Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 90/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 sierpnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. S.
przeciwko A.(…) Spółce z o.o. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 sierpnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15 października 2007 r.,
sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 15 października 2007 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w W. z dnia 6 listopada 2006 r. w ten sposób, że zasądził od pozwanego
A.(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz powoda L. S. kwotę
40.000 zł; oddalił w całości powództwo w stosunku do pozwanego P.(...) Spółka z
2
ograniczoną odpowiedzialnością w W.; oddalił w pozostałej części apelację pozwanej
Spółki A.(...) i - stosownie do wyniku procesu - rozstrzygnął o kosztach postępowania.
Powyższy wyrok zapadł przy następujących ustaleniach Sądu pierwszej instancji
aprobowanych przez Sąd Apelacyjny:
Powód L. S. jest autorem oprogramowania komputerowego C.(...) do obsługi
klientów telewizji kablowej. Na podstawie umowy z 1 września 1998 r. zawartej z
pozwaną Spółką A.(...) dokonywał konserwacji i sprawował nadzór nad danymi pakietu
C.(...). Jego wynagrodzenie było obliczane za każdą kopię aplikacji zainstalowaną u tej
Spółki lub współpracującej firmy. W dniu 20 lipca 1999 r. powód udzielił Spółce A.(...)
pozwolenia na bezpłatne korzystanie z wytworzonego oprogramowania komputerowego
„Pakiet C.(...)". Zgodnie z treścią tego pozwolenia Spółka A.(...) miała prawo instalować
dowolną ilość aplikacji na stanowiskach komputerowych będących jej własnością pod
warunkiem wcześniejszego podania danych określonych w tym pozwoleniu. Powód
zastrzegł, że niespełnienie warunku powoduje automatyczne i natychmiastowe cofnięcie
pozwolenia oraz skutki przewidziane w ustawie o prawie autorskim i prawach
pokrewnych. Powód prowadził ze Spółką A.(...) rozmowy dotyczące wysokości
należnych mu opłat licencyjnych, w trakcie których Spółka wyraziła wstępną zgodę na
opłatę w wysokości 12.000 zł miesięcznie za wykorzystanie pakietu do 250 aplikacji oraz
na dodatkowe opłaty za każde kolejne 250 aplikacji. Ostatecznie negocjacje nie
zakończyły się wiążącymi ustaleniami.
P.(...) przechowywały w pamięci swoich komputerów oprogramowanie powoda
bez jego zezwolenia w okresie sierpień 1999 r. - styczeń 2000 r. Fiasko negocjacji
powoda ze Spółką A.(...) spowodowało, że powód latem 2000 r. zażądał odinstalowania
oprogramowania. Żądanie to zostało spełnione w grudniu 2000 r.
W takim stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał żądanie powoda za
zasadne w całości i zasądził na jego rzecz kwotę 180.000 zł. Zgodnie bowiem z
pozwoleniem (licencją) z dnia 20 lipca 1999 r. uprawnienie do instalowania
oprogramowania zostało udzielone Spółce A.(...) z ograniczeniem do jej własnych
komputerów. Dokonanie instalacji oprogramowania na innych komputerach jest
przekroczeniem udzielonego uprawnienia i pociąga za sobą wygaśnięcie licencji. Od
chwili zainstalowania oprogramowania na komputerach P.(…) użytkowanie
oprogramowania miało miejsce bez zgody powoda (sprzecznie z art.74 ust.1 in fine
ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Doszło do zawinionego przez obu
pozwanych naruszenia praw autorskich powoda. Ponoszą oni odpowiedzialność z tytułu
3
czynu niedozwolonego (A.(...) na podstawie art. 415 k.c., P.(...) - art. 422 k.c.), a ich
odpowiedzialność jest solidarna (art. 444 § 1 k.c.).
