Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PO 11/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Herbert Szurgacz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie ze skargi Klubu W. S.A.
na orzeczenie Związkowego Trybunału Piłkarskiego
z dnia 2 kwietnia 2008 r.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej Polskiego Związku Piłki Nożnej od wyroku Trybunału
Arbitrażowego do Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim
z dnia 23 lipca 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Trybunałowi
Arbitrażowemu do Spraw Sportu przy Polskim Komitecie
Olimpijskim do ponownego rozpoznania
2
U z a s a d n i e n i e
Wydział dyscypliny Polskiego Związku Piłki Nożnej (dalej: wydział
dyscypliny) orzeczeniem z 16 stycznia 2008 r. uznał Klub Sportowy W. (dalej: KS)
winnym popełnienia zarzucanych mu deliktów dyscyplinarnych orzekając
jednocześnie karę łączną zasadniczą degradacji o jedną klasę rozgrywkową oraz
karę dodatkową pozbawienia klubu sześciu punktów w rozgrywkach sezonu
2008/2009 z tytułu nieprzestrzegania regulaminu dyscyplinarnego PZPN, a w
szczególności niedopełnienia obowiązku postępowania zgodnego z zasadami
sportowego zachowania przez wiceprezesa zarządu Stowarzyszenia Sportowego
W. (będącego poprzednikiem prawnym KS) W. S., który dopuścił się czynów
korupcyjnych, zmierzających do nieuczciwego ustalania wyników 12 meczów w
czasie od 21 sierpnia 2004 r. do 11 maja 2005 r., co wypełnia znamiona
przewinienia przekupstwa sportowego (§ 9 ust. 10 pkt 1 regulaminu
dyscyplinarnego PZPN) oraz przewinienie rażącego naruszenia prawa PZPN (§ 9
ust. 23 pkt 1 RD PZPN). Nadto wydział dyscypliny postanowił ukarać W.karą
zasadniczą pieniężną w wysokości 35.000.00 zł z tytułu niedopełnienia obowiązku
dbania o dobre imię PZPN oraz o właściwy klimat wokół piłki nożne, jak również
brak dbałości o poziom moralno-wychowawczy swoich działaczy, zawodników oraz
pracowników przez władze klubu, które zaniechały czynności mających na celu
pełne wyjaśnienie i rozlicznie udziału Klubu w tzw. aferze korupcyjnej w związku z
postępowaniem karnym obejmującym działaczy klubu, co składa się na
przewinienie będące rażącym naruszeniem prawa PZPN (§ 9 ust. 23 pkt 1 RD
PZPN). wydział dyscypliny postanowił nadać wyżej wspomnianym karom
wykonalność od sezonu piłkarskiego 2008/2009.
Od powyższego orzeczenia KS W. odwołał się do Związkowego Trybunału
Piłkarskiego PZPN (dalej ZTP). Obwiniony Klub oparł odwołanie na ośmiu
zarzutach. Zarzucał orzeczeniu nieważność, z powodu wydania go przez
nieuprawniony do tego organ, czyli wydział dyscypliny, a nie Komisję dyscyplinarną
Ekstraklasy, brak kompetencji wydziału dyscypliny w tej sprawie z powodu braku
zastosowania §12 ust. 2 pkt 5 regulaminu dyscyplinarnego PZPN oraz wydanie
orzeczenia przez osoby nieuprawnione, ze względu na brak zgodnego z prawem
3
powołania członków wydziału dyscypliny. Ponadto Klub zarzucił upływ terminu
przedawnienia przewinień, powołując się na uchwałę PZPN nr VIII/65 z dnia 10
maja 2007 r. W zakresie punktu drugiego orzeczenia Klub zarzucił zastosowanie
art. 18 §1 pkt 2 oraz pkt 4 Statutu PZPN oraz § 9 ust. 23 pkt 1 RD PZPN, pomimo
tego, że przepisy te, według skarżącego, nie zawierają dostatecznie
sprecyzowanych znamion przewinienia dyscyplinarnego, by móc stanowić
podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz nie znajdują zastosowania w
sprawie. Klub twierdził również, że naruszono zasady prowadzenia postępowania
dowodowego przez oparcie orzeczenia w całości na materiale dowodowym
pochodzącym z innego postępowania, a także, że naruszono prawo do obrony
obwinionego oraz zasadę domniemania niewinności.
