Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 listopada 2010 r.
III KRS 13/10
Złożenie oświadczenia lustracyjnego na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z
dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeń-
stwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funk-
cje publiczne (jednolity tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428 ze zm.) nie uchyla
obowiązku złożenia nowego oświadczenia lustracyjnego przez osobę, która
kandyduje na stanowisko objęte lustracją na podstawie art 7 ust. 1 ustawy z
dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jolanta Strusińska-Żukowska, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 listopada 2010 r.
sprawy z odwołania Beaty P. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa [...] z dnia 14
kwietnia 2010 r., w sprawie nieuwzględnienia zastrzeżenia w przedmiocie pozosta-
wienia bez rozpatrzenia przez prezesa sądu zgłoszenia kandydatury na wolne sta-
nowisko sędziowskie,
o d d a l i ł odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Beata P. wniosła odwołanie od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z 14
kwietnia 2010 r. [...] w sprawie nieuwzględnienia zastrzeżenia w przedmiocie pozo-
stawienia bez rozpatrzenia przez prezesa sądu kandydatury na wolne stanowisko
sędziowskie.
Dnia 9 marca 2010 r. Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L.
pozostawił bez rozpatrzenia zgłoszenie Beaty P. na stanowisko sędziego w Woje-
wódzkim Sądzie Administracyjnym w L., o którym Prezes Naczelnego Sądu Admini-
2
stracyjnego obwieścił w Monitorze Polskim Nr 4, poz. 40 z dnia 29 stycznia 2010 r.
Jako przyczynę swojej decyzji wskazał niespełnienie przez kandydatkę jednego z
wymogów formalnych określonych w art. 57 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) w związku z
art. 29 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych
(Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), to jest niedołączenie do zgłoszenia oświadczenia,
o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu
informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz
treści tych dokumentów (Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm. - dalej: ustawa lu-
stracyjna z 2006 r.), ani informacji, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.
Beata P. złożyła zastrzeżenie co do pozostawienia jej zgłoszenia bez rozpa-
trzenia. Nie kwestionowała w nim faktu niedołączenia do zgłoszenia oświadczenia
lustracyjnego ani informacji o złożeniu takiego oświadczenia wcześniej, lecz poinfor-
mowała, że oświadczenie lustracyjne złożyła w 2006 r. w związku z ubieganiem się o
inne stanowisko sędziowskie w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w L. Odpis
oświadczenia wraz z pismem przewodnim skierowanym do Prezesa Naczelnego
Sądu Administracyjnego w Warszawie, noszącym datę 18 maja 2006 r., dołączyła do
zastrzeżenia. Wyraziła przy tym pogląd, że nie miała obowiązku powtórnego złożenia
oświadczenia lustracyjnego w niniejszym postępowaniu.
Dnia 29 marca 2010 r. Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L.
przedstawił Krajowej Radzie Sądownictwa do rozstrzygnięcia zastrzeżenie złożone
przez Beatę P. podnosząc, że nie kwestionuje faktu wygaśnięcia w jej wypadku obo-
wiązku powtórnego złożenia oświadczenia lustracyjnego. Podtrzymał jednak swoje
stanowisko co do tego, że Beata P. miała obowiązek dołączenia do zgłoszenia in-
formacji o uprzednim złożeniu oświadczenia lustracyjnego oraz że obowiązku tego
nie dopełniła w okresie miesiąca od obwieszczenia o wolnym stanowisku sędziow-
skim.
Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa brak jest podstaw do uwzględnienia
zastrzeżenia. Przepis art. 57 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych - stosowany
odpowiednio do osób kandydujących na stanowisko sędziego sądu administracyjne-
go - przewiduje jako jeden z wymogów formalnych obowiązek dołączenia do zgłosze-
nia oświadczenia lustracyjnego albo informacji o jego uprzednim złożeniu. Z kolei
przepis art. 57 § 2a tej ustawy przewiduje obligatoryjną sankcję - na wypadek niewy-
wiązania się z tego obowiązku - w postaci pozostawienia zgłoszenia bez rozpatrze-
3
nia. Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L., po stwierdzeniu, że do
zgłoszenia Beaty P. nie został dołączony żaden z dokumentów, o których mowa w
art. 57 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych, miał obowiązek pozostawić zgło-
szenie bez rozpatrzenia niezależnie od tego czy kandydatka na sędziego złożyła
wcześniej oświadczenie lustracyjne czy też nie. Być może przewidziana przez usta-
wodawcę sankcja jest zbyt surowa w odniesieniu do niespełnienia przez kandydata
tego konkretnego braku formalnego, jednak - zdaniem Rady - celem ustawodawcy
było usprawnienie dość długotrwałego postępowania w przedmiocie powołania na
stanowisko sędziego poprzez dyscyplinowanie kandydatów.
W odwołaniu skarżąca podniosła, że nie była zobowiązana - na podstawie art.
