Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 63/09
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z wniosku H.H.
przy uczestnictwie P.B., J.D., S.G., Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa i
Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K.
o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku po Z.D.,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 10 grudnia 2009 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 30 lipca 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie i zasądza od wnioskodawcy na rzecz Skarbu
Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120
(sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
H.H. wniósł o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia 21
września 2000 r., w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej Z.D. w ten
sposób, że spadek w połowie uzyskał wnioskodawca H.H., a w połowie P.B.
Sądu Rejonowego w K. postanowieniem z dnia 23 marca 2006 r. wniosek
oddalił, zaś Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 17 stycznia 2007 r. oddalił
apelację wnioskodawcy wniesioną od powyższego postanowienia.
Wnioskodawca H.H. w dniu 20 lipca 2009 r. wniósł skargę o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu
Okręgowego w K. z dnia 17 stycznia 2007 r. Wskazując, jako podstawę wznowienia
art. 403 § 2 k.p.c. Skarżący wyjaśnił, że w dniu 2 czerwca 2009 r. doszło do
wykrycia przez wnioskodawcę takich okoliczności faktycznych, z których strona nie
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. W tym dniu wnioskodawca otrzymał
pisemną ekspertyzę Nr BE [...] wykonaną w Centrum Badawczo – Szkoleniowym
Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego sporządzoną w dniu 25 maja 2009 r., z
której wynika, że podpis testatorki na testamencie Repertorium A. [...] z dnia
19.09.1991 r. nie pochodzi od Z.D.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 30 lipca 2009 r., na podstawie
art. 410 § 1 k.p.c. odrzucił skargę o wznowienie postępowania wskazując w
uzasadnieniu, że powołana w skardze podstawa wznowienia w rzeczywistości nie
istnieje.
Wnioskodawca H.H. w całości zaskarżył powyższe postanowienie
zarzucając Sądowi Okręgowemu w K. naruszenie art. 403 § 2 k.p.c. przez jego
błędną wykładnię, a polegającą na wadliwym przyjęciu, że przytoczone w
skardze okoliczności faktyczne nie odpowiadają powołanej podstawie prawnej
skargi i w konsekwencji błędnym przyjęciu, że opisana w skardze podstawa
wznowienia nie istnieje. Zarzucając powyższe, skarżący wniósł o uchylenie
w całości zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sadowi, który wydał zaskarżone postanowienie.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżone orzeczenie pomimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu
i z tego względu zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Dopuszczalność skargi
o wznowienie postępowania z mocy samego prawa w postępowaniu
nieprocesowym w sposób ogólny reguluje art. 524 § 1 k.p.c., w myśl którego
uczestnik postępowania może żądać wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, jednakże
wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie kończące
postępowanie może być zmienione lub uchylone.
Prawomocne postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku
może zostać uchylone lub zmienione w postępowaniu zainicjowanym na podstawie
art. 679 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem, tylko w tym postępowaniu może
być przeprowadzony dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia
spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 2003 r., III CK 144/02,
(niepubl.), dokonując wykładni art. 524 k.p.c. i art. 679 k.p.c., trafnie wskazał,
że zakaz wznowienia postępowania zawarty w art. 524 § 1 k.p.c. dotyczy jedynie
pokrywającej się podstawy wznowienia, a w konsekwencji, że wznowienie
postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest wyłączone jedynie w takim
zakresie, w jakim dopuszczalna jest na podstawie art. 679 k.p.c. zmiana
postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Sąd Najwyższy w powołanym
orzeczeniu zwrócił uwagę na różnicę zakresu przedmiotowego przepisów art. 679
k.p.c. i art. 524 k.p.c. Wyjaśnił, że art. 679 k.p.c. oparty jest na jednej tylko
podstawie, którą stanowi wykrycie nowych faktów i dowodów, podczas gdy art. 524
k.p.c. i znajdujące tu odpowiednie zastosowanie przepisy o wznowieniu
postępowania w procesie wymieniają inne jeszcze podstawy restytucyjne oraz
przyczyny nieważności, których art. 679 k.p.c. w ogóle nie zawiera.
Postępowanie zainicjowane wnioskiem, o którym mowa w art. 679 k.p.c.
może się prawomocnie zakończyć oddaleniem przedmiotowego wniosku,
a następnie mogą zostać wykryte okoliczności faktyczne lub środki dowodowe,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których wnioskodawca nie mógł
4
skorzystać w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Wówczas zajdzie
potrzeba wzruszenia tego orzeczenia i zainicjowania postępowania, w którym
wnioskodawca będzie mógł wykazać, że osoba, która uzyskała stwierdzenie
nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż
stwierdzony. W tej sytuacji nie znajdzie zastosowania art. 523 zd. 2 k.p.c., w myśl
którego prawomocne postanowienie oddalające wniosek sąd może zmienić w razie
zmiany okoliczności sprawy, bowiem zgodnie z art. 679 § 1 k.p.c., który w tym
zakresie jest przepisem szczególnym, „tylko” w postępowaniu zainicjowanym na
jego podstawie możliwe jest wykazanie, że osoba, która uzyskała stwierdzenie
nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż
stwierdzony. Nadto, jak zostało to już powyżej wyjaśnione, w sytuacji w której,
znajduje zastosowanie art. 679 k.p.c., a zatem również w wypadku prawomocnego
postanowienia oddalającego wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzenie
nabycia spadku, niedopuszczalna jest skarga o wznowienie postępowania
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2002 r., IV CO 7/02,
(OSNC 2003, nr 10, poz. 139).
W niniejszej sprawie skarga o wznowienie postępowania oparta
na podstawie wykrycia nowych okoliczności faktycznych została wniesiona
od prawomocnego postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o zmianę
postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku i jako niedopuszczalna z mocy
samego prawa zasadnie została odrzucona zaskarżonym postanowieniem Sądu
Okręgowego w K.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c.
w zw. z art. 39814
k.p.c. rozstrzygnął jak w sentencji, orzekając o kosztach
postępowania zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c.