W związku z podniesionymi zarzutami skarżący klub wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania albo o
uchylenie orzeczenia w zakresie punktu pierwszego oraz umorzenie postępowania
w tym zakresie oraz o zmianę zaskarżonego orzeczenia w zakresie punktu
drugiego poprzez uznanie obwinionego za niewinnego popełnienia przewinienia.
W uzasadnieniu odwołania klub rozwinął argumentację dotyczącą
niewłaściwości wydziału dyscypliny oraz wspierającą tezę, iż z uwagi na naruszenie
szeregu zasad postępowania dyscyplinarnego sprawa nie dojrzała do
merytorycznego rozstrzygnięcia, przy czym z uwagi na przedawnienie pierwszego
czynu, zasadnym jest przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wyłącznie w
zakresie drugiego z zarzutów. Klub zaznaczył ponadto, że ograniczono jego prawo
do wglądu w akta postępowania, nie przeprowadzono postępowania dowodowego,
a w aktach sprawy nie było żadnych dokumentów pochodzących z akt
postępowania prokuratorskiego, jak również klub został pozbawiony prawa do
instancji odwoławczej, gdyż wydział dyscypliny nie przeprowadził postępowania
dowodowego.
Związkowy Trybunał Piłkarski Polskiego Związku Piłki Nożnej (dalej:
Związkowy Trybunał Piłkarski) w orzeczeniu z dnia 2 kwietnia 2008 r. uznał
odwołanie za częściowo uzasadnione. Trybunał postanowił zmienić zaskarżone
orzeczenie w części dotyczącej punktu 2 gdyż uznał racje obwinionego Klubu i
umorzył postępowanie w tym zakresie oraz oddalił odwołanie w pozostałej części
4
jako bezzasadne. Związkowy Trybunał Piłkarski uznał, że zarzut odwołującego
dotyczący niewłaściwości jest nietrafny, ponieważ wydział dyscypliny PZPN był
uprawnionym organem do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych w sprawach
szczególnie ważnych, na podstawie umowy między PZPN a Ekstraklasą SA z dnia
12 sierpnia 2005 r. w sprawie podziału kompetencji. Z umowy tej wynika, że sprawa
szczególnie ważna może być przekazana do rozpoznania WD na podstawie decyzji
zarządu PZPN. Taka uchwała nr 10/75 z dnia 13 lipca 2006 r., udzieliła stosownej
kompetencji WD. Dostrzegając nieprecyzyjność niektórych zapisów regulaminu
dyscyplinarnego PZPN Trybunał zauważył jednocześnie, że z przepisów RD nie
wynika w sposób klarowny uprawnienie Ekstraklasy SA do działań dyscyplinarnych,
a uprawnienia WD PZPN można wyprowadzić z art. 41 Statutu PZPN oraz innych
zapisów RD. Bezzasadny zdaniem ZTP jest również zarzut braku prawomocnego
powołania członków WD PZPN, a w związku z tym zarzut wydania decyzji przez
nieuprawniony organ.
