Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 79/10
POSTANOWIENIE
Dnia 21 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSA Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa E. R. i Aleksandry R.
przeciwko T. R., T. R., W. R. i J. R.
o zapłatę
oraz z powództwa wzajemnego T. R. i T. R.
przeciwko E. R. i A. R.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 października 2010
r.,
zażalenia pozwanych W. R. i J. R.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 11 maja 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny:
1. oddalił wniosek pozwanych J. R. i W. R. o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 kwietnia 2010
r. z uzasadnieniem,
2. odrzucił wniosek tych pozwanych o sporządzenie uzasadnienia wyroku.
2
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek został
złożony przez pełnomocnika pozwanych, który nie wykazał, że uchybił terminowi bez
swojej winy.
Zażalenie na to postanowienie złożyli pozwani zarzucając naruszenie art. 168 § 1
k.p.c. przez wadliwe przyjęcie, że przekroczenie terminu do złożenia wniosku o
doręczanie wyroku z uzasadnieniem nastąpiło z przyczyn zawinionych przez stronę oraz
rozstrzygnięcie o tym wniosku na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie, a także
naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że ustanowiony substytut obecny na
rozprawie apelacyjnej powinien był złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie odpisu
wyroku z uzasadnieniem również wówczas gdy ogłoszenie wyroku zostało odroczone.
Zarzucając powyższe skarżący domagali się uchylenia zaskarżonego postanowienia
i przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania na rozprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione.
W odniesieniu do zarzutu rozpoznania wniosku na posiedzeniu niejawnym: z
dniem 19 kwietnia 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie
ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r.
Nr 7, poz. 45). Zgodnie z art. 1 pkt 17 tej ustawy art. 168 k.p.c. uzyskał inne brzmienie,
polegające na skreśleniu dotychczasowego zdania drugiego § 1 tego artykułu. Zdanie to
w powiązaniu z brzmieniem zdania pierwszego tworzyło całość wskazującą, że na
posiedzeniu niejawnym Sąd może rozstrzygnąć o wniosku tylko wówczas, gdy wniosek
ten uwzględnia. Powołaną ustawą dokonano nie tylko skreślenia zdania drugiego § 1
art. 168 k.p.c. ale nadto zmieniono art. 169 k.p.c. (punkt 18 powołanej ustawy) przez
dodanie § 5 w brzmieniu: ”postanowienie w przedmiocie wniosku o przywrócenie
terminu może być wydane na posiedzeniu niejawnym”, co oznacza, że na posiedzeniu
niejawnym może zapaść postanowienie zarówno uwzględniające wniosek jak i
oddalające, a także odrzucające ten wniosek. Przepisy przechodnie tej ustawy w art. 4
stanowią, że w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, do czasu
zakończenia postępowania w danej instancji, stosuje się przepisy dotychczasowe, z
zastrzeżeniem ust. 2, przy czym odstępstwa wymienione w tym przepisie nie mają
zastosowania w sprawie niniejszej. Nie oznacza to jednak, że w odniesieniu do wniosku
pozwanych zastosowanie mają przepisy art. 168 k.p.c. w brzmieniu uprzednio
obowiązującym. Wyrok w sprawie ogłoszony został w dniu 27 kwietnia 2010 r. i z datą
jego ogłoszenia zakończyło się postępowanie w danej instancji, to jest w instancji
3
odwoławczej; wyrok jest prawomocny. Wniosek o przywrócenie terminu został złożony 4
maja 2010 r., a więc po wejściu w życie nowej ustawy, przy czym podkreślić należy, że
wniosek ten nie uchyla prawomocności wyroku, a w postępowaniu rozstrzygającym o
takim wniosku poddana zostaje pod osąd tylko kwestia, czy strona zawiniła uchybienie
terminu, czy też nastąpiło to bez jej winy (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 12 grudnia 2001 r. III CZ 124/01, lex nr 558324). Zatem do tak rozumianego
postępowania incydentalnego, toczącego się po prawomocnym zakończeniu
postępowania w sprawie, zastosowanie winny mieć przepisy ustawy nowej, ta bowiem
ustawa obowiązywała tak w chwili wszczęcia tego postępowania, jak i w chwili orzekania
o wniosku; przemawia za tym również ogólna reguła międzyczasowa dotycząca
stosowania przepisów prawa procesowego wyrażona w art. XV przep. wprow. k.p.c. W
przepisach międzyczasowych kodeksu postępowania cywilnego należy bowiem
dopatrywać się ogólnych reguł prawa intertemporalnego w dziedzinie prawa
procesowego, zwłaszcza wówczas, gdy wprowadzając konkretne zmiany, ustawodawca
nie dostarcza wystarczających dyrektyw w tym zakresie. Rozstrzygnięcie zatem o
wniosku pozwanych na posiedzeniu niejawnym nie mogło być uznane za nieprawidłowe.
Nie mają również racji skarżący wywodząc, że uchybienie terminu nastąpiło bez
ich winy, przy czym chodzi tu o działania ich pełnomocnika, które traktowane są jak
działania samej strony. Na rozprawie apelacyjnej skarżących reprezentowała adwokat
M. B., która złożyła pełnomocnictwo substytucyjne pochodzące od adwokata M. N.,
dotychczas reprezentującej skarżących. Po zamknięciu tej rozprawy strony zostały
poinformowane, że sąd postanowił odroczyć ogłoszenie orzeczenia i że zostanie ono
ogłoszone w dniu 27 kwietnia 2010 r.
Na skutek udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego (substytucji),
o którym mowa w art. 91 pkt 3 k.p.c. stosunek pełnomocnictwa powstaje pomiędzy
mocodawcą a substytutem. Substytut staje się pełnomocnikiem strony, a nie
pełnomocnika, który udzielił dalszego pełnomocnictwa. Substytut wykonując udzielone
pełnomocnictwo działa więc w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy, przy czym
udzielenie substytucji nie uchyla ani nie uszczupla umocowania pełnomocnika
głównego. Te zasady, rządzące tzw. pełnomocnictwem substytucyjnym prowadzą do
wniosku, że skarżący w dacie ogłoszenia wyroku byli reprezentowani przez dwóch
pełnomocników, przy czym tylko w odniesieniu do adwokat M. N. została
udokumentowana zaświadczeniem lekarskim niemożność działania wywołana chorobą
trwającą do dnia 4 maja 2010 r. Nie zostało zaś wykazane, aby istniały przeszkody w
4
złożeniu, z zachowaniem terminu czyli do 4 maja 2010 r., wniosku o sporządzenie i
doręczenie wyroku z uzasadnieniem przez pełnomocnika substytucyjnego. Wniosek
złożony w dniu 5 maja 2010 r. był wnioskiem spóźnionym, zatem jego odrzucenie przez
Sąd Apelacyjny nie mogło być poczytane za nieprawidłowe.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art.
39814
k.p.c. oddalił zażalenie.