57 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych - do złożenia oświadczenia (dalej:
oświadczenie lustracyjne), o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy lustracyjnej z 2006
r., jako że to oświadczenie złożyła 18 maja 2006 r. ubiegając się uprzednio o stano-
wisko w tym samym Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym. To oświadczenie lu-
stracyjne zostało złożone na podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnia-
niu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w
latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (jednolity tekst: Dz.U. z 1999 r.
Nr 42, poz. 428 ze zm. - dalej: ustawa lustracyjna z 1997 r.). Zgodnie zaś z art. 7 ust.
2a tej ustawy, złożenie oświadczenia powoduje wygaśnięcie obowiązku jego powtór-
nego złożenia w przypadku późniejszego kandydowania na funkcję publiczną, z którą
związany jest obowiązek złożenia oświadczenia. Brak obowiązku ponownego złoże-
nia oświadczenia lustracyjnego przy zgłoszeniu kandydatury wynika także z art. 56
ust. 4 ustawy lustracyjnej z 2006 r., według którego osoba, która po wejściu w życie
tej ustawy nadal kandyduje lub ubiega się o objęcie funkcji publicznej, wymienionej w
art. 4, ma obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, przed
objęciem funkcji. Zdaniem skarżącej niezłożenie informacji o uprzednim złożeniu
oświadczenia lustracyjnego - czego wymaga art. 7 ust. 3a ustawy lustracyjnej z 2006
r. - nie powinno być przyczyną nieuwzględnienia zastrzeżeń przez Prezesa Sądu
oraz przez Radę. Poprzednie oświadczenie lustracyjne złożyła bowiem w tym samym
Sądzie, w którym obecnie ubiega się o wolne stanowisko, a więc fakt jego złożenia
powinien być znany Prezesowi tego Sądu „niejako z urzędu”. Ponadto, z uwagi na
przewidzianą w ustawie surową sankcję w postaci pozostawienia zgłoszenia kandy-
datury bez rozpatrzenia, niepodanie tej informacji powinno być traktowane jako brak
formalny. Został on przez skarżącą usunięty, gdyż w zgłoszonych zastrzeżeniach
4
podała informację o uprzednim złożeniu oświadczenia lustracyjnego Prezesowi tegoż
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie jest nieuzasadnione. Jego rozpoznanie wymaga w pierwszej kolej-
ności rozstrzygnięcia kwestii, czy oświadczenie lustracyjne złożone na podstawie
ustawy lustracyjnej z 1997 r. zwalnia z obowiązku ponownego złożenia oświadczenia
osobę, która pod rządem ustawy lustracyjnej z 2006 r. ubiega się o stanowisko ob-
jęte obowiązkiem złożenia tego oświadczenia (tu: stanowisko sędziego, art. 4 pkt 14
w związku z art. 7 ust. 1 ustawy lustracyjnej z 2006 r.). Odpowiedź twierdząca na to
pytanie powoduje bezprzedmiotowość zarzutów odwołania związanych z uzupełnie-
niem przez skarżącą braku w zgłoszeniu kandydatury, polegającego na niezłożeniu
informacji o uprzednim złożeniu oświadczenia lustracyjnego.
Sytuację prawną osoby, która złożyła oświadczenie lustracyjne pod rządem
ustawy lustracyjnej z 1997 r., a która ponownie ubiega się o stanowisko objęte obo-
wiązkiem złożenia tego oświadczenia pod rządem ustawy lustracyjnej z 2006 r., na-
leży oceniać na podstawie ustawy z 2006 r. Ustawa ta nie różnicuje sytuacji osób,
które nie składały oświadczenia lustracyjnego na podstawie ustawy z 1997 r. i osób
które złożyły takie oświadczenia. Artykuł 7 ust. 1 ustawy lustracyjnej z 2006 r. traktuje
je jednakowo. Stanowi on, że obowiązek złożenia oświadczenia, dotyczącego pracy
lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w
okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r., zwanego dalej „oświadcze-
niem lustracyjnym”, mają osoby, o których mowa w art. 4, urodzone przed dniem 1
sierpnia 1972 r. To oświadczenie jest oświadczeniem wiedzy osoby składającej je w
zakresie wymienionych zachowań oraz wskazanych organów w takim rozumieniu,
jakie nadała im ustawa z 2006 r. (w odniesieniu do współpracy i służby - art. 3a, zaś
w odniesieniu do organów bezpieczeństwa państwa - art. 2). Definicje zachowań
objętych oświadczeniem oraz organów były inne (węższe) w ustawie lustracyjnej z
1997 r. (art. 4 i art. 2 tej ustawy). Wynika stąd, że oświadczenie lustracyjne złożone
na podstawie ustawy z 1997 r. i to oświadczenie złożone na podstawie ustawy z
2006 r., mimo że zbliżoną, to mają jednak różną treść. Znalazło to wyraz we wzorach
oświadczeń lustracyjnych załączonych do obu omawianych ustaw.
