Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 1 czerwca 2010 r.
II UZ 13/10
Sąd powszechny (sąd ubezpieczeń społecznych) nie może orzekać w
sprawie o uniknięcie podwójnego opodatkowania świadczeń emerytalnych lub
rentowych przysługujących z polskiego systemu ubezpieczenia społecznego
osobie uprawnionej, która aktualnie mieszka w Niemczech, chyba że organ ad-
ministracji podatkowej lub sąd administracyjny uznały się niewłaściwe do roz-
poznania tego typu sprawy podatkowej (art. 1991
k.p.c.).
Przewodniczący SSN Halina Kiryło, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 czerwca
2010 r. sprawy z wniosku Paula K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w O. o zasadność i sposób wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy, na
skutek zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wro-
cławiu z dnia 17 lutego 2010 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu posta-
nowieniem z dnia 17 lutego 2010 r. ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę
3.804 zł (pkt I) i odrzucił skargę kasacyjną Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działu w Opolu od wyroku tego Sądu z dnia 28 maja 2009 r., którym oddalono apela-
cję organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego Sądu-Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Opolu z dnia 17 lutego 2009 r. wydanego w sprawie z wniosku Paula
K. o zasadność i sposób wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy (pkt II).
W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że podana w skardze kasacyjnej
wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 10.000 zł była dowolna i „ukierunkowana
jedynie na dopuszczalność złożenia skargi kasacyjnej”. Mimo wezwania do uzupeł-
2
nienia braków formalnych skargi kasacyjnej przez wskazanie szczegółowego sposo-
bu wyliczenia podanej wartości przedmiotu kasacyjnego zaskarżenia, skarżący nie
wyjaśnił sposobu wyliczenia tej wartości, twierdząc, że w sprawie o „zasadność i
sposób wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy” było to zbędne. Tymczasem, w
ocenie Sądu Apelacyjnego, przedmiotem sporu w sprawie „jest wysokość pobiera-
nych przez wnioskodawcę świadczeń w zbiegu renty i połowy emerytury, o której to
wielkości decyduje dokonywanie potrąceń z tytułu zaliczki na podatek dochodowy”.
W takiej sprawie dopuszczalność wniesienia skargi kasacyjnej jest uwarunkowana
wykazaniem wartości przedmiotu zaskarżenia w wysokości co najmniej 10.000 zł
(art. 3982
§ 1 k.p.c.). Sąd Apelacyjny na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z
art. 25 § 1 k.p.c. ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 3.804 zł (317 zł
miesięcznie odprowadzane z tytułu zaliczki na podatek dochodowy x 12 miesięcy =
3.804 zł), a więc niższą niż 10.000 zł, co przesądziło o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
W zażaleniu organ rentowy domagał się jego uchylenia w całości. W ocenie
wnoszącego zażalenie, sprawa rozpoznana nie jest żadną ze spraw wymienionych w
art. 3982
k.p.c., a w szczególności sprawą, w której skarga kasacyjna jest niedopusz-
czalna z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia. Przedmiotem postępowania była
bowiem zasadność i sposób wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy, a tego typu
sprawa nie jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. Uzasadnia to kasacyjny
zarzut nieważności postępowania przed Sądami obu instancji stawiany w skardze
kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione już dlatego, że kasacyjnego rozstrzygnięcia wy-
maga kontrowersja dotycząca kognicji sądu właściwego (sądu powszechnego albo
sądu administracyjnego) do merytorycznego orzekania w sprawie o „zasadność i
sposób wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy”, a w gruncie rzeczy rozstrzygnię-
cie sporu o porządek prawny określonego państwa właściwy dla osądzenia sprawy o
uniknięcie podwójnego opodatkowania świadczeń emerytalno-renowych z obowiąz-
kowego ubezpieczenia społecznego w Polsce, przysługujących i wypłacanych osobie
uprawnionej, która „ma miejsce zamieszkania” w Niemczech. Sprawa ta nie była i nie
jest sporna na gruncie przepisów prawa ubezpieczeń społecznych ani co do ustalo-
nego prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ani co do ich wysokości
3
(brutto). Natomiast z uwagi na podłoże normatywne rozpoznawanej sprawy, która
została osądzona przez Sądy ubezpieczeń społecznych w dwóch instancjach na
podstawie norm prawa podatkowego (art. 18 ust. 1 i 2 umowy z dnia 14 maja 2003 r.
między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania podatków od dochodu i od majątku, Dz.U. z 2005 r. Nr
12, poz. 90), wstępnego przesądzenia wymaga wskazanie właściwego organu oraz
sądu (administracyjnego albo powszechnego) do orzekania w sprawie o uniknięcie
podwójnego opodatkowania, choćby była ona osądzona przez sądy ubezpieczeń
społecznych jako sprawa „o zasadność i sposób wyliczenia zaliczki na podatek do-
chodowy” od świadczeń emerytalnych lub rentowych. Wymaga to „oderwania się” od
ustalonej przez Sąd drugiej instancji w zaskarżonym postanowieniu majątkowej war-
tości przedmiotu sporu, która nie sięga kwoty dziesięciu tysięcy złotych, warunkującej
przedmiotową dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie z zakresu ubezpieczeń
społecznych, która nie kwalifikuje się jako sprawa o przyznanie lub wstrzymanie
emerytury lub renty ani o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego (w tych
zakresach nie ma sporu), w których skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od
wartości przedmiotu sporu (art. 3982
§ 1 k.p.c.). Skoro z okoliczności rozpoznawanej
sprawy wynika, że organ rentowy oparł stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji na
podstawie norm prawa podatkowego (art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.) oraz wyżej sygnalizowanej umowy międzypaństwowej w sprawie unika-
nia podwójnego opodatkowania, a w analogicznych sprawach orzekają - odmiennie
niż sądy ubezpieczeń społecznych w przedmiotowej sprawie na podstawie art. 18
ust. 1 umowy międzypaństwowej - sądy administracyjne na podstawie przepisów
prawa podatkowego i art. 18 ust. 2 tej umowy (por. wyroki WSA w Warszawie z dnia
11 października 2007 r., III S.A./Wa 1224/07, LEX r 466121 lub z dnia 29 lipca 2008
r., III Sa/Wa 865/08, LEX nr 489495), to istnieje konieczność merytorycznego rozpo-
znania zarzutu skargi kasacyjnej o naruszeniu kognicji sądu administracyjnego w
sprawie podatkowej nie tyle ze względu na nieważność postępowania (art. 379 pkt 1
k.p.c.), co na potencjalne zaniechanie przekazania przez sąd powszechny sprawy
„podatkowej” do rozpoznania właściwemu organowi publicznej administracji podat-
kowej lub sądowi administracyjnemu, z zastrzeżeniem, że sąd powszechny nie może
odrzucić pozwu ani stwierdzić nieważności postępowania wtedy, gdy organ admini-
stracji publicznej lub sąd administracyjny uznają się (potencjalnie) za niewłaściwe do
4
rozpoznania sprawy podatkowej (art. 1991
k.p.c.). Oznacza to, że sąd powszechny
(sąd ubezpieczeń społecznych) może orzekać w sprawie o uniknięcie podwójnego
opodatkowania świadczeń emerytalnych lub rentowych przysługujących z polskiego
systemu ubezpieczenia społecznego osobie uprawnionej, która aktualnie mieszka w
Niemczech pod warunkiem, że organ administracji podatkowej lub sąd administracyj-
ny uznały się za niewłaściwe do rozpoznania tego typu sprawy podatkowej (art. 1991
k.p.c.).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.
========================================