była niezrozumiała, gdyż w tym wypadku
wniosek sprowadzałby się do żądania ponownego zabezpieczenia hipotecznego tej
samej wierzytelności.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o obie podstawy określone
w art. 3983
§ 1 k.p.c. W ramach tych podstaw skarżący zarzucił naruszenie:
- art. 6269
k.p.c. oraz art. 29 § 1 prawa o postępowaniu układowym w zw.
z art. 538 ust 2 prawa upadłościowego i naprawczego przez ich błędne
zastosowanie;
- art. 231 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. przez ich błędne zastosowanie;
- art. 382 k.p.c. w zw. z art. 13 § 3 k.p.c. w wyniku pominięcia przez Sąd przy
wydawaniu zaskarżonego postanowienia dokumentów urzędowych załączonych
przez wnioskodawcę do wcześniej wniesionej apelacji;
- art. 4 § 1 pkt 5 i 6 prawa o postępowaniu układowym w zw. z art. 538 ust 2
prawa upadłościowego i naprawczego przez ich niezastosowanie. W oparciu o te
3
zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Treść i uzasadnienie pierwszego z zarzutów skargi kasacyjnej sprowadza
się do twierdzenia, że Sąd drugiej instancji stwierdził istnienie przeszkody do
wpisania hipoteki, w postaci objęcia wierzytelności wnioskodawcy postępowaniem
układowym, z przekroczeniem zakresu swojej kognicji, gdyż ustalenie tej
okoliczności nie wynikało z badania treści wniosku o wpis hipoteki, załączonych do
niego dokumentów ani z treści księgi wieczystej. Stwierdzenie to nastąpiło
w oparciu o odpis postanowienia o wszczęciu postępowania układowego, który
w terminie późniejszym znalazł się w dyspozycji Sądu. Gdyby podzielić stanowisko
wnioskodawcy, co do przekroczenia z tego względu kognicji sądu w postępowaniu
wieczystoksięgowym, to należałoby przyjąć, że został naruszony art. 6268
§ 2 k.p.c.
regulujący sposób rozpoznania wniosku o wpis, a nie art. 6269
, który dotyczy
merytorycznej oceny treści wniosku. Biorąc pod uwagę, że skarga kasacyjna
podlega rozpoznaniu w granicach jej podstaw, zarzut oparty o naruszenie art. 6269
k.p.c. należało uznać za nieuzasadniony. Ustalenie, że wobec uczestnika
postępowania zostało wszczęte postępowanie układowe i stwierdzenie, że została
nim objęta wierzytelność wnioskodawcy, zostały oparte o dołączony do akt
postępowania odpis postanowienia sądu o wszczęciu postępowania układowego.
Powyższe ustalenie nie było zatem wynikiem stosowania przez Sąd instytucji
domniemania faktycznego i nie mógł w związku z tym zostać naruszony art. 231
k.p.c. Nie można wykluczyć, że skarżący formułując zarzut naruszenia art. 231
k.p.c. miał na myśli dokonanie ustalenia przez sąd na podstawie faktów znanych
mu urzędowo. Kwestii tej dotyczy jednak art. 228 § 2 k.p.c., a ewentualnie
naruszenie tego przepisu nie zostało objęte zarzutami skargi kasacyjnej.
Usprawiedliwione były natomiast pozostałe zarzuty skargi kasacyjnej.
Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd drugiej instancji uznał,
iż w sprawie wnioskodawca nie domagał się badania przez Sąd jakichkolwiek
dokumentów wskazujących na zabezpieczenie jego wierzytelności poprzez
ustanowienie zastawu. Skarżący podniósł trafnie, że przy rozpoznawaniu po raz
kolejny apelacji wnioskodawcy, Sąd powinien uwzględnić także dokumenty złożone
4
przez niego w poprzednio toczącym się postępowaniu apelacyjnym, skoro były one
powoływane dla uzasadnienia stanowiska wnioskodawcy co do zabezpieczenia
wierzytelności zastawem. Ocenę tych dokumentów Sąd istotnie pominął.
Uwzględniając, że ustalenie dotyczące ewentualnego zabezpieczenia
wierzytelności wnioskodawcy poprzez ustanowienie zastawu mogło mieć znaczenie
dla rozstrzygnięcia sprawy, z uwagi na możliwość wyłączenia wierzytelności
zabezpieczonej z postępowania układowego, co decydowało również o poprawnym
zastosowaniu prawa materialnego, należało uznać za zasadny także zarzut
naruszenia art. 4 § 1 pkt 5 i 6 prawa układowego. Należy także podnieść, że nie
można uznać za wystarczające przy badaniu zasadności wniosku o wpis, na
gruncie powołanych wyżej przepisów, stwierdzenia Sądu drugiej instancji
o niezrozumiałości argumentacji wnioskodawcy, odnoszącej się do jego
twierdzenia, że wierzytelność była zabezpieczona innymi hipotekami skoro nie
zostało wyjaśnione, czy wierzytelność wnioskodawcy była istotnie zabezpieczona
hipotecznie i jaki był ewentualnie rodzaj tej hipoteki (wniosek dotyczył wpisania
hipoteki kaucyjnej). Z tych względów skarga kasacyjna była uzasadniona
i zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono również, że wobec
uczestnika postępowania zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, co
zdaniem skarżącego ma znaczenie dla treści rozstrzygnięcia w sprawie. W związku
z tym stanowiskiem należy zauważyć, że w sprawie brak było ustaleń, co do faktu
wszczęcia takiego postępowania, a Sąd Najwyższy nie dokonuje własnych ustaleń
faktycznych (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Brak było zatem podstaw, by w postępowaniu
kasacyjnym odnieść się do oceny skutków ewentualnego wszczęcia postępowania
upadłościowego i dokonać oceny przepisów powołanych przez skarżącego,
regulujących to postępowanie, o co skarżący wnosił przytaczając okoliczności
uzasadniające wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania.
jc