Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 86/09
POSTANOWIENIE
Dnia 17 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
SSA Barbara Trębska
ze skargi zainteresowanego J.Ś.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w R.
z dnia 25 czerwca 2007 r., sygn. akt [...],
w sprawie z wniosku M.G. i S.G.
przy uczestnictwie J.Ś. i J.W.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 grudnia 2009 r.,
zażalenia J. Ś.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 7 sierpnia 2009 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w R. odrzucił
wniosek zainteresowanego J.Ś. o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na
postanowienie tego Sądu z dnia 8 stycznia 2009 r., którym odrzucona została jego
skarga o wznowienie postępowania w sprawie o rozgraniczenie, oraz odrzucił to
zażalenie. Postanowienie to zapadło w wyniku ustalenia, że postanowienie z dnia 8
stycznia 2009 r. zainteresowany otrzymał w dniu 14 stycznia 2009 r. z błędnym
pouczeniem, iż przysługuje od niego skarga kasacyjna. Skargę taką w dniu 6 marca
2009 r. wniósł ustanowiony przez niego pełnomocnik będący adwokatem. Sąd
Najwyższy postanowieniem doręczonym pełnomocnikowi zainteresowanego w dniu
13 lipca 2009 r. odrzucił skargę jako niedopuszczalną i w uzasadnieniu swego
postanowienia wskazał, że na postanowienie nią zaskarżone przysługuje zażalenie
do Sądu Najwyższego. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że najpóźniej
w chwili wnoszenia skargi kasacyjnej pełnomocnik zainteresowanego mógł
zorientować się że pouczenie dokonane przez Sąd przy doręczeniu postanowienia
z dnia 8 stycznia 2009 r. było błędne i że na postanowienie to przysługuje
zażalenie do Sądu Najwyższego. Zatem termin do wniesienia wniosku o
przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia należy liczyć od dnia 6 marca 2009
r., a nie jak chce wnioskodawca od doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego,
wobec czego termin ten upłynął w dniu 13 marca 2009 r. (art. 169 § 1 k.p.c.).
Ponieważ wniosek o przywrócenie terminu wniesiony został w dniu 15 lipca 2009 r.,
jako spóźniony podlega odrzuceniu (art. 171 k.p.c.). W tej sytuacji tygodniowy
termin do wniesienia zażalenia na postanowienie z dnia 8 stycznia 2009 r. należy
liczyć od doręczenia tego postanowienia. Zażalenie wniesione w dniu 15 lipca 2009
r. zostało więc wniesione po terminu i dlatego należało je odrzucić (art. 370 w zw. z
art. 397 § 2 i art. 391 § 1 k.p.c.).
W zażaleniu na wymienione na wstępie postanowienie o odrzuceniu
zażalenia zainteresowany zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących
podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnym przyjęciu, że „siedmiodniowy
3
termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu upłynął w dniu 13 marca
2009 r.” i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pomimo, że zażalenie wniesione zostało na postanowienie o odrzuceniu
zażalenia, skarżący zarzuca w nim wadliwość postanowienia o odrzuceniu wniosku
o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia. Na to ostatnie postanowienie, jako
na postanowienie sądu drugiej instancji niekończące postępowania, zażalenie nie
przysługuje (art. 3941
§ 2 k.p.c.). Jednakże jest ono postanowieniem, które
poprzedzało wydanie postanowienia o odrzuceniu zażalenia i miało wpływ na jego
treść. Na podstawie art. 380 w zw. z art. 397 § 2 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
postanowienie to może więc być przedmiotem rozpoznania na skutek zażalenia na
postanowienie o odrzuceniu zażalenia. Stosownie do art. 380 k.p.c. warunkiem
rozpoznania jest jednakże wniosek skarżącego. Zażalenie takiego wniosku wprost
wyartykułowanego nie zawiera, nie powołuje się także na art. 380 k.p.c. Ponieważ
jednak z treści zażalenia w sposób oczywisty wynika, że pomimo, iż wniesione
zostało na postanowienie o odrzuceniu zażalenia, kwestionuje prawidłowość
postanowienia o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu, Sąd Najwyższy uznał
za możliwe rozpoznanie ostatnio wymienionego postanowienia.
Pełnomocnik skarżącego będący adwokatem miał obowiązek wiedzieć, czy
i jaki środek zaskarżenia przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji
odrzucające skargę o wznowienie postępowania wniesioną w sprawie
rozpoznawanej w trybie nieprocesowym, w której przysługuje skarga kasacyjna
(art. 5191
, art. 3941
§ 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). W zasadzie wniesienie przez
profesjonalnego pełnomocnika strony skargi kasacyjnej zamiast zażalenia, czego
konsekwencją stało się uchybienie terminu do wniesienia zażalenia, nie jest
okolicznością niezawinioną w rozumieniu art. 168 § 1 k.p.c., uzasadniającą
przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia. Trzeba jednakże wziąć pod uwagę,
że według pouczenia udzielonego skarżącemu przez Sąd Okręgowy środkiem
zaskarżenia przysługującym od doręczonego mu postanowienia jest skarga
kasacyjna. Trafne jest spostrzeżenie skarżącego, że treść pouczenia nie była
wynikiem zwykłej omyłki. Nadając bieg skardze kasacyjnej Sąd Okręgowy dał
4
wyraz swemu przeświadczeniu – błędnemu – że skarga kasacyjna jest właściwym
środkiem zaskarżenia. Wniesienie skargi kasacyjnej przez skarżącego było
działaniem zgodnym z udzielonym przez Sąd pouczeniem, nie będącym zatem
wynikiem zwykłej omyłki, ale udzielonym w przekonaniu o jego prawdziwości. Było
działaniem w zaufaniu do Sądu. Należy uznać, że uchybienie terminu do wniesienia
zażalenia, które stało się konsekwencją takiego zachowania skarżącego, także
jeżeli w jego imieniu działał adwokat, jest zdarzeniem niezawinionym,
uzasadniającym przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia (art. 168 § 1 k.p.c.).
W tej sytuacji chwilą ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 169 § 1 k.p.c.) jest
chwila dowiedzenie się przez pełnomocnika skarżącego o autorytatywnym
przesądzeniu o tym, że pouczenie dokonane przez Sąd było błędne i, że
właściwym środkiem zaskarżenia jest zażalenie, a nie skarga kasacyjna. Powzięcie
wiadomości o tym nastąpiło z chwilą zapoznania się przez pełnomocnika
skarżącego z postanowieniem Sądu Najwyższego o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
Za chwilę tę należy zaś uznać chwilę doręczenia mu tego postanowienia (13 lipca
2009 r.). Do chwili wniesienia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
zażalenia (15 lipca 2009 r.) nie upłynął zatem tygodniowy termin do wniesienia tego
wniosku.
Z przytoczonych względów postanowienie o odrzuceniu wniosku
o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia nie może być uznane za
prawidłowe. Ponieważ konsekwencją jego wydania jest zaskarżone postanowienie
o odrzuceniu zażalenia, zażalenie na to postanowienia jest zasadne. Sąd
Najwyższy, na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., postanowił zatem
jak w sentencji.