Chybiony jest także według ZTP zarzut przedawnienia przewinień Klubu,
albowiem przepis § 5 ust. 16 lit.a regulaminu dyscyplinarnego PZPN, na który
powołuje się skarżący, utracił moc z dniem zmiany przepisów statutu PZPN, czyli
dniem 7 grudnia 2005 r. Zgodnie z § 55 ust. 1 Statutu PZPN obowiązującego od 7
grudnia 2005 r. nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego po upływie 2 lat
od daty ujawnienia zdarzenia stanowiącego przewinienie dyscyplinarne, jednakże
nie później niż 5 lat od dnia tego zdarzenia. W chwili ujawnienia deliktu
dyscyplinarnego obwinionego klubu, to jest w dniu 29 listopada 2007 r., nie
upłynęło jeszcze 5 lat od daty zdarzenia. W tym przypadku był to dzień 11 maja
2005 r., jako ostatni dzień z ujawnionej działalności korupcyjnej. Od przedstawienia
zarzutów rozpoczął się dopiero bieg dwuletniego terminu przedawnienia, zaś od
momentu wszczęcia postępowania dyscyplinarnego biegnie roczny termin na
rozpoznanie sprawy.
Na orzeczenie Związkowego Trybunału Piłkarskiego Klub Sportowy W.
wniósł 29 kwietnia 2008 r. skargę, zarzucając rażące naruszenie statutów i
regulaminów korporacyjnych, tj. art. 48 § 3 oraz art. 43 Statutu PZPN poprzez ich
niezastosowanie, co skutkowało nieuwzględnieniem w orzeczeniu ZTP zarzutu
dotyczącego wydania przez WD PZPN orzeczenia w pierwszej instancji przez
5
osoby niebędące formalnie członkami tego organu oraz § 5 ust. 16a RD PZPN
poprzez jego niezastosowanie oraz § 55 ust. 1 Statutu PZPN poprzez jego
zastosowanie pomimo, iż postanowienie to nie znajduje zastosowania w niniejszej
sprawie, co skutkowało nieuwzględnieniem w orzeczeniu ZTP zarzutu
przedawnienia.
W odpowiedzi na skargę w zakresie zarzutu przedawnienia PZPN, powołując
się na orzeczenie Trybunału Arbitrażowego w innej sprawie, wywodził, że
powoływanie się na zarzut przedawnienia w sytuacji gdy organy ścigania prowadzą
postępowanie przygotowawcze i udostępniły PZPN te materiały, jest niezgodne z
zasadami współżycia społecznego, podważa sens rywalizacji i zasadę fair play.
Ponadto PZPN podniósł, że zgodnie z treścią uchwały zarządu PZPN nr VIII/65 z
10 maja 2007 r. delikty dyscyplinarne przedawniają się z upływem 2 lat od daty, w
której zostaną ujawnione ale nie dłużej niż 5 lat od ich popełnienia.
Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim
wyrokiem z dnia 23 lipca 2008 r., uchylił orzeczenie Związkowego Trybunału
Piłkarskiego z 2 kwietnia 2008 r. i umorzył postępowanie.
Uzasadniając swoje stanowisko Trybunał Arbitrażowy uznał, że w sprawie
W. nastąpiło przedawnienie. Ostatni czyn korupcyjny zarzucany Klubowi miał
miejsce w dniu 11 maja 2005 r. W tym czasie obowiązywał zapis regulaminu
dyscyplinarnego stanowiący, że delikty dyscyplinarne przedawniają się w terminie
dwóch lat od popełnienia czynu. Bezsporna jest data zdarzenia oraz stan prawny w
tej dacie. Przede wszystkim w dacie ujawnienia pierwszych działań korupcyjnych
przepisy dyscyplinarne PZPN przewidywały dwuletnie przedawnienie wszystkich
przewinień dyscyplinarnych łącznie z najcięższymi.
