II CZ 191/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:24-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 191/10
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. K.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń "Allianz Polska" - Spółce Akcyjnej
z siedzibą w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 8 września 2010 r.,
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej kosztów
postępowania przed sądem pierwszej instancji,
2. oddala zażalenie w pozostałej części,
3. zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 300
(trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 8 września 2010 r. zmienił zaskarżony
wyrok Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 14 maja 2010 r. w ten sposób, że powództwo
oddalił. W pkt pierwszym (I 2 ) wyroku zasądził od powoda T. K. na rzecz
pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń „Allianz Polska” spółki akcyjnej z siedzibą w
W. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zwrócił (pkt I 3) powodowi z
Sądu Rejonowego w Ł. kwotę 154 zł uiszczoną w dniu 22 grudnia 2009 r. pod
pozycją […] tytułem niewykorzystanej części zaliczki.
W pkt drugim wyroku zasądził od powoda T. K. na rzecz Towarzystwa
Ubezpieczeń „Allianz Polska” spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 550 zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
Postanowienie Sądu Okręgowego w zakresie kosztów powód zaskarżył
zażaleniem i wniósł o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie do Sądu Najwyższego na podstawie art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
przysługuje, odmiennie niż wynika to z zasady ustanowionej w art. 3941
§ 2 k.p.c.,
na orzeczenia o kosztach procesu wydane po raz pierwszy przez sąd drugiej
instancji, niezależnie od tego czy w danej sprawie przysługuje skarga kasacyjna,
czy też jest ona niedopuszczalna. Zażalenie to może być wniesione na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r. II CZ 45/10, BSN 2010, nr 9, s. 12, z 16
czerwca 2010 r. I CZ 30/10 niepubl. z dnia 24 września 2010 r. IV CZ 60/10
niepubl. z dnia 23 czerwca 2010 r. II CZ 7/10 niepubl.). Bez znaczenia z punktu
widzenia powyższej oceny jest to, że rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji co do
kosztów postępowania przed sądem pierwszej instancji różni się od zapadłego
w tym względzie rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Możliwość odmiennych
rozstrzygnięć w toku instancji jest oczywistym założeniem kontroli instancyjnej
orzeczeń.
3
Sądem pierwszej instancji w zakresie orzekania o kosztach procesu jest ten
sąd, do którego kognicji należy orzekanie o zwrocie kosztów w danym zakresie
po raz pierwszy. Zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego podlega więc
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu w takim zakresie,
w jakim mogło być ono wydane tylko przez ten sąd w orzeczeniu kończącym
postępowanie apelacyjne. Zakres ten obejmuje orzeczenie o kosztach
postępowania apelacyjnego oraz orzeczenie o kosztach postępowania
kasacyjnego w przypadku, gdy Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej
uchylił wyrok sądu apelacyjnego i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego
rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 108
§ 2 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.). Przepis ten nie może być interpretowany
w sposób rozszerzający.
W przedmiotowej sprawie koszty postępowania w pierwszej instancji zostały
rozstrzygnięte po raz pierwszy wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł. w pkt 3 orzeczenia
w postaci ich wzajemnego zniesienia między stronami postępowania. Sąd
Okręgowy orzekł zatem o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji
po raz drugi rozpoznając apelację pozwanego. W konsekwencji – zażalenie
powoda w zakresie, w którym zaskarża rozstrzygnięcie co do kosztów procesu w
postępowaniu przed sądem I instancji należało jako niedopuszczalne odrzucić.
W zakresie zażalenia na koszty postępowania apelacyjnego zawarte w pkt II
wyroku Sądu Okręgowego nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia art. 102
k.p.c. Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach,
stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.
Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając
ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi
(por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).
Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy,
przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe.
Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
4
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy
w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami
procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności.
