Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 22 lipca 2010 r.
III SW 170/10
Interpretacja Państwowej Komisji Wyborczej przewidująca możliwość
dopuszczenia do głosowania na podstawie niespełniającego wymagań za-
świadczenia o prawie do głosowania jest sprzeczna z art. 29 ustawy z dnia 27
września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej (jednolity
tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 72, poz. 467 ze zm.) w związku z § 14 ust. 4 i 5 rozporzą-
dzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 sierpnia 2000 r.
w sprawie spisu wyborców oraz wydawania zaświadczeń o prawie do głosowa-
nia w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 72, poz. 849 ze
zm.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Hajn, Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2010 r., na posiedzeniu nie-
jawnym sprawy z protestu Ewy S. przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej
p o s t a n o w i ł:
wyrazić opinię, że zarzut protestu dotyczący naruszenia art. 29 ustawy z dnia
27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 72, poz. 467) oraz § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 sierpnia 2000 r. w sprawie spisu wyborców
oraz wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania w wyborach Prezydenta Rze-
czypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 72, poz. 849, ze zm.) jest zasadny, lecz naruszenie
to nie miało wpływu na wynik wyborów.
U z a s a d n i e n i e
2
Elżbieta S. wniosła na podstawie art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 27 września
1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr
72, poz. 467; dalej: ustawa) protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospoli-
tej, zarzucając naruszenie przez Państwową Komisję Wyborczą art. 29 ustawy, a
także § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
28 sierpnia 2000 r. w sprawie spisu wyborców oraz wydawania zaświadczeń o pra-
wie do głosowania w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 72,
poz. 849, ze zm.), polegające na tym, że Państwowa Komisja Wyborcza w wyjaśnie-
niu z dnia 4 lipca 2010 r. w sprawie zaświadczeń o prawie do głosowania (ZPOW-
603-259/10) dopuściła możliwość posługiwania się podczas głosowania zaświadcze-
niami, które nie odpowiadają urzędowemu wzorowi takiego zaświadczenia. W wyja-
śnieniu tym dopuszczono bowiem możliwość uwzględniania przedkładanych przez
wyborców zaświadczeń o prawie do głosowania, także wówczas gdy były one po-
zbawione pieczęci urzędowej organu sporządzającego spis („w górnym lewym
rogu”). W ocenie wnoszącej protest wyjaśnienie PKW pozostaje „w rażącej sprzecz-
ności” z treścią przepisu art. 29 ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, a
także z § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z
dnia 28 sierpnia 2000 r.”, a umożliwienie wyborcom posługiwania się zaświadcze-
niami nieodpowiadającymi urzędowemu wzorowi, stanowi naruszenie przepisów
ustawy, które mogło mieć wpływ na wynik wyborów.
Państwowa Komisja Wyborcza wyraziła stanowisko, że zarzut protestu jest
bezzasadny. Stosownie do tego stanowiska druki zaświadczeń o prawie do głosowa-
nia wydawanych przez poszczególne urzędy gmin mogły się różnić między sobą wy-
glądem, istotne natomiast było, aby zawierały wszystkie elementy określone we
wskazanym wzorze. Kwestionowane w proteście wyjaśnienia PKW zostały podjęte w
związku z dużą liczbą interwencji wyborców zgłaszających w dniu ponownego gło-
sowania uwagi, że obwodowe komisje wyborcze nie dopuszczają ich do głosowania
tylko dlatego, że przedstawiane zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu na
pieczęć nagłówkową organu wydającego dokument, zawierają nadruk komputerowy
z nazwą tego organu. W ocenie Państwowej Komisji Wyborczej zaświadczenia za-
wierające taki nadruk spełniają wymogi powołanego przez wnoszącą protest rozpo-
rządzenia. Praktyka drukowania nazwy organu w miejsce pieczęci nagłówkowej jest
powszechnie stosowana zarówno przez organy administracji państwowej, jak i samo-
rządowej.