Zmiana Statutu PZPN, zarejestrowana 21 kwietnia 2006 roku, nie była w
żaden sposób powiązana ze zmianą przepisów regulaminu dyscyplinarnego w
odniesieniu do przedawnienia przewinień dyscyplinarnych, ani też nie wskazywała,
czy wprowadzenie przepisu bezpośrednio ingerującego w materię dyscyplinarną do
Statutu oznacza uchylenie stosownego przepisu regulaminu dyscyplinarnego. W
szczególności wprowadzona do Statutu zmiana nie określała, czy stanowi ona
przedłużenie dotychczas obowiązującego dwuletniego terminu przedawnienia
przewinień dyscyplinarnych. Tym samym wprowadzona zmiana przyniosła istotną
6
niepewność co do obowiązującego stanu prawnego, jak również w przyszłości stan
ten umożliwi argumentację ze strony klubów sportowych (będących stronami
postępowań toczonych w związku zarzutami korupcji) podważających ciągłość
zmian dotyczących przedawnienia korupcji.
Trybunał Arbitrażowy wskazał, że uchwała zarządu PZPN nr VIII/65 z dnia
10 maja 2007 roku zawiera szereg mankamentów. Uchwała ta została po pierwsze
wprowadzona za późno, ponieważ w tej dacie wykreślenie przepisów statutowych
było już zarejestrowane. Ponadto uchwała posługuje się m.in. prawnie wadliwą
koncepcją, zgodnie z którą "uchwała ta wchodzi w życie z dniem uchwalenia ze
skutkiem jednak od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądowego
rejestrującego zmiany statutu PZPN". Jednakże, z uwagi na natychmiastową
skuteczność - konstytutywność - wpisów do rejestru stowarzyszeń
uprawomocnienie się uchwał nie wywiera żadnych skutków.
Zwrócono także uwagę, iż pomimo upływu, do chwili obecnej ponad 15
miesięcy od przyjęcia uchwały zarządu nr VIII/65 z dn. 10 maja 2007 r, treść tej
uchwały nie została włączona do treści regulaminu dyscyplinarnego, choć
rozwiązanie takie zostało zadeklarowane w treści samej uchwały. Uzasadnia to
podnoszony przez klub zarzut, że przepis ten, jako nie włączony do treści
regulaminu dyscyplinarnego zgodnie z wymogiem nałożonym art. 52 Statutu
PZPN, nie może stanowić podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Trybunał Arbitrażowy uznał, że władze korporacyjne mają prawo do własnej
regulacji kwestii przedawnienia i to uregulowanie zostało uwzględnione. Rację ma
PZPN że nie istnieje z zasady prawo do przedawnienia, ale skoro w PZPN je
wprowadzono to istnieje obowiązek zastosowania go z urzędu.
Trybunał zauważył także, że przepisy Statutu PZPN wprowadzające dłuższy
termin przedawnienia deliktów dyscyplinarnych zostały uchylone w dniu 8 maja
2007 r, w to miejsce zarząd PZPN Uchwałą z dnia 10 maja 2007 r. wprowadził
zasadę, że delikty dyscyplinarne dotyczące korupcji nie ulegają przedawnieniu -
unormowanie to także nie zawiera żadnych wskazówek i żadnego odniesienia do
czynów korupcyjnych mających miejsce w przeszłości. Abstrahując od argumentów
systemowych (regulamin, statut, uchwała zarządu) dotyczących miejsca przepisów
7
dotyczących przedawnienia deliktów dyscyplinarnych Trybunał Arbitrażowy uznał,
że ten stan prawodawstwa w PZPN nie może działać na niekorzyść klubu.
Ponadto Trybunał Arbitrażowy, odnosząc się do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z 25 maja 2004 r. Sygn. akt SK 44/03, uznał, że ma on w
niniejszej sprawie istotne znaczenie i może stanowić wskazówkę do rozstrzygnięcia
sprawy. Analizując kwestię konstytucyjności art. 15 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
- przepisów wprowadzających kodeks karny, wprowadzających zasadę stosowania
nowej ustawy, bez względu na to czy działa na korzyść sprawcy, czy stanowi
zaostrzenie dotychczasowych warunków przedawnienia karalności i zatarcia
skazania Trybunał Konstytucyjny uznał, że zastosowanie nowych, dłuższych
terminów do przestępstw popełnionych przed zmianą ustawy nie stanowi
naruszenia zasad gwarancyjnych. Ustawodawca jest władny ograniczyć nakaz
stosowania ustawy względniejszej i przyjąć wyłączność stosowania ustawy nowej.
