Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 188/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa R. W.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "O. " w P.
o przyjęcie w poczet członków i nakazanie złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 sierpnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 26 czerwca 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 5 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy w P. nakazał pozwanej, aby
przyjęła powoda w poczet swoich członków i złożyła określonej teść oświadczenie
woli o ustanowieniu na rzecz powoda spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu
mieszkalnego.
Sąd ustalił, że decyzją z dnia 15 września 1967 r. zarząd pozwanej
przydzielił ojcu powoda M. W. lokal mieszkalny położony w P. przy ul. K. 43.
Powód zamieszkał w tym lokalu wraz rodzicami we wrześniu 1967. W 1974 r.
wyprowadził się od rodziców i zamieszkał przy ul. C. 1.
W dniu 17 kwietnia 2005 r. zmarła matka powoda, a dnia 15 września 2005 r.
– jego ojciec. Ciotka powoda – M. N. przekazała pozwanej sporne mieszkanie dnia
27 marca 2006 r.
Postanowieniem z dnia 7 lipca 2006 r. Sąd Rejonowy w P. stwierdził, że
spadek po M. W. w całości nabył powód.
Dnia 13 września 2006 r. powód złożył wniosek o przydzielenie mu spornego
mieszkania. Pozwana powiadomiła go pisemnie dnia 29 września 2006 r.,
że wniosek załatwiła odmownie, ponieważ powód nie spełnia przesłanki w postaci
wspólnego zamieszkiwania z byłym członkiem spółdzielni.
Wskazując na art. 15 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116, dalej – ustawa
o spółdzielniach mieszkaniowych), w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia
14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz
zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873, dalej – ustawa
nowelizująca), Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione. Z nowego
brzmienia art. 15 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wynika bowiem,
że występujący z roszczeniem o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy
o ustanowienie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nie musi już spełniać
wymagania wspólnego zamieszkiwania z byłym członkiem spółdzielni. Zgodnie zaś
z art. 7 ust. 6 ustawy nowelizującej do spraw sądowych toczących się
3
i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem stosuje się przepisy tej ustawy.
Zdaniem Sądu dla oceny zasadności uprawnienia powoda nie ma znaczenia
okoliczność, że sporny lokal został przydzielony przez pozwaną innym członkom
spółdzielni.
Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem zmienił orzeczenie Sądu pierwszej
instancji i oddalił powództwo. Sąd odwoławczy podzielił dokonane przez Sąd
Okręgowy ustalenia faktyczne i jego ocenę, że roszczenie powoda należy
rozpatrywać na podstawie art. 15 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,
w brzmieniu nadanym mu ustawą nowelizującą. Jednakże uznał, że powództwo nie
mogło zostać uwzględnione ze względu na treść art. 9 ust. 4 i 5 ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych, ponieważ w chwili orzekania prawo do spornego
lokalu zostało już przydzielone innemu członkowi spółdzielni.
W skardze kasacyjnej, opartej na pierwszej podstawie, pełnomocnik powoda
zrzucił naruszenie art. 15 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,
w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, i art. 9 ust. 4 i 5 ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych. Powołując się na tę podstawę wniósł o „zmianę
zaskarżonego wyroku w całości przez uwzględnienie powództwa”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawie jest niewątpliwe, że w toku procesu uległ nowelizacji stanowiący
podstawę dochodzonego roszczenia przepis art. 15 ust. 2 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych, który wszedł w życie z dniem 31 lipca 2007 r. (art. 12 ustawy
nowelizującej). Nowelizując przytoczony przepis, ustawodawca zrezygnował
z dotychczasowej przesłanki roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie
umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w postaci
wspólnego zamieszkiwania uprawnionej osoby bliskiej z dotychczasowym
uprawnionym do lokalu mieszkalnego. Jednocześnie przyjął, że powstałe wcześniej
sporne roszczenie podlega ocenie na podstawie znowelizowanego przepisu.
Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 6 ustawy nowelizującej do spraw sądowych toczących
się i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem, stosuje się przepisy niniejszej
ustawy. Sąd Apelacyjny trafnie zatem uznał, że podstawę prawną dochodzonego
przez powoda roszczenia stanowi art. 15 ust. 2 ustawy o spółdzielniach
4
mieszkaniowych, w brzmieniu nadanym mu ustawą nowelizującą.
Z niekwestionowanych ustaleń wynika również, że powód spełnia przewidziane
w tym przepisie przesłanki roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zwarcie umowy
o ustanowienie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, albowiem należy do
kręgu wymienionych w nim osób uprawnionych i złożył w przewidzianym w art. 15
ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych terminie jednego roku deklarację
członkowską wraz z pisemnym zapewnieniem o gotowości do zawarcia umowy
o ustanowieniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.
Nie można natomiast podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego – co trafnie
zarzucił skarżący – że przysługujące powodowi roszczenie nie może być
zaspokojone, ponieważ po wygaśnięciu lokatorskiego prawa ojca powoda do
spornego mieszkania prawo do tego lokalu mieszkalnego uzyskał inny członek
spółdzielni. Uszło uwagi Sądu, że z przepisu art. 15 ust. 2 prawa o spółdzielniach
mieszkaniowych nie wynika, iż w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego
lokatorskiego prawa do oznaczonego lokalu mieszkalnego, przedmiotem
zaspokojenia przewidzianego w tym przepisie roszczenia wskazanej w nim osoby
może być jedynie ten lokal mieszkalny. W wypadku, o którym mowa w art. 15 ust. 2
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego
jest ustanawiane na nowo, ponieważ poprzednio istniejące wygasło, np. z powodu
– jak w niniejszej sprawie – ustania członkostwa w spółdzielni na skutek śmierci
członka. Mając na względzie, że w omawianej sytuacji lokatorskie prawo do lokalu
mieszkalnego jest ustanawiane od nowa, nie ma przeszkód – wobec braku innych
postanowień ustawy – aby zawierana z osobami wymienionymi w art. 15 ust. 2
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych umowa o ustanowieniu lokatorskiego
prawa do lokalu mieszkalnego dotyczyła innego stanowiącego własność spółdzielni
lokalu mieszkalnego niż będący przedmiotem wygasłego lokatorskiego prawa do
lokalu. Należało więc także w tym aspekcie rozważyć – czego Sąd Apelacyjny nie
zrobił – dochodzone przez powoda roszczenie. Wówczas przeszkody do jego
dochodzenia nie stanowi również art. 9 ust. 4 i 5 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych. W konsekwencji nie można odeprzeć podniesionego w skardze
kasacyjnej zarzutu, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem art. 15 ust.
2 oraz art. 9 ust. 4 i 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
5
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak sentencji wyroku
(art. 39815
§ 1 oraz art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c.).
jz