Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 stycznia 2010 r.
I PK 132/09
1. Przepis art. 44a ust. 7a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) nie wy-
klucza stosowania art. 33 k.p. Z przepisów tych wynika niemożność wypowie-
dzenia umowy terminowej zawartej z ordynatorem, jeśli nie wprowadzono do
niej postanowienia przewidującego takie wypowiedzenie oraz konieczność zło-
żenia wniosku o rozwiązanie z nim stosunku pracy.
2. Ocena prawidłowości zastosowania art. 8 k.p. na etapie postępowania
kasacyjnego może nastąpić wyjątkowo.
Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Małgorzata Gersdorf
(sprawozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 stycznia
2010 r. sprawy z powództwa Marka K. przeciwko Szpitalowi Uniwersyteckiemu w K.
o zapłatę odszkodowania, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 12
marca 2009 r. [...]
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie wyrokiem z dnia 6 listo-
pada 2008 r. [...] wydanym po ponownym rozpoznaniu sprawy zasądził od pozwane-
go Szpitala Uniwersyteckiego w K. na rzecz powoda Marka K. odszkodowanie za
niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy.
Sąd ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanym Szpitalu od dnia 12 stycz-
nia 2000 r. W dniu 30 czerwca 2004 r. powód zawarł ze Szpitalem umowę o pracę na
czas określony od dnia 1 lipca 2004 r. do dnia 30 czerwca 2007 r. na stanowisku or-
2
dynatora w Klinice Ginekologii i Niepłodności. Strony przewidziały możliwość rozwią-
zania umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
W dniu 28 lutego 2006 r. Dyrektor pozwanego Szpitala uzyskał informację o
skardze pacjentki, która leczyła się w prywatnej klinice, a której dodatkowe badania
przeprowadzone zostały w Klinice Ginekologii i Niepłodności pozwanego Szpitala.
Skarga nie dotyczyła powoda lecz jego ojca powoda - R.K., lekarza Szpitala, daw-
nego Ordynatora Kliniki Ginekologii i Niepłodności pełniącego tę funkcję do dnia 30
września 2003 r. Ponadto Prokuratura zwróciła się do Dyrektora Szpitala z prośbą o
udostępnienie do wglądu całości dokumentacji medycznej związanej z rejestracją pa-
cjentów i wykonanych zabiegów. Jeden z lekarzy, M.B. został oskarżony i skazany
za popełnienie przestępstw z art. 228 k.k. w okresie od grudnia 1998 r. do kwietnia
2002 r. oraz jednego czynu w grudniu 2004 r. W klinice kierowanej przez powoda
M.B. zatrudniony był od 1 października 2003 r. W październiku 2006 r. przeprowa-
dzona została kontrola doraźna dotycząca zaległości w rozliczeniach w systemie
elektronicznym ADT, w wyniku której stwierdzono 4 historie chorób pacjentek, któ-
rych nie wprowadzono do systemu. W dniach od 7 do 15 grudnia 2006 r. przeprowa-
dzono kontrolę w zespole oddziałów klinicznych Oddziału Klinicznego Ginekologii i
Niepłodności Szpitala. Pismem z dnia 4 grudnia 2006 r. Dyrektor Szpitala zwrócił się
do Prorektora [...] o rozwiązanie stosunku pracy z powodem. Wskazano w tym piś-
mie, że w 2006 r. ujawnione zostały zdarzenia o charakterze przestępstw ciągłych na
terenie oddziału kierowanego przez powoda. W stosunku do jednej z osób zapadło
prawomocne orzeczenie, w stosunku do drugiej toczyły się czynności jak podniesio-
no w piśmie. Ujawnione zostały w toku postępowania działania tych osób na szkodę
Szpitala i jego dobrego imienia. Dyrektor Szpitala wskazał, że mimo ciążących na
powodzie jako ordynatorze obowiązków, nie został on poinformowany o zaistniałej
sytuacji, nie mówiąc o ukaraniu tych osób. Prorektor [...] pismem z dnia 6 grudnia
2006 r. poparł stanowisko Dyrektora Szpitala. Pacjentka, która złożyła skargę na
R.K. nie była pacjentką oddziału, R.K. nie był także jego pracownikiem w okresie, w
którym powód pełnił swoją funkcję. Dokumentacja medyczna zabezpieczona w dniu
28 listopada 2006 r. w pokoju zajmowanym przez R.K. nie dotyczyła oddziału kiero-
wanego przez powoda.