Uczynić to może jednak tylko na mocy ustawy.
Wyrok ten został zaskarżony przez PZPN skargą kasacyjną w całości.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Trybunału Arbitrażowego do
Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim i oddalenie skargi Klubu
Sportowego W. Łódź S.A. na orzeczenie Związkowego Trybunału Piłkarskiego z
dnia 2 kwietnia 2008 roku, ewentualnie o jego uchylenie w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Trybunałowi Arbitrażowemu ds. Sportu przy
Polskim Komitecie Olimpijskim.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono rażące naruszenie przepisów prawa -
art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o sporcie kwalifikowanym w związku
z § 5 ust. 16 lit.a uchwały zarządu PZPN - regulamin dyscyplinarny PZPN w
brzmieniu ustalonym uchwałą nr III/23 z dnia 28 czerwca 2004 roku poprzez
niewłaściwe zastosowanie tego przepisu i uznanie, iż ów przepis stanowiący o
dwuletnim przedawnieniu deliktów dyscyplinarnych w bezspornym stanie
faktycznym przedmiotowej sprawy uzasadnia umorzenie postępowania
dyscyplinarnego, podczas gdy § 54a Statutu Spółki (którego oznaczenie zmieniono
następnie w tekście jednolitym na § 55) przyjęty uchwałą Nadzwyczajnego
Walnego Zgromadzenia PZPN z dnia 7 grudnia 2005 roku wprowadzając
modyfikację w zakresie terminów przedawnienia deliktów dyscyplinarnych, poprzez
8
przyjęcie dwóch formuł czasowych, dokonał jednoczesnej derogacji milczącej i
zupełnej § 5 ust. 16a regulaminu dyscyplinarnego PZPN z dniem 21 kwietnia 2006
roku tj. dniem ujawnienia zmian Statutu PZPN w Krajowym Rejestrze Sądowym, a
w konsekwencji z chwilą uchylenia przepisu § 55 Statutu PZPN z dniem 8 maja
2007 roku nie doszło do "odżycia" czy też "reaktywacji" mocy regulacyjnej tegoż
przepisu.
Jako okoliczności uzasadniające przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
skarżący wskazał, że w sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie Trybunału Arbitrażowego do Spraw
Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim. W podobnych - jak w przedmiotowej
sprawie - stanach faktycznych i tożsamej sytuacji prawnej Trybunał Arbitrażowy do
Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim dwukrotnie rozstrzygnął
odmiennie oddalając skargi Klubów Z. S.S.A. oraz K. S.A. na orzeczenia
Związkowego Trybunału Piłkarskiego.
W odpowiedzi na skargę Klub Sportowy W. wniósł o jej oddalenie jako
pozbawionej podstaw, podnosząc, że Trybunał Arbitrażowy prawidłowo uznał, że
nastąpiło przedawnienie karalności przewinień dyscyplinarnych, a zastosowanie do
oceny tej kwestii winny znaleźć przepisy RD PZPN obowiązujące w chwili
popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna Polskiego Związku Piłki Nożnej zasługuje na
uwzględnienie.
Istota sporu na etapie postępowania kasacyjnego sprowadza się do kwestii
prawnej skuteczności przedłużenia przewidzianego w regulaminie dyscyplinarnym
PZPN, w brzmieniu nadanym uchwałą zarządu PZPN nr III/23 z 28 kwietnia 2004 r.,
okresu przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego korupcji, na podstawie
uchwały nadzwyczajnego walnego zgromadzenia PZPN z 7 grudnia 2005 r.,
polegającej na dodaniu do statutu PZPN art. 54a, przewidującego dłuższy okres
przedawnienia.