W przedmiotowej sprawie takie okoliczności nie zachodzą. W przedmiotowej
sprawie powód był zwolniony od kosztów sądowych jedynie częściowo,
tj. w zakresie opłaty od pozwu. Sąd pierwszej instancji pomimo wniosku powoda nie
znalazł podstaw do zwolnienia go od kosztów sądowych w całości.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
oraz art. 39821
, w zw. z art. 373 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. K.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń "Allianz Polska" - Spółce Akcyjnej
z siedzibą w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 8 września 2010 r.,
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej kosztów
postępowania przed sądem pierwszej instancji,
2. oddala zażalenie w pozostałej części,
3. zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 300
(trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 8 września 2010 r. zmienił zaskarżony
wyrok Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 14 maja 2010 r. w ten sposób, że powództwo
oddalił. W pkt pierwszym (I 2 ) wyroku zasądził od powoda T. K. na rzecz
pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń „Allianz Polska” spółki akcyjnej z siedzibą w
W. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zwrócił (pkt I 3) powodowi z
Sądu Rejonowego w Ł. kwotę 154 zł uiszczoną w dniu 22 grudnia 2009 r. pod
pozycją […] tytułem niewykorzystanej części zaliczki.
W pkt drugim wyroku zasądził od powoda T. K. na rzecz Towarzystwa
Ubezpieczeń „Allianz Polska” spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 550 zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
Postanowienie Sądu Okręgowego w zakresie kosztów powód zaskarżył
zażaleniem i wniósł o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie do Sądu Najwyższego na podstawie art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
przysługuje, odmiennie niż wynika to z zasady ustanowionej w art. 3941
§ 2 k.p.c.,
na orzeczenia o kosztach procesu wydane po raz pierwszy przez sąd drugiej
instancji, niezależnie od tego czy w danej sprawie przysługuje skarga kasacyjna,
czy też jest ona niedopuszczalna. Zażalenie to może być wniesione na
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r. II CZ 45/10, BSN 2010, nr 9, s. 12, z 16
czerwca 2010 r. I CZ 30/10 niepubl. z dnia 24 września 2010 r. IV CZ 60/10
niepubl. z dnia 23 czerwca 2010 r. II CZ 7/10 niepubl.). Bez znaczenia z punktu
widzenia powyższej oceny jest to, że rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji co do
kosztów postępowania przed sądem pierwszej instancji różni się od zapadłego
w tym względzie rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Możliwość odmiennych
rozstrzygnięć w toku instancji jest oczywistym założeniem kontroli instancyjnej
orzeczeń.
3
Sądem pierwszej instancji w zakresie orzekania o kosztach procesu jest ten
sąd, do którego kognicji należy orzekanie o zwrocie kosztów w danym zakresie
po raz pierwszy. Zaskarżeniu zażaleniem do Sądu Najwyższego podlega więc
postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu w takim zakresie,
w jakim mogło być ono wydane tylko przez ten sąd w orzeczeniu kończącym
postępowanie apelacyjne. Zakres ten obejmuje orzeczenie o kosztach
postępowania apelacyjnego oraz orzeczenie o kosztach postępowania
kasacyjnego w przypadku, gdy Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej
uchylił wyrok sądu apelacyjnego i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego
rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 108
§ 2 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.). Przepis ten nie może być interpretowany
w sposób rozszerzający.
W przedmiotowej sprawie koszty postępowania w pierwszej instancji zostały
rozstrzygnięte po raz pierwszy wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł. w pkt 3 orzeczenia
w postaci ich wzajemnego zniesienia między stronami postępowania. Sąd
Okręgowy orzekł zatem o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji
po raz drugi rozpoznając apelację pozwanego. W konsekwencji – zażalenie
powoda w zakresie, w którym zaskarża rozstrzygnięcie co do kosztów procesu w
postępowaniu przed sądem I instancji należało jako niedopuszczalne odrzucić.
W zakresie zażalenia na koszty postępowania apelacyjnego zawarte w pkt II
wyroku Sądu Okręgowego nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia art. 102
k.p.c. Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach,
stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.
Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając
ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi
(por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).
Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy,
przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe.
Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
4
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy
w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami
procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności.
W przedmiotowej sprawie takie okoliczności nie zachodzą. W przedmiotowej
sprawie powód był zwolniony od kosztów sądowych jedynie częściowo,
tj. w zakresie opłaty od pozwu. Sąd pierwszej instancji pomimo wniosku powoda nie
znalazł podstaw do zwolnienia go od kosztów sądowych w całości.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
oraz art. 39821
, w zw. z art. 373 k.p.c.).