W dniu 6 grudnia 2006 r. Dyrektor Szpitala wypowiedział powodowi stosunek
pracy.
3
Sąd Rejonowy uznał, że rozwiązanie z powodem stosunku pracy okazało się
wadliwe, albowiem nie istniały przesłanki uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy.
Poinformowanie Prorektora UJ o rzekomych nieprawidłowościach w sytuacji, gdy
informacje te nie były dostatecznie zweryfikowane stanowiło o niezgodności wypo-
wiedzenia z art. 8 k.p.
Wyrokiem z dnia 12 marca 2009 r. [...] Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił ape-
lację pozwanego Szpitala od wyroku Sądu Rejonowego. Sąd Okręgowy podzielił
ustalenia faktyczne i ocenę prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Przyjął, że do-
konane przez pozwanego wypowiedzenie, jako dokonane z naruszeniem art. 8 k.p.,
jest niezgodne z prawem i uprawnia do odszkodowania. Sąd Okręgowy uznał także,
że stosowany do powoda art. 44a ust. 7a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakła-
dach opieki zdrowotnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) po-
zwala na badanie zasadności przyczyny rozwiązania z takim pracownikiem stosunku
pracy. Wprowadzenie klauzuli dopuszczającej wypowiedzenie na podstawie art. 33
k.p. nie mogło, zdaniem Sądu, oznaczać dopuszczalności wypowiedzenia, którego
przyczyna nie podlega badaniu. Wprowadzenie takiej klauzuli Sąd uznał za
sprzeczne z dyrektywą art. 18 § 1 i 2 k.p. i z tego względu za nieważne.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiódł pełnomocnik pozwanego Szpitala,
zarzucając naruszenie art. 44a ust. 7 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, przez
przyjęcie, że zamieszczenie w umowie terminowej z pracownikiem wymienionym w
tym przepisie klauzuli dopuszczającej wypowiedzenie umowy za dwutygodniowym
wypowiedzeniem stanowi nadużycie prawa i jest sprzeczne z art. 18 § 1 i 2 k.p. oraz
naruszenie art. 8 k.p., przez przyjęcie, że rozwiązanie z powodem stosunku pracy
było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawiera podstaw uzasadniających zmianę lub uchylenie
zaskarżonego wyroku. Sąd Najwyższy zgadza się z wywodem skargi zmierzającym
do wskazania, że norma art. 44a ust. 7a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej nie
wyklucza stosowania art. 33 k.p. Wbrew stanowisku Sądu okręgowego przyjąć nale-
ży, że przepisy te nie są względem siebie konkurencyjne, lecz wymagają wzajemnej
korelacji. Z korelacji tej wynika po pierwsze to, że nie można wypowiedzieć umowy
terminowej zawartej z ordynatorem jeśli nie wprowadzono do umowy prawa jej wcze-
4
śniejszego wypowiedzenia (patrz Z.Kubot: Status ordynatora, Prawo i Medycyna
2001 nr 10, s.78); po drugie trzeba przyjąć, że art. 44a ust. 7a ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej przewiduje dodatkową procedurę formalną w postaci konieczności
złożenia dodatkowego wniosku o rozwiązanie stosunku pracy.