9
Trybunał Arbitrażowy w zaskarżonym wyroku zasadniczo nie kwestionuje
dopuszczalności dokonania zmiany okresu przedawnienia przewinień
dyscyplinarnych w drodze odpowiednich regulacji statutowych, jest natomiast
zdania, że w rozpoznawanej sprawie zmiany takie zostały dokonane wadliwie.
Trybunał stwierdził, że zmiana statutu PZPN, zarejestrowana 21 kwietnia 2006 r.,
nie została w żaden sposób powiązana ze zmianą przepisów regulaminu
dyscyplinarnego w odniesieniu do przewinień dyscyplinarnych ani też nie
wskazywała, czy wprowadzenie do statutu przepisu bezpośrednio ingerującego w
materię dyscyplinarną oznacza uchylenie odpowiedniego przepisu regulaminu.
„Tym samym wprowadzona zmiana przyniosła istotną niepewność co do
obowiązującego stanu prawnego...”. W dalszym ciągu Trybunał stwierdził, że
„gdyby w przepisach PZPN wprowadzających w życie nową regulacje prawna
dodano jedno zdanie, że te nowe przepisy dotyczą także przewinień
dyscyplinarnych, które miały miejsce przed datą nowej regulacji, ich zastosowanie
do przewinień dyscyplinarnych mających miejsce w przeszłości nie budziłoby
żadnych wątpliwości”. Dokonując sumarycznej oceny tego aspektu regulacji
związkowych Trybunał Arbitrażowy „uznał, że ten stan prawodawstwa w PZPN nie
może działać na niekorzyść Klubu”.
Należy zgodzić się z krytyczną oceną przez Trybunał Arbitrażowy sposobu
normowania aktami prawa związkowego tak istotnej kwestii, jaką jest
przedawnienie przewinień dyscyplinarnych. Wzgląd na poprawną technikę
legislacyjną i zachowanie przejrzystości unormowań wymagałby, po pierwsze,
zamieszczenia w aktach nowelizujących wyraźnych reguł dotyczących kolizji
przepisów w czasie, a po drugie, jeśli akty te nie miały charakteru zmian regulaminu
dyscyplinarnego, ich inkorporowania do tego regulaminu. Jeśli jednak przytoczone
powyżej krytyczne stanowisko Trybunału Arbitrażowego rozumieć jako odmówienie
wprowadzonym uregulowaniom mocy prawnej (Trybunał nie stawia wyraźnie takiej
tezy), to nie jest ono trafne. Sąd Najwyższy w składzie orzekającym podziela
utrwalony w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego pogląd, że zakres
obowiązywania przepisu należy analizować funkcjonalnie, tj. w ścisłym związku z
jego stosowaniem w czasie (por. orzeczenia: z dnia 11 kwietnia 1994 r., sygn. akt K
10/93, z dnia 25 maja 2004 r., sygn. akt SK 44/03). Trybunał Konstytucyjny
10
podkreślił, że „Ujęcie to ma szczególne znaczenie wówczas, gdy brak jest
oddzielnych (wyodrębnionych jako jednostki redakcyjne tekstu ustawy zmieniającej)
przepisów intertemporalnych. W takim bowiem przypadku – wbrew potocznym
intuicjom- nie zachodzi brak regulacji kwestii intertemporalnej (luka co do przepisów
intertemporalnych). Sytuacja taka natomiast przesądza o bezpośrednim skutku
ustawy nowej. Tak więc i wobec braku regulacji intertemporalnej kwestia
międzyczasowa jest rozstrzygnięta, tyle, że na korzyść zasady bezpośredniego
stosowania ustawy zmieniającej (zob. wyrok TK z 1 lipca 2003 r., sygn. Akt P
31/02)”.
