Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 56/10
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z powództwa A. H.
przeciwko J. K. i P. K.
o nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 września 2010 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 2 lutego 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Powód A. H. w pozwie przeciwko P. K. i J. K. początkowo wnosił o nakazanie
pozwanym, aby udostępnili mu pokój w należącym do nich lokalu mieszkalnym. W
kolejnych pismach procesowych, precyzując żądanie pozwu, powód domagał się
zapewnienia mu innego lokalu mieszkalnego na wypadek, gdyby pozwani nie zgodzili
się z nim mieszkać. W piśmie z dnia 21 stycznia 2009 r., oznaczając wartość przedmiotu
sporu na kwotę 130.000 zł, powód wskazał, że „o taką wartość mieszkania mu chodzi”,
gdyby pozwani nie zgodzili się z nim mieszkać bądź nie zapewnili mu innego lokalu.
2
Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy w O., uznając się
niewłaściwym rzeczowo, na podstawie art. 17 pkt 4 w zw. z art. 200 § 1 k.p.c. przekazał
sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w O.
Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2009 r. powództwo zostało oddalone. Z uzasadnienia
orzeczenia wynika, że Sąd Okręgowy rozpoznawał w pierwszej kolejności żądanie
nakazania udostępnienia powodowi pokoju w mieszkaniu pozwanych, a następnie
kolejno żądania udostępnienia innego lokalu mieszkalnego ewentualnie zapłaty kwoty
130.000 zł, zgłoszone na wypadek nieuwzględnienia żądania pierwszego.
Powód od wyroku tego wniósł apelację.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 lutego 2010 r. Sąd Apelacyjny apelację
odrzucił. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Apelacyjny stwierdził, że powód -
wezwany do uzupełnienia braków formalnych apelacji przez wskazanie zakresu
zaskarżenia, dokładne określenie żądania oraz wskazanie wartości przedmiotu
zaskarżenia - uzupełnił część braków formalnych, za wyjątkiem wskazania wartości
przedmiotu zaskarżenia. Sąd podniósł, że stosownie do art. 368 § 2 k.p.c. w sprawach o
prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Nieusunięcie tego
braku apelacji powoda, pomimo wezwania, uzasadnia jej odrzucenie na podstawie art.
373 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie powód domaga się jego uchylenia, powołując
się na orzeczenia Sądu Najwyższego świadczące o „liberalnym podejściu” do
wymagania oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia oraz skutków nieusunięcia
braków w tym zakresie. Powód podniósł, że określił wartość przedmiotu sporu w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, „wskazując wysokość swojego
alternatywnie zgłoszonego żądania w kwocie 130.000 zł” i stanowiło to podstawę
przekazania sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w O. jako właściwemu
rzeczowo. Sąd ten nie miał wątpliwości co do zakresu i wysokości żądań pozwu, o czym
świadczy treść uzasadnienia wyroku z dnia 7 grudnia 2009 r. W zażaleniu podniesiono,
że braki w prawidłowym sformułowaniu apelacji wynikały z faktu, że powód nie był
zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika, gdyż wnioski o jego ustanowienie
zostały oddalone. Wskazując ponadto, że wyrok Sądu pierwszej instancji został
zaskarżony w całości, skarżący twierdził, iż Sąd odwoławczy nie powinien mieć
wątpliwości co do wartości przedmiotu zaskarżenia, która w sprawie wynosi 130.000 zł
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji zostały, w toku procedury
naprawczej, wyjaśnione wątpliwości co do wartości przedmiotu sporu. Oznaczenie przez
powoda tej wartości na kwotę 130.000 zł stało się podstawą przekazania przez Sąd
Rejonowy sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu i nie było kwestionowane. Z
uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji wynika, że powód zgłosił na wypadek
nieuwzględnienia żądania głównego (nakazania pozwanym udostępnienia pokoju w ich
lokalu mieszkalnym) dwa inne żądania ewentualne, z których jedno dotyczyło zapłaty
kwoty 130.000 zł, i tak określone żądania były przedmiotem rozpoznania oraz
orzeczenia Sądu Okręgowego.
Wystąpienie z żądaniami ewentualnymi powoduje, że wartość przedmiotu sporu
nie jest określana na podstawie wartości wszystkich żądań łącznie, lecz wyłącznie
jednego z nich (por. postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 1966 r., I CZ 29/66, OSPiKA
1967, nr 2, poz. 36). Gdy w takiej sytuacji wśród zgłoszonych roszczeń znajduje się
roszczenie pieniężne, należy stosownie do art. 19 § 1 k.p.c. przyjąć, że dochodzona
kwota stanowi wartość przedmiotu sporu (por. postanowienie SN z dnia 6 grudnia 2006
r., IV CZ 96/06, niepubl.). Ponieważ wartość żadnego z pozostałych zgłoszonych przez
powoda roszczeń nie przewyższała wartości roszczenia pieniężnego, brak było
przeszkód, aby zasada ta znalazła w sprawie zastosowanie. Wobec tego, że powód
zaskarżył wyrok z dnia 7 grudnia 2009 r. w całości, dochodzona przez niego kwota
pieniężna stanowiąca wartość przedmiotu sporu w sprawie była również wartością
przedmiotu zaskarżenia w apelacji (art. 368 § 2 w zw. z art. 19 k.p.c.).
Zgodnie z art. 368 § 2 k.p.c., obowiązek wskazania wartości przedmiotu
zaskarżenia dotyczy każdej sprawy o prawa majątkowe, jednakże jego niespełnienie
mimo wezwania uzasadnia odrzucenie apelacji na podstawie art. 370 k.p.c. (art. 373
k.p.c.) jedynie wówczas, gdy w świetle znajdującego odpowiednie zastosowanie art. 130
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. stanowi przeszkodę do nadania jej biegu i
rozpoznania (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 27 marca 2008 r., III CZP 7/08,
OSNC 2009, nr 4, poz. 55 i powołane tam orzeczenia, a także postanowienie SN z dnia
5 września 2008 r., I CZ 65/08, niepubl.).
Wartość przedmiotu zaskarżenia nie budziła w sprawie wątpliwości, gdyż
stanowiła ją oznaczona kwota pieniężna, na którą wyraźnie wskazywał zakres
zaskarżenia wyroku (w całości). Nieuzupełnienie przez powoda braku formalnego
apelacji w zakresie oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia nie stanowiło więc
przeszkody do nadania jej biegu i rozpoznania.
4
Nie zachodziła zatem przyjęta w zaskarżonym orzeczeniu podstawa odrzucenia
apelacji, co uzasadniało jego uchylenie, stosownie do art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c.
Rozstrzygnięcie o kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi
w postępowaniu zażaleniowym może nastąpić dopiero w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie, stosownie do jego wyniku.