Obowiązek taki nie istnieje w powszechnym prawie pracy, gdzie decyzja o wy-
powiedzeniu stosunku pracy wynikającego z umowy na czas określony pozostaje co
do zasady jedynie w gestii pracodawcy i wystarczy, by złożone zostało takie oświad-
czenie przez osobę działającą za pracodawcę. Inaczej sprawa przedstawia się przy
zwalnianiu kierownika jednostek, o których mówi art. 44a ust. 7a ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej. Jakkolwiek sformułowanie tego przepisu jest dalece niejasne (kie-
rownik zakładu sam dokonuje przecież czynności z zakresu prawa pracy, nie może
więc jednocześnie o nią wnioskować), to jedyne możliwe rozwiązanie stanowi przyję-
cie, że wniosek ten pochodzić powinien od rektora uczelni (tak Sąd Najwyższy w wy-
roku z dnia 6 października 2004 r., I PK 479/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 144). Treść
art. 44a ust. 7a ustawy nie daje jednak podstaw do przyjęcia, że wniosek taki musi
pozostawać „uzasadniony” w tym aspekcie, że można badać przyczynę w nim
podaną na potrzeby oceny wadliwości wypowiedzenia, identycznie jak w umowie na
czas nieokreślony. Wniosek rektora ma więc wymiar przede wszystkim formalny a
jego brak czyniłby wypowiedzenie niezgodnym z prawem. W stanie faktycznym ni-
niejszej sprawy wniosek został złożony i przez to nie naruszono art. 44a ust. 7a
ustawy.
Mimo trafności zarzutu dotyczącego naruszenia powołanego przepisu zaskar-
żony wyrok odpowiada prawu. Ograniczeniem wypowiedzenia ordynatorowi umowy o
pracę zawartej na czas określony może być bowiem zarzut nadużycia prawa wypo-
wiedzenia umowy. Pogląd o możliwości postawienia zarzutu nadużycia prawa przy
wypowiedzeniu umowy terminowej jest powszechnie przyjmowany (por.
A.Malanowski: Nadużycie prawa w pracowniczym stosunku pracy, Warszawa 1972
s.180; Z.Kubot op.cit.) Trzeba zatem, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, oce-
niać, czy wypowiedzenie stosunku pracy wynikającego z umowy na czas określony
nie pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-
gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. W przypadku ordynatora - kierownika
kliniki lub oddziału klinicznego można to czynić także z tego względu, że wniosek
rektora o dokonanie wypowiedzenia może wskazywać na motywy, jakie kierują pra-
codawcą w dokonaniu tej czynności. Stosowanie regulacji art. 8 k.p. powierzone zo-
5
staje w toku postępowania sądom powszechnym orzekającym w sprawie, jako że
badają one bezpośrednio materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. Ocena pra-
widłowości zastosowania tej normy na etapie postępowania kasacyjnego, zdaniem
Sądu Najwyższego w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, powinna mieć cha-
rakter wyjątkowy. Innymi słowy, zgodzić się wypada z poglądem, wyrażonym przez
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lipca 2009 r., I PK 48/09, że jedynie w wypad-
kach szczególnie rażącego i oczywistego naruszenia art. 8 k.p. przy jego stosowaniu
przez sąd powszechny możliwa jest ingerencja Sądu Najwyższego w ferowane roz-
strzygnięcie.
Sąd Najwyższy nie dopatruje się rażącego i oczywistego naruszenia art. 8 k.p.
zastosowanego w niniejszej sprawie. Wręcz przeciwnie, dokonanie wypowiedzenia w
sytuacji, w której ogrom nieprawidłowości występujących w danej jednostce nie wyni-
ka z działania jej pracownika - kierownika, któremu składa się z takiego powodu wy-
powiedzenie, wydaje się uzasadniać ocenę, że czynność pozostaje w sprzeczności
ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Jeśli wypowiedzenie mia-
łoby pełnić w tym przypadku funkcję swoistej „kary” dyscyplinarnej, to w braku istnie-
nia przesłanek jej „wymierzenia”, można uznać, że jego dokonanie pozostaje
sprzeczne z normą art. 8 k.p.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================