W rozpoznawanej sprawie zagadnienie ma dodatkowy aspekt wynikający
stąd, że zmiany w zakresie okresu przedawnienia przewinień dyscyplinarnych
zostały dokonane nie tylko aktami prawnymi wydanymi w różnym czasie, ale także
mającymi różną rangę pośród aktów prawa związkowego. Uchwałą zarządu PZPN
III/23 został zmieniony regulamin dyscyplinarny w ten sposób, że § 5 pkt 16 lit. a
uzyskał brzmienie: nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego po upływie 2
lat od zdarzenia stanowiącego podstawę jego wszczęcia; po upływie tego terminu
postępowanie dyscyplinarne umarza się (za wyjątkiem sytuacji zawieszenia tego
postępowania). Uchwałą walnego zgromadzenia PZPN z 2 grudnia 2005 r. w
Statucie PZPN po art. 54 został dodany § 54a (który uzyskał następnie numerację
55), według którego nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego po upływie
2 lat od daty ujawnienia zdarzenia stanowiącego przewinienie dyscyplinarne,
jednakże nie później niż 5 lat od dnia tego zdarzenia; zmiana została wpisana do
KRS 21 kwietnia 2006 r. Uchwałą walnego zgromadzenia delegatów z 27
października 2006 r. przepis ten został wykreślony ze Statutu (wpis w KRS 8 maja
2007 r.). W dniu 10 maja 2007 r. zarząd PZPN podjął uchwałę nr VIII/65 w sprawie
przedawnienia przewinień dyscyplinarnych w polskiej piłce nożnej, wprowadzającą
nieprzedawnienie przewinienia dyscyplinarnego korupcji w sporcie piłki nożnej.
Co się tyczy hierarchii wymienionych aktów prawa związkowego należy mieć
na uwadze, że statut stanowi źródło prawa hierarchicznie wyższe niż regulamin
dyscyplinarny. Znajduje to swoje uzasadnienie już w art. 1 ust. 2 ustawy o sporcie
kwalifikowanym, według którego uprawianie sportu kwalifikowanego odbywa się
zgodnie z przepisami ustawy, postanowieniami statutów i regulaminów związków
11
sportowych. Inny jest tryb uchwalania Statutu PZPN (uchwała walnego
zgromadzenia delegatów), a inny regulaminu dyscyplinarnego (uchwała zarządu
PZPN). Ponadto pewne elementy odpowiedzialności dyscyplinarnej zawiera statut
PZPN, który z kolei odsyła do regulaminu dyscyplinarnego. W myśl § 61 statutu w
brzmieniu na 7 grudnia 2005 r. „... zasady karania oraz tryb postępowania
dyscyplinarnego Związku określają przepisy regulaminu dyscyplinarnego Związku,
uchwalonego przez zarząd PZPN” . Odnośnie kolizji aktów prawnych (przepisów) w
czasie ogólnie przyjętą w prawoznawstwie regułę interpretacyjną wyraża rzymska
paremia lex posterior derogat legi priori. Uwzględniając, że statut PZPN stanowi
źródło prawa hierarchicznie wyższe niż regulamin dyscyplinarny oraz że regulacja
statutowa była późniejsza od regulaminowej, kolizję między unormowaniami tych
aktów w zakresie terminów przedawnienia należy rozstrzygnąć w myśl reguły
kolizyjnej wyrażonej w paremii lex posterior superiori derogat legi priori inferiori, tzn.
prawo późniejsze wyższej rangi uchyla prawo wcześniejsze niższej rangi.
W związku z rozważaną powyżej kwestią pozostaje stanowisko Trybunału
Arbitrażowego, że w czasie obowiązywania unormowania przewidzianego § 54a (§
55) statutu przepis § 5 ust. 16 lit.a regulaminu dyscyplinarnego nie utracił
definitywnie mocy prawnej, ale pozostawał w zawieszeniu, jego moc obowiązująca
odżyła natomiast po uchyleniu przepisu statutowego i stanowił on od tego czasu
właściwą podstawę prawną terminów przedawnienia korupcji w piłce nożnej.
