Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 47/10
POSTANOWIENIE
Dnia 15 lipca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości Korporacji Przemysłowo-Finansowej
„J.(...)” Spółki z o.o. w N.
przeciwko Przedsiębiorstwu Budowlano-Handlowo-Usługowo-Produkcyjnemu „K.(...)”
Spółce z o.o. w M. i „Bankowemu Funduszowi Leasingowemu” Spółce Akcyjnej w Ł.
o uznanie umowy za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 lipca 2010 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 4 lutego 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 4 lutego 2010 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w G. z dnia 7 października 2008 r. w ten sposób, że oddalił powództwo
Syndyka masy upadłości Korporacji Przemysłowo-Finansowej „J.(...)” Spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością w N. o uznanie umowy za bezskuteczną i zasądził od
powoda na rzecz pozwanej Bankowego Funduszu Leasingowego Spółki Akcyjnej w Ł.
kwotę 16 329,04 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Rozstrzygnięcie to oparte zostało
2
na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy, przewidzianej art. 98 § 1 k.p.c. Na
sumę kosztów poniesionych przez pozwaną złożyły się wniesione przez nią opłaty
sądowe od apelacji, wynagrodzenie pełnomocnika, wydatki związane z dojazdami do
siedziby Sądu oraz noclegami.
W zażaleniu na postanowienie orzekające o kosztach procesu powód zarzucił, że
naruszone zostały przepisy postępowania przez wadliwe niezastosowanie art. 102
k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik sprawy. Domagał się uchylenia go i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji. Wskazał, że część kosztów
nie została przez niego spowodowana, skoro do zniesienia postępowania i uchylenia
pierwszego wyroku Sądu Okręgowego doszło z przyczyn leżących po stronie pozwanej
Przedsiębiorstwa Budowlano-Handlowo-Usługowo-Produkcyjnego Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w M., która nie posiadała organu, co również nie zostało
dostrzeżone przez ten Sąd. Ponadto zły stan majątkowy, wynikający z upadłości Spółki
„J.(...)”, usprawiedliwia nieobciążanie powoda kosztami procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Decydujące znaczenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu ma wynik sprawy, a
nie rezultat postępowania w poszczególnych instancjach. Takie stanowisko
ugruntowane zostało w doktrynie i orzecznictwie, a przykładowo należy zwrócić uwagę
na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 1965 r., I CZ 80/65, OSNC
1966/3/47 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2008 r., III CSK 383/07, niepubl.
W art. 98 § 1 k.p.c. ustanowione zostały dwie podstawowe zasady rozstrzygania
o kosztach procesu: odpowiedzialności za wynik sprawy oraz zwrotu kosztów celowych i
niezbędnych. Przegrywającą jest ta strona, której roszczenie nie zostało uwzględnione
w znaczeniu merytorycznym i formalnym, albo której obrona była nieskuteczna.
Przedmiotem zwrotu są także koszty wywołane wadliwym przebiegiem procesu,
zawinionym przez stronę, jeśli nie ma podstaw do zastosowania art. 103 k.p.c., jak też
przez sąd. Nie zasługuje na podzielenie zarzut nieuzasadnionego zaliczenia do kosztów
procesu opłaty sądowej, wynagrodzenia pełnomocnika i poniesionych przez niego
wydatków, związanych z postępowaniem, które toczyło się w warunkach nieważności,
skoro stanowiły one składniki kosztów niezbędnych do obrony pozwanej, a nadto nie
były wywołane jej działaniem. Obowiązek starannego działania dotyczy wszystkich
uczestników postępowania sądowego, a zatem i powód nie był zwolniony od dociekania,
czy jego przeciwnicy są właściwie reprezentowani. Nie było zatem podstaw ani do
3
określania sumy kosztów na niższym poziomie ani do przyjmowania, że co do ich części
zachodzi szczególny wypadek, o jakim mowa w art. 102 k.p.c.
Odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, przewidziane art.
102 k.p.c. stanowi rozwiązanie szczególne, które nie podlega wykładni rozszerzającej.
Zastosowanie go wymaga istnienia wyjątkowych wypadków, a przyjęcie że zaszły w
konkretnej sprawie, powinno uwzględniać wszystkie jej okoliczności. Wskazuje to na
niedopuszczalność stosowania uogólnień i formułowania wniosków, które nie poddają
się kontroli. Powód przed wytoczeniem powództwa obowiązany jest do
wszechstronnego rozważenia, czy dochodzone roszczenie mu przysługuje i w jakim
kształcie oraz od kogo powinien oczekiwać zaspokojenia.
Powoływana przez żalącego się trudna sytuacja ekonomiczna, będącej
w upadłości Spółki, nawet jeśli uzasadniałaby zwolnienie jej od kosztów sądowych, nie
zwalnia go od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (art. 108 u.k.s.). Nie
może być także podstawą do takiego zwolnienia w oparciu o art. 102 k.p.c., skoro nie
ma innych szczególnych wypadków, wskazujących na odstąpienie od podstawowej
zasady odpowiedzialności za wynik sprawy.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw
należało oddalić na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.

IV CZ 47/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia