II CZ 62/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 142/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 62/09
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner
SSA Barbara Trębska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M.R.
przeciwko „E." – Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2009 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną powódki M.R. od prawomocnego wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 18 grudnia 2008 r. W uzasadnieniu wskazał, iż pełnomocnik,
zwolnionej od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości powódki, uiścił
od wniesionej skargi kasacyjnej opłatę sądową w kwocie 30 zł, zamiast opłaty
stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu zaskarżenia. Powołując się na
uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r., Sąd
Apelacyjny wskazał, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie,
przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje
postępowania kasacyjnego.
W zażaleniu powódka wniosła o uchylenie powyższego postanowienia.
Podniosła naruszenie prawa materialnego (zapewne chodziło skarżącej o prawo
procesowe), tj. art. 2 k.p.c. w zw. z art. 100 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przez błędną
wykładnię i uznanie, że z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu drugiej
instancji dochodzi do zakończenia postępowania i udzielone powódce przez sąd
pierwszej instancji całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, nie obejmuje
dalszego postępowania wywołanego skargą kasacyjną, chociaż toczy się ono
między tymi samymi stronami i o to samo roszczenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, czy udzielone stronie w postępowaniu rozpoznawczym zwolnienie
od kosztów sądowych rozciąga się na postępowanie wszczęte wniesieniem skargi
kasacyjnej, rozstrzygnięty został w uchwale Sądu Najwyższego podjętej w składzie
siedmiu sędziów w dniu 5 czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, OSNC 2008/11/122),
której została nadana moc zasady prawnej, co oznacza, że Sąd rozpoznający
niniejsze zażalenie jest jej treścią związany. W uchwale tej Sąd Najwyższy
opowiedział się przeciwko rozciąganiu zwolnienia od kosztów sądowych
z postępowania przed sądami powszechnymi na postępowanie kasacyjne.
3
W uzasadnieniu uchwały podkreślono m. in., że po zmianach kodeksu
postępowania cywilnego wprowadzonych nowelizacją z 2004 r. kasacja, która do tej
pory była zwyczajnym środkiem zaskarżenia, została zastąpiona skargą kasacyjną,
stanowiącą nadzwyczajny środek zaskarżenia. W efekcie postępowanie kasacyjne
utraciło charakter postępowania w trzeciej instancji, a skarga kasacyjna wnoszona
poza tokiem instancji stała się instrumentem kontroli zgodności z prawem
prawomocnych orzeczeń wydawanych przez sądy powszechne. Cel i przedmiot
postępowania przed Sądem Najwyższym jest inny niż przed sądami
powszechnymi, gdyż jako sąd szczególny nie rozstrzyga on sprawy ani nie osądza
osób oraz zgłaszanych przez nie roszczeń, lecz wyłącznie kontroluje legalność
zaskarżonego orzeczenia. Uzyskanie przez orzeczenie rozstrzygające istotę
sprawy przymiotu prawomocności oznacza zakończenie sprawy poddanej pod
osąd, przez co z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia dochodzi też do
spełnienia się celu zwolnienia od kosztów sądowych udzielonego stronie w fazie
rozpoznawczej. Przeciw rozciąganiu zwolnienia od kosztów przyznanego
w postępowaniu rozpoznawczym przed sądem powszechnym na postępowanie
kasacyjne przemawia także wyjątkowy charakter zwolnienia, będącego formą
przejmowania przez Skarb Państwa obowiązku strony. Również istotny jest fakt, że
nadzwyczajne środki prawne są z reguły wnoszone po upływie znacznego czasu od
chwili uzyskania zwolnienia, co wielokrotnie powoduje dezaktualizację przyczyn
usprawiedliwiających wniosek w tym przedmiocie.
Powyższe prowadzi do wniosku, że zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe.
