Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 88/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner (sprawozdawca)
SSA Barbara Trębska
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 25 listopada 2009 r.,
skargi "P." - Spółki Akcyjnej
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt [...]
wydanego w sprawie z powództwa Syndyka Masy Upadłości "P." -
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
przeciwko "P." - Spółce Akcyjnej w P.
o zapłatę,
oddala skargę.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 29 września 2005 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w P. z dnia 29 listopada 2004 r. i utrzymał w całości wydany przez
tenże Sąd Okręgowy nakaz zapłaty z dnia 28 marca 2001 r., zasądzający od „P.”
S.A. na rzecz Syndyka Masy Upadłości PPH „P.” Spółki z o.o. kwotę 52932,87
złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 stycznia 2001 roku i kosztami
postępowania.
Na powyższy wyrok została złożona skarga pozwanego w powyższej
sprawie, powołująca się na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia,
jakim jest ten wyrok w części utrzymującej w mocy nakaz zapłaty z dnia 28 marca
2001 r. w przedmiocie zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej
(art. 4241
§ 1 k.p.c.). Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono rażące naruszenie
prawa materialnego, to jest art. 359 § 2 k.c. oraz art. 481 § 2 k.c. przez błędną ich
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, jako że błędnie została wskazana stopa
procentowa należnych odsetek, a na skutek ich wyegzekwowania w drodze
egzekucji komorniczej w latach 2001-2006 w wysokości wynikającej z wyroku,
została skarżącemu wyrządzona znaczna szkoda. W zakresie postępowania
cywilnego zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie art. 325 k.p.c. przez jego
niewłaściwe zastosowanie, a to niezgodne z żądaniem pozwu określenie sentencji
wyroku w przedmiocie orzekania o odsetkach za opóźnienie. Wniesiono
o stwierdzenie, że w zaskarżonym zakresie wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 29
września 2005 r. jest niezgodny z prawem oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego
kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 325 k.p.c. sentencja wyroku powinna, między innymi zawierać
rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron. Rozpatrując zaskarżony wyrok z punktu
widzenia jego koniecznych elementów wskazanych w art. 325 k.p.c., w tym także
rozstrzygnięcia merytorycznego sądu jest oczywiste, że braków podnoszonych
w skardze nie można mu zarzucić. Jest to wyrok zmieniający wyrok Sądu
I instancji, będący wynikiem zarzutów skierowanych do wydanego przez ten sam
3
Sąd nakazu zapłaty. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny zmienił tamten wyrok,
utrzymując w mocy w całości nakaz zapłaty i zasądzając stosowne koszty.
Skarga oparta na art. 4241
§ 1 k.p.c. nie kwestionuje treści sentencji tego
wyroku. Nakaz zapłaty został wydany w 2001 r., kiedy ustawowa stopa odsetek
wynosiła 30% w stosunku rocznym. Wyegzekwowanie przez komornika należności
stanowiącej dług główny oraz odsetki aż do 2006 roku wynikało z odstępu czasu,
jaki dzielił porozumienie między stronami z dnia 16 stycznia 2001 r., będący
podstawą wydania nakazu zapłaty i przeprowadzeniem egzekucji. W tym czasie,
jak trafnie się wskazuje w skardze, odsetki ustawowe zmniejszały się
systematycznie, wraz ze spadaniem inflacji, osiągając kolejno od 30%, poprzez
20%, 16%, 13%, 12,25%, 13,5% wielkość 11,5% w ostatnim roku zapłaty
świadczenia pieniężnego dłużnika. Nastąpiło to już po wydaniu zaskarżonego
wyroku, co samo przez się dowodzi, ze nie można w wyroku z góry określać
wysokości odsetek ustawowych, bo orzekając się ich nawet nie zna.
W zaskarżonym wyroku, w sytuacji, gdy był on wydany we wrześniu 2005 r., a więc
zanim świadczenie główne zostało spełnione też nie można było spełnić obecnych
oczekiwań skarżącego, ponieważ treścią tego wyroku było wyłącznie utrzymanie
w mocy nakazu zapłaty, w wyniku zmiany w tym względzie wyroku Sądu I instancji.
Powód we wnioskach zgłoszonych w apelacji domagał się odsetek 30%
w stosunku rocznym od dnia 16 stycznia 2001 r. do dnia zapłaty, zaś pomiędzy
stronami nie była zawarta umowa w sprawie odsetek w innej wysokości, niż
ustawowe (umownych). Nie wynikało to też z porozumienia, jakie strony zawarły
w dniu 16 kwietnia 2001 r., z którego wynikało zobowiązanie dłużnika.