3
PKW wskazała ponadto, że wnosząca protest nie wskazała, że kwestionowa-
ne przez nią stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej miało wpływ na wynik wybo-
rów, „ani nawet nie uprawdopodobniła, że wpływ taki mieć mogło”, wnosząca protest
nie przedstawiła także dowodów.
Prokurator Generalny w swoim stanowisku wniósł o wydanie postanowienia
zawierającego opinię, że zarzut protestu jest bezzasadny. Prokurator Generalny
podkreślił, że do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy między innymi spra-
wowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego (art. 10 ust. 1 pkt 1
ustawy o wyborze Prezydenta RP) i w ramach tego nadzoru jest ona uprawniona do
wydawania wiążących wytycznych i wyjaśnień w zakresie prowadzenia wyborów.
Według Prokuratora Generalnego kwestionowane w proteście wyborczym wyjaśnie-
nie Państwowej Komisji Wyborczej było realizacją ustawowego obowiązku i zmie-
rzało do usprawnienia procedur wyborczych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma skarżąca, że zaświadczenie o prawie do głosowania jest określone
przepisami prawa wyborczego - art. 29 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zawierającym upoważnienie dla ministra wła-
ściwego do spraw administracji publicznej do określenia w drodze rozporządzenia
wzorów i sposobu wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania i wydanym na
podstawie tego ustawowego upoważnienia rozporządzeniu Ministra Spraw We-
wnętrznych i Administracji z dnia 28 sierpnia 2000 r. w sprawie spisu wyborców oraz
wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania w wyborach Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej (Dz.U. Nr 72, poz. 849 ze zm.). W § 14 ust. 4 i ust. 5 powołanego
rozporządzenia określono wzór zaświadczenia do głosowania w dniu pierwszego
głosowania (załącznik nr 4) oraz wzór zaświadczenia o prawie do głosowania w dniu
ponownego głosowania (załącznik nr 5).
Nie jest przekonująca argumentacja Państwowej Komisji Wyborczej, że mogły
być honorowane zaświadczenia niespełniające wymagań wzoru określonego w prze-
pisach prawa wyborczego byle tylko nie budziła wątpliwości ich autentyczność. Wzór
zaświadczenia o prawie do głosowania jest z istoty rzeczy dokumentem ściśle sfor-
malizowanym, w którym wszystkie jego elementy są istotne, w szczególności dotyczy
to wymagania zamieszczenia pieczęci nagłówkowej organu sporządzającego spis
4
wyborców. Budzi wątpliwości dopuszczenie przez PKW do nieprzestrzegania ustalo-
nych we wskazanych aktach prawa wyborczego, elementów formalnych czynności
wyborczych. Państwowa Komisja Wyborcza upoważniła komisje obwodowe do ba-
dania autentyczności zaświadczeń wydanych niezgodnie z obowiązującym wzorem,
chociaż przepisy prawa wyborczego tego nie przewidują. Ponadto nie zostały wska-
zane środki, które umożliwiałyby komisjom obwodowym weryfikowanie autentyczno-
ści zaświadczeń niespełniających wymaganych warunków formalnych.
W związku z powyższym Sąd Najwyższy uznaje, że zarzut naruszenia przez
Państwową Komisję Wyborczą wskazanych przepisów jest uzasadniony. Natomiast
nie zostało przez wnoszącą protest uprawdopodobnione, że wskazane naruszenie
miało wpływ na wynik wyborów. Wnosząca protest nie przedstawiła żadnego faktu
ani dowodu, z których można by wyprowadzić usprawiedliwiony wniosek o tym, że w
związku z wyjaśnieniem PKW zaistniały jakieś przypadki uwzględnienia przez Komi-
sję Obwodową nieautentycznego zaświadczenia o prawie do głosowania. Skutku
takiego nie można byłoby wyprowadzać na zasadzie domniemania faktycznego, tym
bardziej że w kwestionowanym wyjaśnieniu PKW dopuszczono wykorzystanie za-
świadczenia niespełniającego warunku posiadania pieczęci, „jeżeli nie budzi wątpli-
wości, że jest to zaświadczenie autentyczne”.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na podstawie
art. 75 ust. 1a ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
========================================