Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 345/10
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z wniosku W. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanego: B. Sp. z o.o.
o przeniesienie odpowiedzialności za zaległe składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 maja 2010 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 25 maja 2010 r. oddalił apelację skarżącego W. B. od
wyroku oddalającego jego odwołanie od decyzji pozwanego z 29 sierpnia 2008 r.
stwierdzającej jego odpowiedzialność za składki niezapłacone przez spółkę z o.o.
B., w której był członkiem zarządu, za okres od kwietnia do maja 2003 r., na
podstawie art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd stwierdził, że decyzja była prawidłowa,
gdyż egzekucja składek była bezskuteczna i skarżący nie wskazał majątku spółki
na zaspokojenie długu. Zauważył w szczególności, iż bezskuteczność egzekucji
mogła być stwierdzona po zaprzestaniu pełnienia obowiązków w zarządzie spółki, a
przed wydaniem decyzji o odpowiedzialności byłego członka zarządu za składki. Z
art. 116 nie wynika też warunek, aby postępowanie egzekucyjne mogło toczyć się
2
tylko w czasie, gdy członek zarządu pełnił swoją funkcję. Istotna jest data wydania
decyzji o odpowiedzialności członka zarządu spółki za należności z tytułu zaległych
składek i to aby w okresie poprzedzającym jej wydanie wykazano bezskuteczność
prowadzonej przeciwko spółce egzekucji. Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego,
iż dla wykazania majątku spółki miarodajny był tylko jej stan majątkowy w czasie
pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, tj. do 31 lipca 2003 r. Użycie w art.
116 § 1 pkt 2 czasu teraźniejszego „nie wskazuje mienia spółki” nakazuje przyjąć,
że regulacja dotyczy aktualnego mienia dłużnika (spółki). Wykładnię językową
potwierdza wykładnia celowościowa, ponieważ wskazanie przez członka zarządu
mienia spółki umożliwić ma przeprowadzenie z niego skutecznej egzekucji, a zatem
nie ulega wątpliwości, że chodzi tu o egzekucję, która obecnie ma być prowadzona.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazano na podstawę
z art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. „gdyż w sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisu
prawnego budzącego poważane wątpliwości polegające na ustaleniu czy Sąd na
podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych może obciążyć członka zarządu spółki z o.o.
odpowiedzialnością za zobowiązania spółki w sytuacji, gdy członek zarządu
wykazał, iż na ostatni dzień sprawowania przez niego funkcji spółka posiadała
majątek podlegający egzekucji, wystarczający na pokrycie zobowiązań, natomiast
czy Sąd Orzekający może wymagać wskazania majątku spółki na dzień
rozstrzygania bądź wydawania decyzji obciążającej i przyjąć to za podstawę
rozstrzygnięcia”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wskazana we wniosku podstawa (wyżej in extenso) nie spełnia się jako
przesłanka przesądu.
Nie jest nią istotne zagadnienie prawne, gdyż takie nie zostało przedstawione i
zapewne tylko omyłkowo wniosek odwołuje się do art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., gdyż w
istocie żąda wykładni co odpowiada przesłance z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Jednak również potrzeba wykładni przepisu jako przesłanka przedsądu ma
charakter uniwersalny, gdyż przedmiotem jej zainteresowania jest sam przepis a
nie jego zastosowanie w konkretnej sprawie. To należy do podstawy z art. 3989
§ 1
pkt 4 k.p.c., do której wniosek nie odwołuje się. Przesłanka z art. 3989
§ 1 pkt 2
3
k.p.c. jest ściśle uwarunkowana, jako że zależy od poważanych wątpliwości w
wykładni lub rozbieżności w orzecznictwie sądów. Podlega to sprawdzeniu na
przedsądzie. Innymi słowy nie spełnia się, gdy wskazana we wniosku potrzeba
wykładni sprowadza się tylko do zwykłej wykładni prawa.
Wniosek nie wykazał warunków podstawy przedsądu z art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.,
gdyż postawiona kwestia nie budzi poważnych wątpliwości w wykładni art. 116
Ordynacji podatkowej i nie wywołuje rozbieżności w orzecznictwie sądów.
Na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i 32 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych odpowiedzialność za składki członków zarządu
spółki istnieje również po zaprzestaniu funkcji w zarządzie. Do upływu
przedawnienia pozwany może wydać decyzję o odpowiedzialności za składki i
regulacja wcale nie wymaga, aby decyzję tę wydał w okresie pełnienia funkcji w
zarządzie. Tak jak wskazał Sąd w zaskarżonym wyroku sytuacja byłego członka
zarządu może być faktycznie gorsza w zakresie wskazania mienia spółki, tym
niemniej odpowiada on za składki również po ustaniu funkcji w zarządzie. Jest to z
mocy ustawy własna odpowiedzialność członków zarządu za niezapłacone składki i
u jej podstaw leży niespełnienie obowiązku uregulowania składek na bieżąco.
Innymi słowy były członek zarządu musi się liczyć z odpowiedzialnością za składki,
które nie zostały zapłacone w okresie pełnienia przezeń funkcji w zarządzie.
Wniosek natomiast przyjmuje błędne założenia w zakresie rozważanej regulacji,
gdyż zakłada, że mimo niezapłaconych składek nie można obciążyć za nie
odpowiedzialnością członka zarządu, gdy na ostatni dzień „sprawowania przez
niego funkcji spółka posiadała majątek podlegający egzekucji, wystarczający na
pokrycie zobowiązań”. Przeciwnie, sytuacja taka legitymuje odpowiedzialność, gdyż
skoro był majątek, to składki powinny być zapłacone na bieżąco.
Nie jest również uprawnione założenie wyrażone w kwestii – „czy Sąd Orzekający
może wymagać wskazania majątku spółki na dzień rozstrzygania bądź wydawania
decyzji obciążającej i przyjąć to za podstawę rozstrzygnięcia”. Otóż z art. 116
wynika określony ciężar wykazania przesłanek, w którym odpowiedzialność zależy
od bezskuteczności egzekucji, natomiast uwolnienie się od odpowiedzialności
zależy od wykazania właśnie przez członka zarządu, także byłego, mienia spółki
na zaspokojenie długu składkowego. Winno to nastąpić na etapie postępowania
4
przed wydaniem decyzji, choć nie ma tu prekluzji i wskazanie mienia możliwe jest
także w postępowaniu sądowym. Orzecznictwo w zakresie art. 116 jest niemałe, co
nie znaczy, że wystąpiły w nim problemy z kwestiami postawionymi we wniosku.
Nie ma w tym zakresie rozbieżności orzecznictwa (takiej skarżący nie wykazał).
Powyższe wnioski wynikają z wykładni art. 116 i potwierdza je orzecznictwo
(choćby wyroki Sądu Najwyższego: z 28 października 2009 r., I UK 134/09, LEX
558287; z 24 sierpnia 2009 r., I UK 75/09, LEX 530759; z 19 sierpnia 2009 r., III UK
14/09, LEX 551873). Wykracza to jednak poza potrzebę argumentacji, gdyż
postawione w wniosku kwestie sprowadzają się tylko do zwykłej wykładni i
zastosowania prawa, co nie stanowi podstawy przesądu z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
W przeciwnym razie funkcja przedsądu byłaby bezprzedmiotowa i postępowanie
kasacyjne byłoby powszechną (kolejną) instancją.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 3989
§ 2 k.p.c.