Jednakże Sąd Apelacyjny nie uwzględnił żądania 30% odsetek, tylko ograniczył się
do przywrócenia skuteczności nakazowi zapłaty, jakiemu nie zarzucano
w zgłoszonych zarzutach przed Sądem I instancji wadliwego określenia odsetek.
W rezultacie egzekucji komorniczej skarżący, jak twierdzi w skardze, zapłacił
93.953,47 złotych odsetek, liczonych w wysokości 30% w stosunku rocznym od
kwoty 52.932,87 złotych (43,51 złotych dziennie), czyli poniósł szkodę w wysokości
43.622,65 złotych nadpłaconych odsetek, wyegzekwowanych przez komornika
wraz ze ściągniętymi przez niego kosztami egzekucji w wysokości 25.989,74
4
złotych. Przekazana wierzycielowi kwota w wyniku przeprowadzonego
i zakończonego postępowania egzekucyjnego wyniosła, jak się podaje w skardze
187.732,15 złotych.
W odniesieniu do zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego przyczyną
wskazywanej nadpłaty odsetek nie jest jednak, ani błędna wykładnia przez Sąd
przepisów kodeksu cywilnego o odsetkach i ich maksymalnej wysokości (art. 359
§ 2, art. 481 § 2 k.c.), ani niewłaściwe zastosowanie przepisów kodeksu
postępowania cywilnego o koniecznych elementach sentencji wyroku (art. 325
k.p.c.). Nie można więc uznać zarzutów skarżącego z powołaniem się na
orzecznictwo, że rozstrzygnięcie w sprawie nie daje możliwości jego realizacji, na
podstawie samej treści sentencji, jak też, że jest sformułowane w sposób
nie pozwalający na prawidłowe wykonanie wyroku (wyrok SN z dnia 9 października
1968 r. I CR 366/68, Lex nr 6401; wyrok SN z dnia 24 stycznia 1985 r. III CRN
297/84, Lex nr 8672). Przyczyna nadpłaty odsetek leży w dotychczasowym
zaniechaniu przez skarżącą Spółkę podjęcia możliwych czynności procesowych,
których konsekwencją byłoby albo niedopuszczenie do wyegzekwowania nadpłaty,
albo kwota ta została by, jeśli rzeczywiście okazałaby się należna – odzyskana.
Czynności te wiążą się z wykładnią samego nakazu zapłaty, z postępowaniem
egzekucyjnym oraz z czynnościami komornika sądowego. Nie stanowią wszakże
podstawy, aby kwestionować od strony formalnej zaskarżony wyrok, który w ogóle
nie wskazuje stopy procentowej należnych odsetek, więc nie może tego czynić
błędnie, jak się zarzuca w skardze.
Z kolei, zgodnie z powszechnym stanowiskiem piśmiennictwa i nielicznych
orzeczeń Sądu Najwyższego w tym zakresie, jako że przedmiotowa skarga w takiej
postaci jest novum w procedurze cywilnej, braki w sentencji prawomocnego
orzeczenia, które by skutkowały uznanie tego orzeczenia za niezgodne z prawem
muszą mieć całkiem zasadniczy charakter. Skarga z art. 4241
k.p.c. jest
specjalnym, procesowym środkiem prawnym o charakterze nadzwyczajnym.
Ma na celu stwierdzenie, że prawomocne orzeczenie zostało wydane
w okolicznościach sprzeniewierzenia się prawu przez sąd wydający orzeczenie.
Jak się podkreśla jest to autonomiczny instrument badania działalności
jurysdykcyjnej sądów powszechnych o wyjątkowym znaczeniu i zastosowaniu
5
(postanowienie SN z dnia 21 lipca 2005 r. V CNP 19/05, niepubl.; uchwała składu
siedmiu sędziów SN z dnia 5 czerwca 2008 r. III CZP 142/07, OSNC 2008, nr 11,
poz. 122). W niniejszej sprawie nie występują okoliczności, które by można
zaliczyć do takiej kategorii.
Z powyższych przyczyn należało skargę o stwierdzenie niezgodności
z prawem zaskarżonego wyroku oddalić na podstawie art. 42411
§ 1 k.p.c.