5
Oświadczenie lustracyjne z ustawy z 1997 r. nie może zastąpić oświadczenia
opartego na ustawie z 2006 r. Funkcjonalnie wynika to ze wspomnianej wyżej różnej
treści tych obu rodzajów oświadczeń, natomiast oparcie normatywne twierdzenie to
ma w art. 56 ust. 1 przepisów przejściowych ustawy lustracyjnej z 2006 r. Stanowi
on, że osoba urodzona przed dniem 1 sierpnia 1972 r., która w dniu wejścia w życie
niniejszej ustawy pełni funkcję publiczną wymienioną w art. 4, ma obowiązek złoże-
nia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, w terminie jednego miesiąca od
dnia doręczenia powiadomienia, o którym mowa w ust. 2. To powiadomienie polega
o poinformowaniu osób, o których mowa w ust. 1, o obowiązku złożenia oświadcze-
nia lustracyjnego i skutkach niedopełnienia tego obowiązku. Przepis art. 56 ust. 1
ustawy lustracyjnej z 2006 r. zobowiązuje do złożenia nowego oświadczenia lustra-
cyjnego wszystkie osoby zajmujące w dniu wejścia w życie tej ustawy stanowiska
podlegające lustracji (art. 4), a więc także te, które podlegały lustracji na podstawie
ustawy z 1997 r. i złożyły przewidziane w niej oświadczenie lustracyjne. Przepis art.
56 ust. 1 ustawy lustracyjnej z 2006 r. jest zasadniczym argumentem przeciwko po-
glądowi skarżącej. Skoro bowiem do złożenia nowego oświadczenia lustracyjnego,
określonego w art. 7 ust. 1 tej ustawy, są zobowiązane osoby już zajmujące stanowi-
ska podlegające lustracji, to nie ma żadnych racjonalnych powodów, aby z tego obo-
wiązku były zwolnione osoby dopiero kandydujące na tego rodzaju stanowisko.
Skarżąca wywodzi brak obowiązku złożenia oświadczenia lustracyjnego w
2010 r. z przepisu art. 7 ust. 2a ustawy lustracyjnej z 1997 r. Przepis ten stanowił, że
złożenie oświadczenia powoduje wygaśnięcie obowiązku jego powtórnego złożenia
w przypadku późniejszego kandydowania na funkcję publiczną, z którą związany jest
obowiązek złożenia oświadczenia. Tego argumentu skarżącej nie można podzielić,
gdyż - jak wyżej wskazano - oświadczenie lustracyjne złożone na podstawie ustawy
z 1997 r. nie jest tym samym oświadczeniem, którego złożenia wymaga art. 7 ust. 1
ustawy lustracyjnej z 2006 r. Nadto powołany przez skarżącą art. 7 ust. 2a ustawy
lustracyjnej z 1997 r. - tak jak cała ustawa - utracił moc w 2007 r. wraz z wejściem w
życie ustawy lustracyjnej z 2006 r. Do skarżącej nie ma także zastosowania art. 7
ust. 3 ustawy lustracyjnej z 2006 r., który zawiera treść analogiczną do art. 7 ust. 2a
jej poprzedniczki, gdyż zwalnia on z obowiązku ponownego złożenia oświadczenia
lustracyjnego tylko te osoby, które złożyły oświadczenie pod rządem ustawy z 2006 r.
Również bezzasadny jest argument skarżącej wywodzony z art. 56 ust. 4
ustawy lustracyjnej z 2006 r. Według tego przepisu osoba, która po dniu wejścia w
6
życie niniejszej ustawy nadal kandyduje lub ubiega się o objęcie funkcji publicznej,
wymienionej w art. 4, ma obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7
ust. 1, przed objęciem tej funkcji. Przepis ten należy interpretować łącznie z art. 7
ust. 2 tej ustawy, określającym termin złożenia oświadczenia lustracyjnego. Według
tego przepisu powinno ono być złożone w chwili wyrażenia zgody na kandydowanie
lub zgody na objęcie lub wykonywanie funkcji. Jest oczywiste, że osoby, wobec któ-
rych procedury nominacyjne zostały wszczęte przed dniem wejścia w życie tej
ustawy, nie mogły złożyć oświadczenia lustracyjnego w terminie określonym w jej art.
7 ust. 2. Dlatego jej art. 56 ust. 4 przesuwa ten termin na okres przed objęciem funk-
cji. Bez przesunięcia na okres późniejszy terminu złożenia oświadczenia lustracyjne-
go, całą niezakończoną procedurę związaną z objęciem stanowiska należałoby - po
wejściu w życie ustawy lustracyjnej z 2006 r. - przeprowadzić od początku w celu
zachowania terminu określonego w art. 7 ust. 2 tej ustawy. Nie ma to zastosowania
do skarżącej, która zgłosiła swoją kandydaturę w 2010 r., a więc już pod rządem
ustawy lustracyjnej z 2006 r.
Konkludując należy stwierdzić, że złożenie oświadczenia lustracyjnego na
podstawie ustawy lustracyjnej z 1997 r. nie uchyla obowiązku złożenia tego oświad-
czenia na podstawie ustawy lustracyjnej z 2006 r. przez osobę kandydującą na sta-
nowisko objęte lustracją.
Z tych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.
========================================