Apelacje złożone zostały przez obu pozwanych i w ich wyniku Sąd Apelacyjny
zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że oddalił w całości powództwo w
stosunku do P.(…), a należność zasądzoną od Spółki A.(...) obniżył do 40.000 zł. W
uzasadnieniu wskazano, że powód nie wykazał naruszenia jego praw autorskich przez
P.(...). Wprawdzie z ustaleń wynika, że oprogramowanie C.(...) znajdowało się na
komputerach będących własnością obu pozwanych, jednak fakt ten nie przesądza o
zasadności powództwa także w stosunku do P.(…). Obie Spółki ściśle ze sobą
współpracowały i korzystały z komputerów bez względu na to, czyją były one
własnością. Faktyczne z oprogramowania korzystała jedynie Spółka A.(...), gdyż
oprogramowanie służyło do obsługi klientów, a P.(...) nie miały w ogóle klientów, zatem
oprogramowanie to było im nieprzydatne.
Sąd Apelacyjny wywiódł dalej, że udzielone przez powoda w dniu 20 lipca 1999 r.
pozwolenie na korzystanie z oprogramowania dotyczyło jedynie Spółki A.(...) i to ona
zainstalowała je na komputerach P.(…), jednak dla własnych celów. Z treści licencji
udzielonej przez powoda wynika, że bezpłatne korzystanie z oprogramowania przez
Spółkę A.(...) było uwarunkowane jego zainstalowaniem na komputerach będących
własnością Spółki. Zainstalowanie oprogramowania na komputerach należących do
P.(…) stanowiło naruszenie treści pozwolenia (licencji) i od tej daty oprogramowanie
było używane bez pozwolenia, a więc z naruszeniem praw autorskich powoda. Spółka
A.(...) naruszyła więc zawinionym działaniem prawa autorskie powoda i ponosi
odpowiedzialność na podstawie art. 415 k.c., powodowi zaś należy się odszkodowanie
obliczone zgodnie z treścią art.79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Jego roszczenie uległo jednak częściowo przedawnieniu. Oprogramowanie zostało
usunięte z komputerów w grudniu 2000 r. co oznacza, że bieg terminu przedawnienia
roszczenia o zapłatę należności rozpoczął się w styczniu 2001 r., a w tym czasie powód
miał już wiedzę o wielkości szkody i osobie zobowiązanej do jej naprawienia (art. 442 §
1 k.c.). Bieg terminu przedawnienia upłynął więc w styczniu 2003 r. Pierwotnie pozwem
z dnia 10 lipca 2002 r. powód domagał się zapłaty 40.000 zł, a rozszerzył swoje
powództwo 6 listopada 2003 r., a więc już po upływie terminu przedawnienia.
Skarga kasacyjna powoda została oparta na pierwszej podstawie kasacyjnej i
zawiera jedne zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 442 § 1 k.c. Skarżący
wskazuje na oczywistą zasadność skargi.
4
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana Spółka A.(...) wniosła o jej
oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest oczywiście zasadna. Trzyletni termin przedawnienia, który
rozpoczął swój bieg w styczniu 2001 r. (jak ustalił to Sąd Apelacyjny), upływa w styczniu
2004 r., a nie - jak omyłkowo przyjął Sąd drugiej instancji - w styczniu 2003 r.
Rozszerzenie powództwa w listopadzie 2003 r. nastąpiło zatem zanim upłynął termin
przedawnienia. Należało więc uchylić zaskarżony wyrok i sprawę przekazać do
ponownego rozpoznania. Nie sprzeciwiają się takiemu rozstrzygnięciu argumenty
podniesione w odpowiedzi na skargę kasacyjną. Po pierwsze, rozważania co do
zastosowania art. 4421
§ 1 k.c., a nie art. 442 k.c., są o tyle chybione, że oba te przepisy
zawierają jednakową treść normatywną. Po drugie zaś, wywody odnoszące się do
charakteru prawnego i skutków pozwolenia z dnia 20 lipca 1999 r. pozostają poza
zakresem badania Sądu Najwyższego, który jest związany granicami zaskarżenia
wynikającymi z podstaw i zarzutów skargi kasacyjnej (art. 39813
§ 1 k.p.c.).
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).