Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 6/09
POSTANOWIENIE
Dnia 12 lutego 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie ze skargi W.U.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 21 listopada 2007 r.
w sprawie z powództwa B.T.
przeciwko W.U.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 lutego 2009 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 września 2008 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie 1 (pierwszym),
a w pozostałym zakresie odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 września 2008 r. Sąd Apelacyjny
odrzucił skargę pozwanej W.U. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 21 listopada 2007 r., którym to wyrokiem
oddalona została jej apelacja od wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 23 maja
2007 r. zasądzającego na rzecz powoda B.T. kwotę 614.189,52 zł z ustawowymi
odsetkami tytułem naprawienia szkody mającej postać utraconych korzyści.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd odwoławczy ponadto oddalił wniosek pozwanej
o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o wstrzymanie wykonania wyroku z dnia
z dnia 23 maja 2007 r. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, Sąd Apelacyjny
stwierdził, że skarga pozwanej nie została oparta na ustawowej podstawie
wznowienia (art. 410 § 1 k.p.c.). Zdaniem Sądu, okoliczności faktyczne, na które w
skardze pozwana się powołała, nie mogły być ocenione jako nowe w rozumieniu
art. 403 § 2 k.p.c. Jedynie bowiem fakty, które dla strony w zakończonym już
postępowaniu były „nieujawnialne”, a więc niemożliwe dla niej do wykrycia, mogą
uchodzić za te, o których mowa we wskazanym art. 403 § 2 k.p.c. W sprawie
skarżąca wskazała, że o chorobie powoda, powodującej jego niezdolność do pracy
i prowadzenia działalności piekarniczej, a więc okoliczności mogącej - jej zdaniem -
mieć wpływ na wynik sprawy, dowiedziała się ona dopiero po prawomocnym
zakończeniu procesu. Tymczasem - według Sądu Apelacyjnego - powód już w
pozwie podniósł, że znajduje się na rencie inwalidzkiej III grupy, co oznacza, że
schorzenie powoda wskazane w skardze o wznowienie postępowania nie było
okolicznością nową. Pozwana miała - zdaniem Sądu odwoławczego - obiektywną
możliwość powołania się na nią w toku postępowania przed sądami obu
instancji.
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie
postępowania pozwana kwestionowała stanowisko Sądu, że fakt choroby powoda,
był dla niej znany lub „ujawnialny”. Zdaniem pozwanej, to, że powód ujawnił
w pozwie, iż pozostawał inwalidą III grupy w czasie, gdy został pozbawiony - jego
3
zdaniem - możliwości uzyskania korzyści, których zasądzenia równowartości
dochodził w niniejszym procesie, nie oznacza, iż pozwana wiedziała bądź
mogła dowiedzieć się o jego chorobie wykluczającej zdolność prowadzenia
działalności gospodarczej. Zdaniem pozwanej, inwalidztwo III grupy oznacza
jedynie lekki stopień niepełnosprawności powoda i nie świadczy o braku zdolności
do wykonywania przez niego zawodu. Wiedza o inwalidztwie powoda oraz o jego
chorobie zawodowej nie mogą być - według skarżącej - utożsamiane.
Okoliczność ta przemawia za brakiem obiektywnej możliwości powzięcia wcześniej
wiadomości o tym, że powód z uwagi na swą chorobę nie był zdolny do
prowadzenia piekarni i osiągania zysków z tego tytułu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie w części zasługuje na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny niezasadnie
bowiem odrzucił skargę pozwanej o wznowienie postępowania.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania
w przypadku późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych bądź środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik zakończonej sprawy, a z których
strona nie mogła w poprzednim postępowaniu skorzystać. Należało zatem ocenić,
czy przesłanki wskazane w tym przepisie rzeczywiście - jak twierdzi skarżąca -
w sprawie wystąpiły.
Okoliczność, że powód ze względu na rodzaj choroby, na którą cierpi,
nie mógł wykonywać zawodu piekarza nie powinna budzić wątpliwości.