Udzielone skarżącej zwolnienie od kosztów sądowych dotyczyło jedynie
postępowania przed sądami pierwszej i drugiej instancji i dlatego też, skoro we
wniesionej skardze kasacyjnej nie domagała się ona zwolnienia od kosztów
sądowych, ani nie uiściła należnej opłaty od skargi, jej odrzucenie na podstawie
art. 1302
§ 3 k.p.c. było uzasadnione.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner
SSA Barbara Trębska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M.R.
przeciwko „E." – Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2009 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną powódki M.R. od prawomocnego wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 18 grudnia 2008 r. W uzasadnieniu wskazał, iż pełnomocnik,
zwolnionej od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości powódki, uiścił
od wniesionej skargi kasacyjnej opłatę sądową w kwocie 30 zł, zamiast opłaty
stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu zaskarżenia. Powołując się na
uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r., Sąd
Apelacyjny wskazał, że zwolnienie strony od kosztów sądowych w sprawie,
przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje
postępowania kasacyjnego.
W zażaleniu powódka wniosła o uchylenie powyższego postanowienia.
Podniosła naruszenie prawa materialnego (zapewne chodziło skarżącej o prawo
procesowe), tj. art. 2 k.p.c. w zw. z art. 100 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przez błędną
wykładnię i uznanie, że z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu drugiej
instancji dochodzi do zakończenia postępowania i udzielone powódce przez sąd
pierwszej instancji całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, nie obejmuje
dalszego postępowania wywołanego skargą kasacyjną, chociaż toczy się ono
między tymi samymi stronami i o to samo roszczenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, czy udzielone stronie w postępowaniu rozpoznawczym zwolnienie
od kosztów sądowych rozciąga się na postępowanie wszczęte wniesieniem skargi
kasacyjnej, rozstrzygnięty został w uchwale Sądu Najwyższego podjętej w składzie
siedmiu sędziów w dniu 5 czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, OSNC 2008/11/122),
której została nadana moc zasady prawnej, co oznacza, że Sąd rozpoznający
niniejsze zażalenie jest jej treścią związany. W uchwale tej Sąd Najwyższy
opowiedział się przeciwko rozciąganiu zwolnienia od kosztów sądowych
z postępowania przed sądami powszechnymi na postępowanie kasacyjne.
3
W uzasadnieniu uchwały podkreślono m. in., że po zmianach kodeksu
postępowania cywilnego wprowadzonych nowelizacją z 2004 r. kasacja, która do tej
pory była zwyczajnym środkiem zaskarżenia, została zastąpiona skargą kasacyjną,
stanowiącą nadzwyczajny środek zaskarżenia. W efekcie postępowanie kasacyjne
utraciło charakter postępowania w trzeciej instancji, a skarga kasacyjna wnoszona
poza tokiem instancji stała się instrumentem kontroli zgodności z prawem
prawomocnych orzeczeń wydawanych przez sądy powszechne. Cel i przedmiot
postępowania przed Sądem Najwyższym jest inny niż przed sądami
powszechnymi, gdyż jako sąd szczególny nie rozstrzyga on sprawy ani nie osądza
osób oraz zgłaszanych przez nie roszczeń, lecz wyłącznie kontroluje legalność
zaskarżonego orzeczenia. Uzyskanie przez orzeczenie rozstrzygające istotę
sprawy przymiotu prawomocności oznacza zakończenie sprawy poddanej pod
osąd, przez co z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia dochodzi też do
spełnienia się celu zwolnienia od kosztów sądowych udzielonego stronie w fazie
rozpoznawczej. Przeciw rozciąganiu zwolnienia od kosztów przyznanego
w postępowaniu rozpoznawczym przed sądem powszechnym na postępowanie
kasacyjne przemawia także wyjątkowy charakter zwolnienia, będącego formą
przejmowania przez Skarb Państwa obowiązku strony. Również istotny jest fakt, że
nadzwyczajne środki prawne są z reguły wnoszone po upływie znacznego czasu od
chwili uzyskania zwolnienia, co wielokrotnie powoduje dezaktualizację przyczyn
usprawiedliwiających wniosek w tym przedmiocie.
Powyższe prowadzi do wniosku, że zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe.
Udzielone skarżącej zwolnienie od kosztów sądowych dotyczyło jedynie
postępowania przed sądami pierwszej i drugiej instancji i dlatego też, skoro we
wniesionej skardze kasacyjnej nie domagała się ona zwolnienia od kosztów
sądowych, ani nie uiściła należnej opłaty od skargi, jej odrzucenie na podstawie
art. 1302
§ 3 k.p.c. było uzasadnione.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.