Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 474/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Dariusz Zawistowski
Protokolant Piotr Malczewski
w sprawie z powództwa K.S.
przeciwko W.M. i B.M.
o pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 16 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej pozwanych od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 sierpnia 2008 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną; zasądza od pozwanych na rzecz
strony powodowej kwotę 1800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 3 października 2006 r., częściowo
uwzględnił powództwo K.S., poprzez częściowe pozbawienie wykonalności
przysługującego pozwanym W.M. i B.M. tytułu wykonawczego w postaci wyroku
Sądu Okręgowego w W. z dnia 5 sierpnia 1999 r., Sądu Apelacyjnego z dnia 21
stycznia 2000 r. i Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2001 r., zaopatrzonego
klauzulą wykonalności z dnia 24 października 2001 r. W pozostałej części oddalił
powództwo w tym w zakresie żądania pozbawienia wykonalności wyroku Sądu
Okręgowego w W. z dnia 9 kwietnia 1998 r., Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada
1998 r. i Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 20012 r., zaopatrzonego klauzulą
wykonalności z dnia 24 października 2001 r.
Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego było ustalenie, że powodowi
przysługiwała wobec pozwanych wierzytelność w kwocie 375.000 zł i po powstaniu
tytułów wykonawczych powód złożył skuteczne oświadczenie o potrąceniu.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyły apelacją obie strony. Powód zaskarżył
wyrok w części oddalającej powództwo. W apelacji podniósł, że Sąd pierwszej
instancji uznając skuteczność przedstawienia do potrącenia należności głównej
w kwocie 375.000 zł, pominął potrącenie przez stronę powodową wierzytelności
odsetkowych. Określił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 233.905,80 zł.
Sąd Apelacyjny oddalił obie apelacje.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego powód wniósł skargę kasacyjną w części
oddalającej jego apelację. W skardze kasacyjnej także wskazał kwotę
233.905,80 zł jako wartość przedmiotu zaskarżenia. Sąd Najwyższy wobec
stwierdzenia zasadności podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu. Sąd Najwyższy wskazał, że strona powodowa złożyła skuteczne
oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnością pozwanych także swojej
wierzytelności odsetkowej.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia
28 sierpnia 2008 r. zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, że
3
pozbawił w całości wykonalności wyrok Sądu Okręgowego w W. dnia 5 sierpnia
1999 r., Sądu Apelacyjnego z dnia 21 stycznia 2000 r., Sądu Najwyższego z dnia
22 sierpnia 2001 r., zaopatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 24 października
2001 r. oraz pozbawił w części wykonalności wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia
9 kwietnia 1998 r., Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada 1998 r., Sądu
Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2001 r., zaopatrzony klauzulą wykonalności z dnia
24 października 2001 r., tj. w zakresie odsetek naliczonych za okres od dnia
wymagalności poszczególnych kwot wymienionych w wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 20 listopada 1998 r., do dnia 12 stycznia 2001 r., jak również w zakresie
należności głównej przewyższającej kwotę 124,377,44 zł, a dalej idące powództwo
oddalił.
Sąd Apelacyjny ustalił, że wierzytelność odsetkowa w dniu, w którym
oświadczenie o potrąceniu wywarło swój skutek (art. 499 k.c.) wynosiła 310.052,93
zł. Do wysokości tej kwoty pozbawił więc także wykonalności wskazane przez
stronę powodową orzeczenia, czego Sąd Okręgowy nie uczynił.
Pozwani wnieśli skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w części
zmieniającej wyrok Sądu Okręgowego w zakresie pozbawiającym w części
wykonalności wyrok Sądu Okręgowego z dnia 9 kwietnia 1998 r., Sądu
Apelacyjnego z dnia 20 listopada 1998 r., Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia
2001 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 24 października 2001 r., tj.
w zakresie odsetek naliczonych za okres od dnia wymagalności poszczególnych
kwot wymienionych w wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada 1998 r., do
dnia 12 stycznia 2001 r. ponad kwotę 36.913,99 zł należności odsetkowej, jak
również w zakresie pozbawienia wykonalności jakiejkolwiek części należności
głównej stwierdzonej tym tytułem wykonawczym.
W skardze kasacyjnej podniesiono zarzuty naruszenia przepisów
postępowania, mającego istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku: art. 378 § 1
k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie przez Sąd Apelacyjny poza
granicami zaskarżenia wyroku Sądu pierwszej instancji wyznaczonymi apelacją
strony powodowej oraz jej skargą kasacyjną i art. 363 § 3 k.p.c. poprzez orzeczenie
przez Sąd Apelacyjny o niezaskarżonej przez stronę powodową części orzeczenia
Sądu pierwszej instancji.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę
w granicach apelacji, zaś na podstawie art. 363 § 3 k.p.c. orzeczenie staje się
prawomocne w niezaskarżonej części z upływem terminu do zaskarżenia.
Jednakże błędny jest pogląd skarżących, że powód wskazując w apelacji i skardze
kasacyjnej kwotę 233.905,8 zł jako wartość przedmiotu zaskarżenia wyznaczył
granicę apelacji i skoro Sąd Apelacyjny ostatecznie podwyższył kwotę do
wysokości której pozbawiono wykonalności tytuły wykonawcze o 310.052,93 zł, to
przekroczył granice apelacji o kwotę stanowiącą różnicę wymienionych kwot.
Granic apelacji nie wyznacza wskazana w niej wartość przedmiotu
zaskarżenia, ale oznaczenie zaskarżonego wyroku oraz zakres zaskarżenia wyroku
sądu pierwszej instancji, określony żądaniem skarżącego. Powód zaskarżył wyrok
Sądu pierwszej instancji w tej części, w której powództwo zostało oddalone, zaś
skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł w części oddalającej jego
apelację. Sąd Apelacyjny po ponownym rozpoznaniu sprawy, powiększając łącznie
o 310.052,93 zł kwotę, o którą pozbawione zostały wykonalności tytuły
wykonawcze obciążające powoda i częściowo utrzymując oddalenie powództwa nie
tylko nie przekroczył granic apelacji, ale nawet nie uwzględnił apelacji w całości, co
zresztą znalazło wyraz w punkcie 2 zaskarżonego wyroku w sformułowaniu „oddala
dalej idącą apelację strony powodowej”.
Z powyższych względów na mocy art. 39814
k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak
w sentencji wyroku.