Choć między wykonywaniem osobiście zawodu piekarza, a prowadzeniem
działalności gospodarczej polegającej na produkcji wyrobów piekarniczych
zachodzi różnica, nie zmienia to jednak faktu, że schorzenie strony powodowej
ze względu na jego charakterystykę i nasilenie mogło mieć istotny wpływ na
zdolność prowadzenia wskazanej działalności oraz jej zakres, a w konsekwencji na
możliwość uzyskiwania z niej określonych korzyści majątkowych. Nie zachodzą
zatem podstawy do przyjęcia, że schorzenie powoda pozostawało okolicznością
obojętną dla rozstrzygnięcia zakończonej sprawy. Prowadzi to do wniosku,
że jedna z dwóch zasadniczych przesłanek uzasadniających wznowienie
postępowania, o której mowa w wymienionym przepisie, w sprawie występuje.
4
Pozostało zatem ocenić, czy zasadnie skarżąca kwestionowała prawidłowość
stanowiska Sądu odwoławczego, który przyjął, że okoliczność, na którą się ona
w skardze powołała, nie miała charakteru okoliczności „nowej” w rozumieniu art.
403 § 2 k.p.c. W tym celu konieczne było wyjaśnienie, czy strona pozwana nie
wiedziała o niej w czasie zakończonego już postępowania oraz czy o istnieniu tej
okoliczności nie powinna się była dowiedzieć (por. postanowienie SN z dnia
4 marca 2005 r., III CZ 134/04, niepubl.). Na tak postawione pytanie należało,
biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, udzielić odpowiedzi przeczącej.
Słusznie bowiem strona skarżąca zauważyła, że zaliczenie powoda do III grupy
inwalidzkiej nie wskazywało bezpośrednio na to, iż nie mógł on wykonywać
wyuczonego zawodu i prowadzić działalności w zakresie produkcji piekarniczej. Nie
można zatem przyjąć, tak jak uczynił to Sąd drugiej instancji, że skarżąca posiadała
wiedzę o szczegółach stanu zdrowia powoda, które mogły mieć zasadnicze
znaczenie dla wyniku zakończonego procesu. Wiedza o zaliczeniu powoda do
trzeciej grupy inwalidzkiej nie przesądzała o tym, że strona pozwana miała
świadomość utraty przez powoda zdolności do konkretnej aktywności zawodowej
i to w określonym zakresie (por. art. 24 ust. 2 uchylonej ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin - Dz. U. Nr 40, poz.
267). Zważyć ponadto należy, że stwierdzenie powoda o zaliczeniu go do III grupy
inwalidzkiej, zważywszy na szeroki zakres tego pojęcia oraz okoliczności
zakończonej sprawy, nie mogło być ocenione jako wystarczający sygnał dla
strony pozwanej do podjęcia stosownej inicjatywy procesowej w celu bliższego
wyjaśnienia stanu zdrowia powoda. Obiektywnie rzecz biorąc, oczekiwanie od
strony skarżącej aktywności w tym zakresie w zaistniałej sytuacji nie mogłoby
zatem być ocenione jako uzasadnione.
Wobec powyższego, mając na względzie, że szczegółowa informacja
o chorobie powoda, mającej wpływ na jego aktywność zawodową, dotarła do
strony pozwanej dopiero po zakończeniu procesu, a jednocześnie, iż wskazana
w skardze nowa okoliczność może nie pozostawać bez wpływu na ostateczny
wynik zakończonej sprawy, zażalenie pozwanej w części dotyczącej odrzucenia jej
skargi o wznowienie postępowania należało uwzględnić i w tym zakresie
uchylić zaskarżone postanowienie Sądu odwoławczego na podstawie art. 39815
5
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
W pozostałej części zażalenie pozwanej, jako niedopuszczalne, podlegało
odrzuceniu na podstawie do art. 373 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 3941
§ 3 k.p.c. Postanowienie Sądu drugiej instancji w przedmiocie oddalenia wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych oraz wstrzymania wykonania wyroku Sądu
Okręgowego w K. z dnia 23 maja 2007 r. jest niezaskarżalne. Zażalenie na
postanowienie w tym przedmiocie stronie nie przysługuje, gdyż nie zalicza się ono
do orzeczeń mających charakter kończących postępowanie w sprawie, o których
mowa w art. 3941
§ 2 k.p.c.