Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 26/10
POSTANOWIENIE
Dnia 5 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Beata Gudowska
w sprawie z powództwa M. Z. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu
przez Ministra Skarbu Państwa w Warszawie
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 stycznia 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie trzecim wyroku
Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 16 marca 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 16 marca 2010 r., Sąd Okręgowy – Sąd Pracy zmienił, na
skutek apelacji pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra
Skarbu Państwa w Warszawie, wyrok Sądu Rejonowego– Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lutego 2008 r., w sprawie z powództwa M. Z. o
wynagrodzenie, w ten sposób, że w pkt 1) oddalił powództwo, w pkt 2) zasądził od
powoda na rzecz pozwanego kwotę 32480,64 zł tytułem zwrotu spełnionego
świadczenia i oddalił wniosek pozwanego w pozostałej części, oraz w pkt 3)
zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2700 zł tytułem częściowego
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
2
W uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania, Sąd
powołał się na art. 102 k.p.c. oraz § 11 ust. 1 pkt 2, § 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 pkt 1 i 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. Nr 163,
poz. 1349 ze zm).
Od powyższego postanowienia, w części, w jakiej Sąd Okręgowy nie
obciążył powoda kosztami procesu, pozwany wniósł zażalenie i zarzucając
naruszenie art. 102 oraz art. 98 § 1 w związku z art. 99 k.p.c., wniósł o
„uwzględnienie zażalenia w całości i zmianę w zaskarżonej części postanowienia
Sądu Okręgowego przez zasądzenie od strony powodowej na rzecz Skarbu
Państwa - Ministra Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu apelacyjnym oraz w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji
według norm przepisanych, a także na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
kasacyjnym według norm przepisanych”, oraz „zasądzenie od powoda na rzecz
Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania
zażaleniowego według norm przepisanych”. Zdaniem skarżącego, postanowienie
Sądu Okręgowego jest niesłuszne. Skarżący podniósł, że w niniejszej sprawie, Sąd
na skutek apelacji wniesionej przez pozwany Skarb Państwa - Ministra Skarbu
Państwa zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego z dnia 4 lutego 2008r., w ten
sposób, że powództwo oddalił. Orzekając o kosztach Sąd drugiej instancji
częściowo obciążył powoda zwrotem kosztów należnych stronie pozwanej jako
wygrywającej proces (kwota 2.700 zł) mając na uwadze, że powód po zaprzestaniu
świadczenia pracy na rzecz przedsiębiorstwa państwowego: Przedsiębiorstwa
Projektowania i Modernizacji Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej M.
utrzymuje się z emerytury, która wspólnie z emeryturą jego żony wynosi 4500 zł
brutto, zaś posiadane oszczędności z racji wieku powoda (urodzonego 18 stycznia
1936r.) winny stanowić zabezpieczenie na niespodziewane wydatki np. na wypadek
konieczności poniesienia kosztów leczenia. Sąd wziął również pod uwagę, że
powód zobowiązany będzie do zwrotu wyegzekwowanego wcześniej od strony
pozwanej świadczenia. W ocenie pozwanego Skarbu Państwa takie rozstrzygnięcie
3
o kosztach procesu nie odpowiada hipotezie art. 102 k.p.c., gdyż w sprawie nie
występują okoliczności, które mogłyby usprawiedliwiać nieobciążanie powoda
kosztami w całości. W piśmie procesowym z dnia 7 stycznia 2010r., zawierającym
wniosek restytucyjny, pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa - Ministra Skarbu
Państwa wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od powoda na
rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa według norm
przepisanych za wszystkie instancje (łącznie kwota 5.400 zł), zwrotu kosztów
postępowania za pierwszą i drugą instancję w kwocie 2.700 zł, a ponadto o
zasądzenie od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zwrotu
kosztów postępowania kasacyjnego zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia
2 września 2009r., II PK 48/09, (uchylenie wyroku Sądu drugiej z dnia 6
października 2008 r., XII Pa 281/08 i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego). Sąd
Okręgowy uznał wniosek pełnomocnika strony pozwanej tylko w części i
rozstrzygnął o kosztach procesu, zasądzając częściowy zwrot kosztów w wysokości
2.700 zł. W ocenie pozwanego Skarbu Państwa, stronie pozwanej powinny zostać
przyznane koszty zastępstwa procesowego w całości w kwocie 5. 400 zł - zgodnie
z przepisami § 11 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 i 2 i ust. 4 pkt 1 rozporządzenia w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. - dodanym przez ustawę z dnia 19 marca
2009 r. zmieniającą Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 69, poz. 592), który
wszedł w życie 22 maja 2009 r. - zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje
także na postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Przepis ten rozszerza krąg
wyjątków od zasady (wynikającej z art. 3941
§ 2 k.p.c.), że zażalenie do Sądu
Najwyższego przysługuje jedynie na postanowienia sądu drugiej instancji kończące
postępowanie w sprawie i nie przysługuje na postanowienia innego rodzaju (z
wyłączeniem kategorii wymienionych w art. 3941
§ 1 k.p.c.).
Jednak w ocenie Sądu Najwyższego, podniesione w zażaleniu zarzuty nie są
trafne. Przepis art. 102 k.p.c. przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności
4
strony przegrywającej sprawę za koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Przepis ten
stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
Ustalenie, czy w sprawie zachodzi „wypadek szczególnie uzasadniony”, zależy
od swobodnej oceny sądu (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, oraz I CZ 112/09, oba niepublikowane). Ocena ta
musi jednakże uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej
podjęcie. Należy podkreślić, że Sąd Okręgowy, częściowo obciążył powoda
zwrotem kosztów należnych stronie pozwanej jako wygrywającej proces, jednak
oceniając sytuację materialną powoda uznał, iż „powód po zaprzestaniu
świadczenia pracy na rzecz przedsiębiorstwa państwowego M. utrzymuje się z
emerytury, która wspólnie z emeryturą jego żony wynosi 4500 zł brutto, zaś
posiadane oszczędności z racji wieku powoda (urodzonego 18 stycznia 1936r.)
winny stanowić zabezpieczenie na niespodziewane wydatki np. na wypadek
konieczności poniesienia kosztów leczenia. Ponadto Sąd wskazał, iż ma na
uwadze, że powód zobowiązany będzie do zwrotu kwoty 32480,64 zł tytułem
zwrotu spełnionego świadczenia.
Przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do ogólnych
reguł obciążania stron kosztami procesu (art. 98 k.p.c.) i w związku z tym w
uzasadnieniu rozstrzygnięcia o nieobciążeniu strony kosztami procesu, powinny
być wskazane okoliczności stanowiące „wypadek szczególnie uzasadniony”
w rozumieniu art. 102 k.p.c. Takie też wyjaśnienie zawarł Sąd Okręgowy w
uzasadnieniu wyroku. Tym samym, zarzutów zażalenia nie można uznać za
zasadne.
W tym stanie rzeczy, gdy stanowisko Sądu Okręgowego zawarte w
zaskarżonym postanowieniu jest trafne, należało orzec jak w postanowieniu,
zgodnie z art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.