Stanowisko to nie jest trafne. Kolizja między przepisem regulaminu
dyscyplinarnego a przepisem statutu ma charakter kolizji między unormowaniem
wyższego rzędu, a unormowaniem niższego rzędu ze skutkiem utraty przez to
drugie unormowanie mocy prawnej w sposób definitywny. Przyjęcie innego skutku
prawnego wymagałoby wyraźnego szczególnego uregulowania, którego w
rozpoznawanej sprawie nie było.
Trybunał Arbitrażowy opowiedział się za zastosowalnością w postępowaniu
dyscyplinarnym art. 4 § 1 Kodeksu karnego. W myśl tego przepisu, jeżeli w czasie
orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa stosuje
się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio
jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Zdaniem Trybunału Arbitrażowego, który
powołał się na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca jest władny
12
ograniczyć nakaz stosowania ustawy względniejszej i przyjąć wyłączność
stosowania ustawy nowej, może to jednak uczynić tylko na mocy ustawy, w
przeciwnym razie będzie obowiązywać domniemanie rozstrzygnięcia kolizji po myśli
art. 4 § 1 k.k. Trybunał wskazał w tym kontekście na art. 40 regulaminu
dyscyplinarnego, przewidującego stosowanie przepisów nowych, jeżeli są
względniejsze dla sprawcy. Pominięcie zastosowania tego przepisu Trybunał uznał
za przyjęcie działania prawa wstecz oraz jego instrumentalne potraktowanie
spowodowane okolicznościami zewnętrznymi.
Przepis art. 40 ma brzmienie: W sprawach dyscyplinarnych wszczętych
przed wejściem w życie niniejszego regulaminu stosuje się przepisy
dotychczasowe, chyba że obecne są względniejsze. Przewinienie dyscyplinarne
Klubu W. SA zostało ujawnione 29 listopada 2007 r., postępowanie dyscyplinarne
zostało wszczęte decyzją wydziału dyscypliny z 20 grudnia 2007 r. W tym czasie
nie obowiązywał już przedłużający termin przedawnienia § 54 (§ 55) statutu,
uchylony uchwałą walnego zgromadzenia z 27 października 2006 r., wpisaną do
KRS 8 maja 2007 r. Uchylenie tego przepisu nie oznaczało jednak, jak już
wcześniej podkreślono, „odżycia” normy § 5 ust. 16 lit. a regulaminu
dyscyplinarnego. Uchwałą zarządu PZPN nr VIII/65 z 10 maja 2007 r.
wprowadzono nieprzedawnialność przewinień dyscyplinarnych korupcji w piłce
nożnej. Uchwała weszła w życie z mocą obowiązującą od obowiązywania nowego
jednolitego statutu PZPN, to jest od 9 października 2007 r. W czasie wszczęcia
postępowania dyscyplinarnego przeciwko klubowi obowiązywała zatem
nieprzedawnialność w zakresie przewinień dyscyplinarnych korupcji.
Niewprowadzenie przepisu uchwały zarządu o nieprzedawnialności do regulaminu
dyscyplinarnego nie pozbawia go mocy prawnej, ponieważ uchwalanie regulaminu
dyscyplinarnego regulującego zasady odpowiedzialności regulaminowej należy do
kompetencji zarządu PZPN. Co się tyczy spornego okresu między 8 maja 2007
(uchylenie przepisu statutu) a 10 maja 2007 (podjęcie uchwały przez zarząd), co w
rozpoznawanej sprawie nie ma znaczenia, należy przyjąć, że po dniu 8 maja
przepisy związkowe PZPN nie przewidywały przedawnienia przewinień
dyscyplinarnych.
13
Z przytoczonych motywów, skoro zarzuty skargi kasacyjnej rażącego
naruszenia przepisów prawa okazały się usprawiedliwione, na podstawie art. 39815
k.p.c. w związku z art. 44 ustawy o sporcie kwalifikowanym należało orzec jak w
sentencji wyroku.
/tp/